 |
| Ψηφιδωτό της Οικίας των Προσωπείων. Ο Διόνυσος πάνω στην Λεοπάρδαλη. |
Το πιο σημαντικό ψηφιδωτό του Διόνυσου, με μπάζα, απροστάτευτο.
Η Δήλος ακόμα βρωμάει και ζέχνει από εγκληματική εγκατάλειψη
Στην αρχαιότητα ήταν το τιμημένο Ιερό Νησί του Απόλλωνα, στο οποίο δεν επιτρεπόταν κανένας κοινός θνητός να γεννηθεί ή να πεθάνει. Έπρεπε να περάσει στην απέναντι Ρήνεια για να του συμβούν αυτά τα δύο πρωταρχικά γεγονότα της ζωής.
Στα ελληνιστικά χρόνια χτίστηκαν εκεί βίλες και το θέατρο που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ωραιότερα στην Ελλάδα. Οι βίλες ήσαν στολισμένες με τα ωραιότερα ψηφιδωτά στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Προέρχονταν από την Αλεξάνδρεια τα κεντρικά τους τμήματα, τα λεγόμενα «εμβλήματα», τα οποία δηλαδή μπαίνανε εμβόλιμα μέσα σε ένα διακοσμητικό ψηφιδωτό που γινόταν από τοπικούς μαστόρους.
ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΘΑΜΜΕΝΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΑ ΜΠΑΖΑ!
Το «έμβλημα» που απεικονίζει τον Διόνυσο καβάλα σε μια λεοπάρδαλη είναι πιθανότατα το πιο σημαντικό ψηφιδωτό από την αρχαιότητα όλων των εποχών. Έχει ψηφίδες 2 χιλιοστών, οι οποίες ισοδυναμούν με την λεπτότερη πινελιά εάν αυτό ήταν ζωγραφισμένο. Η Αλεξανδρινή Σχολή μάς έδωσε τα ωραιότερα ψηφιδωτά όλων των εποχών που οι πλούσιοι έμποροι της Δήλου πλήρωναν για τις επαύλεις τους.
- Τώρα που γράφω για την Δήλο και τον πόνο μου γι’ αυτήν, έχω μπροστά μου μια μαυρόασπρη καρτ-ποστάλ της δεκαετία του 50, που βλέπετε εδώ. Πώς θα αντιδρούσατε αν σας έλεγα ότι αυτό το ψηφιδωτό δεν έχει αφαιρεθεί ακόμα (!) από τον τόπο όπου βρέθηκε, μέσα στην «Οικία των προσωπείων»; Ο επισκέπτης στη Δήλο ο οποίος ψάχνει να το βρει δεν θα πιστέψει ότι είναι το βρώμικο, γεμάτο ελαφριά μπάζα, θαμπό και παραμελημένο ψηφιδωτό πίσω από μια κλειδωμένη ξύλινη πόρτα που επιτρέπει μικρά ανοίγματα στον επισκέπτη να κοιτάξει μέσα στον σκοτεινό εσωτερικό χώρο της αρχαίας οικίας.
Υποθέτει κανείς ότι είναι ένα αντίγραφο του αληθινού που έχει αφεθεί μέσα στα χώματα και στη βρώμα της οικίας όπως στέκεται σήμερα. Αν το σκεφτεί αυτό, κάνει λάθος. Είναι το πρωτότυπο! Το σπουδαίο αρχαίο αριστούργημα της Αλεξανδρινής Σχολής, το ωραιότερο στον κόσμο ψηφιδωτό του Διονύσου. Μια κουβέντα έχω να πω: Ντροπή! Ντροπή στο κράτος που δεν αξιολογεί σωστά τα αρχαιολογικά ευρήματα καθώς και τους χώρους όπου βρέθηκαν.
ΣΑΘΡΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Επί χρόνια επισκέπτομαι το νησί σε τακτά διαστήματα, περισσότερο για να δω εάν κάτι έχει βελτιωθεί στις εγκαταστάσεις και στην απαράδεκτη υποδομή για τους επισκέπτες που επικρατεί εκεί από την εποχή που ακόμη υπουργός ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Πάντα ήλπιζα ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί αλλά μέχρι το 2018, που επισκέφτηκα τη Δήλο πριν από μερικούς μήνες, διαπίστωσα την οικτρή κατάσταση που επικρατούσε ακόμη: τεράστιες ουρές μέσα στον ήλιο, για να βγάλει κανείς εισιτήριο, ένα βρώμικο τριτοκοσμικό καφενείο όπου η πορτοκαλάδα έκανε 9 ευρώ, και όπου πουλιούνταν σουβενίρ επιπέδου πανηγυριού στην φτωχότερη επαρχία της Κίνας.
