Στα δεξιά της σύνθεσης στέκεται ο Αχιλλέας, κρατώντας σκήπτρο. Στέκεται μπροστά από ένα τρίποδο, το άθλο για το νικητή. Μπροστά του τρέχουν πέντε άρματα. Στο πρώτο ηνίοχος είναι ο Οδυσσέας, στο δεύτερο ο Αυτομέδων, στο τρίτο ο Διομήδης, που ήταν κι ο νικητής σύμφωνα με τον Όμηρο και τα δύο τελευταία από το Δαμάσιππο και τον Ιπποθόωντα. Αριστερά διακρίνεται ένας κίονας, που αποτελούσε την αφετηρία. Από τους πέντε αρματοδρόμους, μόνο ο Διομήδης αναφέρεται στην Ιλιάδα.(ΦΩΤ.ΑΡΧ.)
Ο ισχυρότερος ήρωας των Αχαιών στην επική παράδοση φέρει όνομα, το οποίο έχει γνήσια μυκηναϊκή καταγωγή, αφού απαντά στις μυκηναϊκές πινακίδες της Εποχής του Χαλκού ως όνομα καθημερινών ανθρώπων και στην Κνωσό και στην Πύλο (Αχιλλεύς, Αχιλλήwει -ονομαστική και δοτική αντίστοιχα).
Παλιότερα υπήρχε μια τάση να συνδεθεί το όνομα με το πρώτο στοιχείο του ονόματος των ποταμών Α χ ε λ ώ ο ς και Α χ έ ρ ω ν, όπου η ρίζα «αχ» θα συνδεόταν με την έννοια «ύδωρ, νερό» και ίσως να είχε και χθόνιες συνδηλώσεις.
Σήμερα η άποψη αυτή έχει γενικά εγκαταλειφθεί και οι περισσότεροι ειδικοί συνδέουν το όνομα με τη ρίζα της λέξης
«ἄ χ ο ς» που σημαίνει πόνος, θλίψη, στενοχώρια, άγχος αγωνία, λύπη.
Η σύνδεση αυτή είχε γίνει ήδη από την αρχαία εποχή και αναβίωσε χάρη σε τρεις σπουδαίους φιλολόγους της σύγχρονης εποχής, τους Kretschmer, Palmer και Nagy.
Ο πρώτος θεωρεί ότι το όνομα σχηματίστηκε ως εξής (οι τύποι με αστερίσκο είναι υποθετικοί):
ἄ χ ο ς > *ἀχίλος (όπως οργή > οργίλος) > Ἀχιλλεύς.
Στην περίπτωση αυτή το όνομα θα σήμαινε «αυτός που έχει τάση για ἄχος» με το ἄχος να έχει μια από τις σημασίες που αναφέρονται παραπάνω.
Ομοίως ο ρ γ ί λ ο ς = αυτός που έχει τάση για οργή.
Οι Palmer και Nagy θεωρούν ότι το όνομα είναι σύνθετο, ἄχος + λαwός (στρατός), και σχηματίστηκε ως εξής:
ἀ χ ι- η μορφή που παίρνουν αντίστοιχα ουσιαστικά κατά τη σύνθεση.
Πβ. κῦδος > κυδι-άνειρα / κάλλος > καλλι-άνασσα) > *Ἀχί-λαwος > Αχιλλεύς.
Στην περίπτωση αυτή το όνομα θα ήταν υποκοριστικό. Πβ. Πατροκλέwης > Πάτροκλος, Εχέλαwος > Έχελος, Πενθίλαwος > Πένθιλος.
Ο διπλασιασμός του συμφώνου (εδώ -λλ-) είναι συχνός στα υποκοριστικά (π.χ. Χάριλλος < Χαρίλαος, Κλεόμμας < Κλεομένης), το ίδιο και η κατάληξη -εύς (Αλεξεύς < Αλέξανδρος). Στην περίπτωση αυτή το όνομα θα σήμαινε «αυτός που προκαλεί ἄχος στον στρατό»
Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια όμως είναι
ποιο όνομα είχε πάρει όμως ο Αχιλλέας όταν "κρύφτηκε" ανάμεσα στις γυναίκες στο παλάτι του Λυκομήδη, πριν να πάει στο πόλεμο της Τροίας.
Μας λέει επί τούτου ο Ρ. Γκρέιβς:
«Κατά τον Σουητώνιο οι εικοτολογίες ποικίλλων λογίων τους οποίους συμβουλεύτηκε ο αυτοκράτορας Τιβέριος επί του θέματος συνέκλιναν στα εξής ονόματα:
Κ έ ρ κ η σ α εξαιτίας της κερκίδας, της σαΐτας, που τόσο επιδέξια χειριζόταν ο Αχιλλέας όταν ύφαινε.
Α ι σ σ ώ εξαιτίας της γρηγοράδας του (αίσσω= κινούμαι ταχέως) και Π ύ ρ ρ α εξαιτίας της πυρρόξανθης κόμης του.
(ΣτΜ. Πύρρα, "ερυθρά γη" ήταν και η πρώιμη μυθική ονομασία της γενέτειρας του Θεσσαλίας).
Η άποψη μου είναι πάντως ότι ο Αχιλλέας αυτοαποκλήθηκε Δ α κ ρ υ ό ε σ σ α, (δακρυρροούσα), η καλύτερα Δ ρ ο σ ό ε σ σ α (δροσοροούσα), δεδομένου ότι η δρόσος είναι το ποιητικό συνώνυμο των δακρύων».
Κατά τον Απολλώνιο τον Ρόδιο το αρχικό του όνομα ήταν Λ ι γ υ ρ ό ς, "ο γοερά θρηνών" το οποίο του το άλλαξε ο παιδαγωγός του Χείρων, γεγονός που υποδεικνύει πιθανόν η λατρεία του Αχιλλέα να έφτασε από την Λιγυρία στην Θεσσαλία.
Ο Όμηρος χαριτολογώντας ετυμολογεί το όνομά του από το ά χ ο ς «απελπισία», και ο Απολλόδωρος από την πλευρά του θεωρεί ότι ήταν άχειλος, «χωρίς χείλη».
πηγή: Βίκυ Γιώβη
.
* Η έρευνα και συλλογή πληροφοριών έγινε από την Γιώβη Βασιλική.
Το παραπάνω άρθρο προέρχεται από παλιότερο άρθρο του μπλογκ μου Μυθική Αναζήτηση όπως και από άρθρα των Σ. Γκιργκένη και G. Holland, "The name of Achilles", Glotta 71, 1993, 17-27]
