Το μικρονήσι της Γαλλίας με 6.250 χρόνων σχέδια λαβυρίνθου, μαίανδρους και 18 πέτρινους πέλεκεις.

Το μικρονήσι της Γαλλίας με 6.250 χρόνων σχέδια λαβυρίνθου, μαίανδρους

και 18 πέτρινους πέλεκεις – αρχαία Μινώα Κρητών - Με μονόλιθο 17 τόνων!

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Gavrinis / Gavriniz είναι ένα μικρονήσι (750 Χ 400 μ.) στην πολυνησία του Κόλπου του Morbihan, στον 47ο παράλληλο [47°34′26″N 02°53′52″W] στην κοινότητα Larmor-Baden του Morbihan, στην περιοχή της Βρετάνης Γαλλίας.

Το όνομα Γαβρινίς (< Guirv Enes το 1184 και Guerg Enes το 1202) θεωρείται ότι προέρχεται από το βρετονικό gavr (= κατσίκα) και την λέξη enez (< inis < αναγραμμαιτσμός από την ελληνική νησί). Άρα Κατσικονήσι.

Πάντως στα ελληνικά γάβρος > γράβος[1] σημαίνει είδος δρυός ή πρίνου > γράβιον = δάδα από ξύλο δρυός ή πρίνου. Έτσι το νησί ετυμολογείται ελληνικά ως Δρυόνησος και σχετίζεται με την λατρεία της δρυός, ιερόδενδρου του Διός, που συνέχισαν εδώ οι δρυίδες των – ελληνικής καταγωγής - Κελτών.

Το νησί Γαβρινίς συνδέεται με το βυθισμένο κανάλι του ποταμού των Ουενετών(*).

Είναι γνωστό για έναν θαλαμωτό τύμβο (ύψους 7 μ. και διαμέτρου 50 μ.) μεγαλιθικό νεολιθικό μνημείο της 5ης χιλιετίας π.Χ. (4250 - 4000 π.Χ.) - έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικό μνημείο από το 1901.

Σε έναν μονόλιθο του θαλάμου με ομόκεντρα ημικύκλια (τύπος λαβυρίνθου), ευρέθησαν μαίανδροι και 18 πέτρινοι πέλεκεις (βλ. Twohig, 1981) – όλα παραπέμπουν στους αρχαίους Κρήτες θαλασσοκράτορες… Ίσως άλλη μια Μινώα λοιπόν…

Όταν κατασκευάσθηκε η στάθμη της θάλασσας ήταν περίπου 5 μ. χαμηλότερη. Έτσι το Γαβρινίς (όπως και το κοντινό νησί Ερ Λανίκ[2]) ήταν ακόμη συνδεδεμένα με την ηπειρωτική χώρα της Βρετάνης.

Η χρήση του σταμάτησε στο 3300 - 3100 π.Χ., οπότε και καλύφθηκε.

Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1835.

Αρχαία αγγεία, ευρεθέντα στο μεγαλιθικό μνημείο του Γαβρινίς.

Ένας διάδρομος μήκους 1,80 μ. με 29 όρθιες πλάκες, οδηγεί σε έναν τετράγωνο ταφικό θάλαμο, ο οποίος ευρίσκεται στο κέντρο του τύμβου σχεδόν τετράγωνος (2,60 Χ 2,50 μ. και ύψους 1,80 μ.). Αντίγραφο αυτού του διαδρόμου υπάρχει στο Μουσείο Bougon!

Ο θάλαμος είναι κτισμένος από περίπου 50 προσεκτικά τοποθετημένους μονόλιθους. Χαρακτηριστικό δείγμα της νεολιθικής ξερολιθικής αρχιτεκτονικής. Ο μεγαλύτερος από αυτούς είναι ο λίθος της οροφής, ο οποίος ζυγίζει σχεδόν 17 τόνους! Όλοι οι μονόλιθοι του ταφικού θαλάμου, καθώς και πολλοί του διαδρόμου, είναι διακοσμημένοι με ανάγλυφα με πληθώρα μοτίβων. Οι 23 από τις 29 πλάκες είναι διακοσμημένες με σκαλιστά σύμβολα και σχέδια, μη αφηρημένα [όπως τσεκούρια και ράβδους, ένα κέρατο - σύμβολο ταύρου - μια «ασπίδα», μια «φάλαινα» ή «μυθικό ζώο» (βλ. Whittle, 2000), ίσως και μια πολύ στυλιζαρισμένη ανθρώπινη φιγούρα). Τα πιο αφηρημένα μοτίβα περιλαμβάνουν γραμμές ζιγκ-ζαγκ, ρόμβους και γραμμές σαν φίδια. Οι πλούσιες εσωτερικές διακοσμήσεις τον καθιστούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς νεολιθικούς θησαυρούς της ευρωπαϊκής μεγαλιθικής τέχνης!