- Έρχομαι τώρα στο πιο κραυγαλέο τρωτό: τις τουαλέτες, ή μάλλον την έλλειψη τουαλέτας σε όλο το νησί. Εάν στην αρχαιότητα απαγορευόταν να γεννηθείς ή να πεθάνεις στη Δήλο, τώρα απαγορεύεται να χέσεις! (Με το συμπάθειο για την λεκτική μου ακριβολογία.)
Οι τουαλέτες στο μουσείο το ίδιο ήταν «εκτός λειτουργίας», άρα ο 3.000 με 4.000 τουρίστες που φτάνουν στο νησί κάθε μέρα ταυτόχρονα και θέλουν να πάνε στην τουαλέτα μετά την ξενάγηση ακριβώς την ίδια ώρα, προβλεπόμενα συντονισμένοι, αναγκάζονται να κάνουν μια ουρά έξω από τις μοναδικές δύο τουαλέτες του καφενείου, όπου στη γυναικεία είδα καλοβαλμένες, φυσικής κομψότητας γυναίκες από την χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, από τη χώρα όπου σέβονται τον άνθρωπο και την καθαριότητα, να περιμένουν υπομονετικά στην ουρά για να έρθουν αντιμέτωπες με μία λεκάνη ξέχειλη από το σκατό, και το σκατωμένο χαρτί! Το θέαμα ήταν Αποκαλυπτικό.
- Η μπόχα και η δυσωδία ακόμα και στον εξωτερικό χώρο όπου περιμένεις είναι απερίγραπτη. Ο άνθρωπος αισθάνεται περιμένοντας εκεί την απόλυτη απαξίωση από το Ελληνικό Κράτος και από το Υπουργείο «Πολιτισμού». Πιο απολίτιστο κράτος δεν υπάρχει. Πιο απολίτιστος πεθαίνεις! Μιλάμε για τον Σεπτέμβρη του 2018!
Έχω μάθει ότι ο τωρινός υπεύθυνος αρχαιολόγος για τις Κυκλάδες είναι υπέροχος και κάνει υπεράνθρωπες προσπάθειες να βελτιώσει τα πράγματα στους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής του. Όμως, μήπως οι τοπικές μαφίες κυβερνούν την ιερή αρχαία Δήλο; Μήπως οι λειτουργοί του Καφενείου - Κωλοχανείου έχουν το απάνω χέρι και αγνοούν τους καλοπροαίρετους και σκληρά εργαζόμενους αρχαιολόγους μας; Εξ’ άλλου πώς να κατηγορήσει κάποιος τωρινά πρόσωπα για πράγματα που έχουνε ριζώσει στην Δήλο από τον καιρό που πρωτοπήγα στο μαγικό αυτό νησί σαν παιδί!
ΟΛΑ ΤΑ ΕΧΕΙ Η ΜΑΡΓΙΟΡΗ
Φαντάζεστε την έκπληξή μου όταν διάβασα στο ίντερνετ λίγους μήνες αργότερα ότι θα γίνει εγκατάσταση σύγχρονης γλυπτικής πάνω στο Ιερό Νησί της Δήλου, έτσι ώστε να «γιατρέψουμε» την ολοένα μειούμενη προσέλευση στο νησί. Ο επιλεγμένος Άγγλος γλύπτης, γνωστός διεθνώς Antony Gormley, θα έκανε την εγκατάσταση εκεί. Από τις φωτογραφίες που βλέπω στον τύπο και από τις δηλώσεις του Άγγλου γλύπτη καταλαβαίνω ότι έχει σεβαστεί τον τόπο και με δέος έχει αποδεχθεί την απίστευτα τιμητική πρόσκληση που τού έγινε, να εκθέσει στην Δήλο.
- Χαίρομαι για τον σεβασμό του και τον ευχαριστώ αυτόν και τους διοργανωτές που δεν κακοποίησαν τον ιερό τόπο αλλά τον σεβάστηκαν με την τρέχουσα έκθεση. Φανταστείτε να βλέπαμε ως καλεσμένο γλύπτη, τον Jeff Koons! Τότε πιά θα θρηνούσε από πόνο και το παρδαλό κατσίκι! Θα βελάζαμε σπαραχτικά, και εμείς, τα γίδια, μαζί του! Δηλώσεις έγιναν προχθές από τους διοργανωτές για ελικόπτερα που μετέφεραν ορισμένα από τα γλυπτά στην Δήλο.
