 |
| Ο κούρος των Μελάνων, |
Τεκμήρια της ακμής του νησιού σε αλλοτινές εποχές αποτελούν αφενός τα λείψανα των μεγάλων ιερών και αφετέρου τα ανολοκλήρωτα αρχαϊκά αγάλματα κολοσσιαίου μεγέθους (κούροι και κόρη), που βρέθηκαν στις θέσεις όπου λαξεύτηκαν και για τις οποίες προορίζονταν (in situ)
Η Νάξος, ο τόπος στον οποίον ο Διόνυσος συνάντησε την εγκαταλελειμμένη από τον Θησέα Aριάδνη * και την έκανε γυναίκα του, αποτέλεσε κατά την αρχαιότητα μια πόλη-κράτος, με ένα αστικό κέντρο (όπως και σήμερα, στη Χώρα) και με αγροτικό – ποιμενικό πληθυσμό διασκορπισμένο στις άλλες περιοχές του.
Το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων αποτέλεσε κέντρο πολιτισμού από τη Νεότερη Νεολιθική Περίοδο (4η χιλιετία π.Χ.), γνώρισε δε περίοδο εμπορικής και πολιτισμικής ακμής κατά τους Πρωτοκυκλαδικούς Χρόνους (3200-2000 π.Χ.), όπως φανερώνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα.
 |
| Η κόρη της Ποταμιάς, στην ενδοχώρα της Νάξου (πηγή: Γιάννης Τούντας) |
- Η Νάξος γνώρισε περίοδο οικονομικής και καλλιτεχνικής ακμής από τον 8ο έως και τον 6ο αιώνα π.X.
- Ειδικότερα, τον 7ο αιώνα π.Χ. αναπτύχθηκε στο νησί η μνημειώδης μαρμάρινη πλαστική και λίγο αργότερα η μνημειώδης μαρμάρινη αρχιτεκτονική.
Τεκμήρια της ακμής του νησιού σε αλλοτινές εποχές αποτελούν αφενός τα λείψανα των μεγάλων ιερών (ιερό του Διονύσου στη θέση «Ύρια», ναός του Δηλίου Απόλλωνα στη θέση «Παλάτια», ιερό της Δήμητρας στο Γύρουλα) και αφετέρου τα ανολοκλήρωτα αρχαϊκά αγάλματα κολοσσιαίου μεγέθους (κούροι και κόρη), που βρέθηκαν στις θέσεις όπου λαξεύτηκαν και για τις οποίες προορίζονταν (in situ).
- Οι κούροι, ο ένας από τους δύο τύπους αγαλμάτων που χαρακτηρίζουν τη γλυπτική των Αρχαϊκών Χρόνων (ο άλλος είναι οι κόρες), είναι αναθηματικά ή επιτύμβια αγάλματα που παριστάνουν γυμνούς νέους άνδρες και απεικονίζουν θεούς, ήρωες ή και κοινούς θνητούς.
Κύρια χαρακτηριστικά τους είναι η αυστηρά μετωπική στάση, η προβολή (κατά κανόνα) του αριστερού ποδιού και το «αρχαϊκό» μειδίαμα.
Οι κόρες, με τη σειρά τους, είναι αναθηματικά, επιτύμβια ή διακοσμητικά γυναικεία αγάλματα, που φέρουν πλούσια και πολύχρωμη ιωνική ενδυμασία και χαρακτηρίζονται από την περίτεχνη κόμμωση, τους λοξούς οφθαλμούς και το «αρχαϊκό» μειδίαμα.
Στο βορειοανατολικό τμήμα της Νάξου, στην περιοχή του Απόλλωνα, γραφικού παραθαλάσσιου οικισμού, εντοπίστηκε κούρος που αποδίδεται στον Διόνυσο.
Εξάλλου, στην ενδοχώρα του νησιού (ανατολικά της Χώρας), στην ευρύτερη περιοχή των Μελάνων και της Ποταμιάς, βρέθηκαν δύο εξίσου σημαντικά αρχαϊκά έργα, ο κούρος των Μελάνων και η κόρη της Ποταμιάς.
 |
| Απόλλων κούρος |
Βαγγέλης Στεργιόπουλος /www.in.gr/
*
Όταν ο Θησέας, υιός τού Αιγέα, βασιλιά των Αθηνών, έφτασε στην Κρήτη, για να προσφερθεί ως θύμα στον Μινώταυρο , συνάντησε την κόρη του Μίνωα, Αριάδνη, και κέρδισε την εύνοιά της. Για να τον γλιτώσει από βέβαιο θανατο, η Αριαδνη κατέφυγε σ΄ενα τέχνασμα: του έδωσε ένα κουβάρι νήμα (ο περίφημος Μίτος της Αριάδνης), χάριν τού οποίου μπόρεσε να βρει την έξοδο του Λαβύρινθου μετά την νικηφόρα πάλη του με τον Μινώταυρο. Στη φυγή του από την Κρήτη, ο Θησέας πήρε μαζί του την Αριάδνη και έπλευσαν προς την Αθήνα.
Στο γυρισμό τους για την Αθήνα, ο Θησέας και οι σύντροφοί του έκαναν μια στάση στο νησί της Νάξου. Εκεί, στο όνειρο του Θησέα εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του. Η Αριάδνη έμεινε στη Νάξο και παντρεύτηκε το θεό Διόνυσο κι έτσι αναπτύχθηκε και η λατρεία της σαν θεότητα στο νησί. Ο Διόνυσος (ή η Αφροδίτη ή οι Ώρες) της χάρισε χρυσό στεφάνι, έργο του Ηφαίστου, και την έφερε μαζί του στον Όλυμπο. Η θνητή Αριάδνη έφθασε έτσι να γίνει αθάνατη σύζυγος θεού.