Τουλάχιστον ένας αριθμός από αυτές τις πλάκες ίσως να είναι σε δεύτερη χρήση, αφού αποτελούσαν μέρος αρχαιότερων μνημείων αλλού! Η πλάκα μπορεί να ενωθεί με τις πέτρες της οροφής δύο άλλων μνημείων: του dolmen Table des Marchands και του τάφου Er Vinglé στο Locmariaquer, που απέχουν 4 χλμ. Οι τρεις πλάκες φαίνεται να σχημάτιζαν κάποτε έναν τεράστιο ορθόλιθο 14 μ.[3]

Τέτοιοι θάλαμοι (τύπου ντολμέν) με είσοδο, ήταν πολύ συνηθισμένοι στην Βρετάνη μεταξύ 4500 - 3000 π.Χ., ανήκουν στο ευρύτερο πλαίσιο των μεγαλιθικών μνημείων του Καρνάκ και του Λοκμαριακέ, αλλά υπάρχουν και σε Νορμανδία, Poitou, Ιρλανδία, Σκοτία (τύμβος Μέισοου),Βρετανία, Ιβηρική Χερσόνησο, κ.ά.

Επ’ αυτού ιδρύθη μονή από τους Ναΐτες Ιππότες και τους Κόκκινους Μοναχούς - δηλαδή τους Ιππότες του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ…

Σήμερα είναι ακατοίκητο…

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2017.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Le Roux Ch.-T. «New excavations at Gavrinis», στο Antiquity 59, 1985, σελ. 183–187. Του ιδίου «Gavrinis and the Islands of Morbihan», στο Archaeological Guides of France, Παρίσι, υπουργείο Πολιτισμού, 1985. Του ιδίου «Gavrinis», εκδ. J. P. Gisserot, Παρίσι, 1995. Του ιδίου «Gavrinis and the megaliths of the Gulf of Morbihan», εκδ. J.-P. Gisserot, 2006.

- L'Helgouac'h J., «Les Idoles qu'on abatté» , στο Bulletin de la Société Polymatique du Morbihan 110, 1983.

- L'Helgouac'h J. και S. Cassen «Of the Symbol of the Cross», XVII συνέδριο για την Νεολιθική εποχή Vannes 1990.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Επίσης γαύρος / γλαύρος < γραύλος < γγραύλος < εγγραύλος είναι το ψάρι εγγραυλίς η εγκρασίχολος (κοινώς αντσούγα / αντσούγια, χαψί) αλλά και ένα δένδρο της τάξης των Κυπελλοφόρων (Καρπίνος ο ανατολικός) αλλά και η αγριοτσουκνίδα, υ ζυγία η δίξιφος.

Γαύρος = ἐπὶ καλῆς σημασίας, ο καυχώμενος, ο ἐπαιρόμενος, ο ὑπερήφανος, ο σοβαρός, ο μεγαλοπρεπής > το γαῦρον, η γαυρότης. Εκ του γάνυμαι / γαίω / γηθέω = χαρά > ιρλ. gūαire = ευγενής. - ΠΗΓΕΣ: Εὐρ. Ἱκέτ. 217, 862. Εὐρ. Ἀποσπ. 786. Ἀρχίλ. 52. Ἀριστοφ. Βατρ. 282. Δίων Κ. 68, 31. Θεόκρ. 11. 21.

[2] Νησίδιο επίσης με πετρόκυκλο σε διπλό κρόμλεχ.