Τεράστια ξύλινα κιβώτια με τα γλυπτά έφθασαν στο νησί σαν VIPs με τα χαϊδευτικά ονομαζόμενα choppers που χρησιμοποιούν οι μεγιστάνες, τα Golden Boys, για τις μετακινήσεις τους.
Βλέποντας αυτή την εικόνα ένιωσα έναν τεράστιο θυμό για το τεράστιο κόστος της τραγελαφικής αυτής επιχείρησης. Σαν μια σκηνή από τους εφιάλτες του Hieronymus Bosch της κόλασης θα μπορούσε να παρομοιαστεί η γελοία αυτή επιχείρηση. Εδώ ισχύει το σοφό ρητό: “Εδώ ο κόσμος χάνεται και...” Τα σιδερένια γλυπτά της σύγχρονης τέχνης καταφθάνουν με ελικόπτερο στη Δήλο, ενώ στα γειτονικά νησιά του Αιγαίου πρόσφυγες πνίγονται σε υπερφορτωμένα φουσκωτά. Κάπου κάτι δεν πάει καλά στον κόσμο αυτό.
- Ο ιδιώτης χρηματοδότης θα μπορούσε να ξοδέψει τα υπέρογκα ποσά που πετιούνται τώρα πάνω από τη Δήλο, προσβάλλοντας τον σεμνό και ειρηνικό χαρακτήρα του νησιού, ανακουφίζοντας τον πόνο των μεταναστών στη Μόρια της Λέσβου ή σε άλλα κολαστήρια προσφύγων στη χώρα μας. Ή στο κάτω-κάτω βρε αδελφέ, θα μπορούσε να πληρώσει να τοποθετηθούν φορητές τουαλέτες για την εξυπηρέτηση των κατακαημένων επισκεπτών του νησιού. Από την επίσκεψή μου του 2018 όταν υπέστην την κατάσταση του καφενείου και της τουαλέτας, αναρωτιόμουνα τι θα ένιωθαν οι ξένοι επισκέπτες.
Εγώ στο κάτω-κάτω ήμουνα συνηθισμένη στις βρώμικες τουαλέτες της χώρας μου. Φαντάζομαι ότι οι ξένοι θα φρικάρανε εντελώς με αυτή την υπανάπτυκτη εικόνα που δίνουμε στη Δήλο. Πριν λίγες μέρες, στις 5 Μαίου του 2019 και λίγες μέρες μετά το μεγάλο ταρατατζούμ που ετοίμασε το ΝΕΟΝ για τη Δήλο, μπήκα στο Tripadvisor για να δω τι έχουν γράψει οι πρόσφατοι επισκέπτες στο νησί. Δε με εξέπληξε καθόλου η σωρεία των αρνητικότατων σχολίων που γράφουν συστηματικά οι ταλαίπωροι τουρίστες. ……. Εάν το απολίτιστο Υπουργείο Πολιτισμού έμπαινε στον κόπο να κοιτάξει γιατί μειώθηκε η επισκεψιμότητα στη Δήλο, θα είχε καταλάβει ότι η μείωση αυτή δεν οφειλόταν σίγουρα στην έλλειψη ενδιαφέροντος του κόσμου αλλά στο τραγικό χάλι που επικρατεί στο νησί, το οποίο διοικούν προφανώς οι γειτονικές μαφίες.
Οι ατέρμονες σειρές για την έκδοση εισιτηρίων μες στον ήλιο χωρίς δυνατότητα σκιάς εξουθενώνουν και απελπίζουν κάθε φυσιολογικό άνθρωπο. Ειδικά όταν φτάνοντας επιτέλους στο γκισέ με την πιστωτική σου κάρτα πληροφορείσαι ότι στεκόσουν επί μία ώρα στη λάθος ουρά, γιατί για τις κάρτες υπάρχει άλλη ουρά. Είσαι στο απόλυτο έλεός τους, αγανακτισμένος και με ηλίαση. …. Ποιος αποφασίζει ότι οι τουαλέτες του Μουσείου θα είναι εκτός λειτουργίας επί μονίμου βάσεως; Μοιραία οι ορδές επισκεπτών αναγκάζονται να πάνε στους απόπατους του κυλικείου (δύο λεκάνες για κάθε φύλο!). Γιατί το Υπουργείο συστηματικά αγνοεί απαράδεκτη αυτή την τριτοκοσμική κατάσταση; …….. Γιατί και ποιος λειτουργεί αυτό το κάκιστο καφενείο με τις εξωφρενικές, ληστρικές τιμές; Σε έναν Έλληνα είπε ο μαγαζάτορας ότι έχουνε ειδικές τιμές για Έλληνες. Αδιανόητη δήλωση. Γιατί δεν ελέγχεται από το κράτος αυτή η κακοδιαχείριση;
Ο ΦΕΡΕΤΖΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΙΠΕ
Το ζήτημα τίθεται, κατά πόσον χρειαζόταν η Δήλος έκθεση γλυπτικής εισαγόμενη απ’ το εξωτερικό; Μήπως έπρεπε αντ’ αυτού να κοιτάξουν να βρουν τους λόγους για τους οποίους είχε μειωμένη τουριστική επισκεψιμότητα αυτός ο μοναδικός θησαυρός πολιτισμού που είναι η Δήλος; Το νησί όπου γεννήθηκε ο Απόλλωνας, ο Θεός της Αρμονίας και τού Φωτός; Και βέβαια, το τελευταίο πράγμα που χρειαζόταν η Δήλος στα χάλια που βρίσκεται ήτανε περισσότεροι επισκέπτες, για να ταλαιπωρηθούν περισσότεροι άνθρωποι με αυτές τις τραγικές υποδομές. Εάν το Υπουργείο χρειαζόταν τη βοήθεια ιδιωτών χορηγών για να ορθοποδήσει τις στατιστικές τουρισμού του, ας φρόντιζε πρώτα να δώσει τις σωστές προτεραιότητες ως προς το πού να ξοδευτούν αυτές οι προσφορές.
Βέβαια, ένα κράτος οφείλει να βάζει πάνω απ’ όλα τη φροντίδα με δημόσιο χρήμα των αρχαιολογικών χώρων του, οι οποίοι του αποδίδουν κολοσσιαία έσοδα. Στη Δήλο, όπως και σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, τα τεράστια έσοδα από τα εισιτήρια πηγαίνουν στον γενικό κορβανά του Υπουργείου Οικονομικών και κανένα ποσοστό δεν παραμένει στον αρχαιολογικό χώρο που τα κέρδισε για λογαριασμό του κράτος. Αυτή η κατάσταση χρονίζει και είναι απαράδεκτη. Άρα, πριν αποταθεί το κράτος σε νεόπλουτους χορηγούς, ας κοιτάξει να φροντίσει πρώτα τους δικούς του αρχαιολογικούς τόπους και να πάψει επί τέλους τα αφήνει τα άγια τοις κυσί! Αγανακτήσαμε πια!
Ευφροσύνη Δοξιάδη, Αθήνα, Μάιος 2019 .
2
Ευφροσύνη Δοξιάδη Αρχαιολογικό έγκλημα στη Δήλο: Το πιο σημαντικό ψηφιδωτό του Διόνυσου, με μπάζα, απροστάτευτο
Αντί για τουαλέτες, σύγχρονα γλυπτά!
 |
| Οι προτεραιότητες του Υπουργείου Πολιτισμού είναι εντελώς λανθασμένες. Έχουν «φτύσει» το διαχρονικό αυτό αριστούργημα. ... «Ο Διόνυσος πάνω στη Ράχη της Λεοπάρδαλης»... Φωτ.: Ευφροσύνη Δοξιάδη |
Η Ευφροσύνη Δοξιάδη, ζωγράφος και συγγραφέας του εμβληματικού λευκώματος «Τα μυστηριώδη Πορτρέτα Φαγιούμ: Πρόσωπα από την αρχαία Αίγυπτο» έστειλε στη LIFO την ακόλουθη επιστολή, την οποία και δημοσιεύουμε αυτούσια.
Αγαπημένοι μου φίλοι της Lifo, Πάει καιρός τώρα που έχω ξεκινήσει να γράφω ένα κείμενο για τα κακώς κείμενα στην αγαπημένη μου Δήλο. Με ενδιέφερε πολύ το σπουδαίο άρθρο σας με τίτλο: «Το περίφημο ψηφιδωτό της οικίας του Διονύσου για πρώτη φορά στην Αθήνα», με την ημερομηνία 3.12.2017 γραμμένο από τον φίλο Χρήστο Παρίδη. Σε αυτό ανακοινώνεται η τότε έκθεση στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.
Σήμερα σας στέλνω ένα δικό μου κείμενο που ολοκληρώθηκε τώρα ως αντίδραση στα πρόσφατα γεγονότα και συγκεκριμένα στα εγκαίνια της έκθεσης του Άγγλου γλύπτη Antony Gormley στη Δήλο. («Το περίφημο ψηφιδωτό της οικίας του Διονύσου» που αναφέρετε απεικονίζει τον Διόνυσο επάνω σε Τίγρη.Είναι άλλο από το ακόμα γνωστότερο ψηφιδωτό της Οικίας των Προσωπείων το οποίο δείχνει τον Διόνυσο καβάλα σε μια Λεοπάρδαλη. Εσείς στο άρθρο σας πολύ σωστά δείχνετε φωτογραφία του Διόνυσου καβάλα πάνω σε Τίγρη, το οποίο ήταν στην έκθεση της Αθήνας.
Είχα την τύχη να το δω στη Δήλο τον Ιούνιο 2018 μέσα στο μουσείο σαν μέρος της έκθεσης που είχε μόλις έρθει από την Αθήνα και επρόκειτο να ανοίξει στο μουσείο της Δήλου σε λίγες μέρες. Είχε στην επιφάνειά του ένα βερνίκι υπερβολικά γυαλιστερό αλλά το οποίο τέλος πάντων έκανε ορατά τα συγκλονιστικά του χρώματα.
Για να λυθεί αυτή η παρεξήγηση των δύο Διονύσων έγραψα αυτό το κείμενο) Ο «Διόνυσος πάνω στη Ράχη της Λεοπάρδαλης» ο πασίγνωστος από την Ιστορία της Τέχνης και τις άπειρες δημοσιεύσεις της εικόνας του, κείτεται σκανδαλωδώς παραμελημένος σε ένα ασκούπιστο πάτωμα, καλυμμένο με ελαφριά μπάζα.
Γράφω τώρα την επιστολή αυτή σε εσάς για να σας πω ότι ένα άλλο ψηφιδωτό, ίσως και το διασημότερο ψηφιδωτό που έχει επιζήσει από την αρχαιότητα, «Ο Διόνυσος πάνω στη Ράχη της Λεοπάρδαλης» βρίσκεται ακόμα στη θέση όπου βρέθηκε, στην Οικία των Προσωπείων. Βρώμικο, σκεπασμένο με χώματα και γενικά εγκαταλελειμμένο και απροστάτευτο.
Στο έλεος του Θεού μέσα στην Οικία των Προσωπείων, μερικώς ορατό πίσω από μία ξύλινη πόρτα διάτρητη που επιτρέπει περιορισμένη θέαση του έργου. Διαπίστωσα με βεβαιότητα ότι οι φωτογραφίες που είχα τραβήξει στις 11 Ιουνίου του 2018 στην «Οικία των Προσωπείων» της Δήλου ήσαν όντως φωτογραφίες του σημαντικότερου και γνωστότερου από τα ψηφιδωτά της Δήλου.
Ο «Διόνυσος πάνω στη Ράχη της Λεοπάρδαλης» ο πασίγνωστος από την Ιστορία της Τέχνης και τις άπειρες δημοσιεύσεις της εικόνας του, κείτεται σκανδαλωδώς παραμελημένος σε ένα ασκούπιστο πάτωμα, καλυμμένο με ελαφριά μπάζα.
Δεν είναι καν προστατευμένο από τους τοίχους του μουσείου. Επειδή έχω θεωρήσει εγκληματική αυτή την αμέλεια εκ μέρους της πολιτείας, βγήκα από τα ρούχα μου στην κυριολεξία όταν έμαθα ότι ελικόπτερα θα φέρουν σιδερένια γλυπτά σύγχρονης τέχνης για να αναζωπυρώσουνε το ενδιαφέρουν του διεθνούς κοινού για την καημένη τη Δήλο. Οι προτεραιότητες του Υπουργείου Πολιτισμού είναι εντελώς λανθασμένες. Έχουν «φτύσει» το διαχρονικό αυτό αριστούργημα. Με αγάπη, Ευφροσύνη Δοξιάδη Πηγή: www.lifo.gr