[3] Παρόμοιο με το μεγάλο σπασμένο μενίρ του Locmariaquer, το οποίο έσπασε, για να επαναχρησιμοποιηθεί ως τρεις πλάκες οροφής…

(*) Βένετος < Venetos (Ι. Καίσαρ και Λίβιος, 1ος αι. π.Χ.), Πλίνιος (1ος αι. μΧ),

> Ouénetoi / Οὐένετοι (Στρ. 1ος αι. μΧ) και Κλ. Πτολεμαίος (2ος αι. μΧ)

> Veneti / Βενετι στον Tabula Peutingeriana (5ος αι. μΧ),

> Benetis / Βενετις στο Notitia Dignitatum (5ος αι. μΧ)

> νυν Βαν, Vannes .

http://www.arxeion-politismou.gr/

Ένας από τους μεγάλους θησαυρούς της νεολιθικής τέχνης βρίσκεται μέσα σε αυτόν τον προσεκτικά κατασκευασμένο σωρό βράχων.

Στο νησί Γαβρίνης στον κόλπο του Μορμπιχάν, το Cairn de Gavrinis χτίστηκε το 3500 π.Χ., οπότε το νησί ήταν ακόμα μέρος της ηπειρωτικής χώρας. Μέχρι το 3000 π.Χ., ωστόσο, είχε πέσει σε αχρηστία και τελικά μέρος του τύμβου κατέρρευσε, εμποδίζοντας και κρύβοντας την είσοδο της κατασκευής. Η ανεμοδαρμένη άμμος κάλυψε σιγά-σιγά το πέτρινο οικοδόμημα, μεταμορφώνοντάς το τελικά σε έναν χαμηλό, στρογγυλό, ύποπτα λόφο σε σχήμα κεφαλιού.

Αν και προφανώς είναι γνωστό ότι είναι μια τεχνητή μεγαλιθική κατασκευή από τουλάχιστον τον Μεσαίωνα - καθώς ένας κρατήρας στην κορυφή του λόφου είχε ανοίξει, σε κάποιο σημείο, ένα κενό που επέτρεπε την είσοδο - η πρώτη ανασκαφή του χώρου δεν πραγματοποιήθηκε μέχρι το 1835, όταν ένας σχετικά νέος ιδιοκτήτης του ακινήτου ανακάλυψε ότι το κενό οδήγησε τελικά σε έναν άγνωστο μέχρι τώρα εσωτερικό θάλαμο.

Η είσοδος

Οι μεταγενέστερες ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες στα τέλη του 19ου αιώνα και τη δεκαετία του 1930 αποκάλυψαν τελικά ότι ο τάφος διαμέτρου 50 μέτρων ήταν στην πραγματικότητα ένας τάφος διέλευσης (που είναι απλώς μια τυπολογία, καθώς φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε ως ναός και όχι ως τόπος ταφής ), με ένα πέρασμα μήκους 14 μέτρων που οδηγεί από το εξωτερικό σε έναν (περίπου) κεντρικό θάλαμο. Οι τοίχοι του περάσματος αποτελούνται από 29 προσεκτικά διατεταγμένες, γιγάντιες πέτρινες πλάκες, ενώ ο κεντρικός θάλαμος αποτελείται από περίπου 50 παρόμοια αντισταθμισμένα κομμάτια βράχου, όλα στηρίζοντας την τεράστια πλάκα οροφής - τη μεγαλύτερη στη δομή, με εκτιμώμενο βάρος 17 τόνων. .

Όσο εντυπωσιακό κι αν είναι το τεράστιο μέγεθος και η έξυπνη διάταξη αυτών των λίθων, όμως, είναι αυτό που είναι πάνω τους που κάνει το Cairn de Gavrinis τόσο ξεχωριστό. Μοναδικοί μεταξύ άλλων παρόμοιων μεγαλιθικών τοποθεσιών, οι εσωτερικοί τοίχοι τόσο του περάσματος όσο και του θαλάμου είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου καλυμμένοι με σκαλιστές διακοσμήσεις.

Το έργο τέχνης απεικονίζει μερικά διακοσμητικά μοτίβα όπως ζιγκ-ζαγκ, σπείρες, οστά ρέγγας και ομόκεντρους κύκλους, καθώς και στυλιζαρισμένες φιγούρες όπως ανθρώπους, θεές, αγελάδες, φίδια, τσεκούρια, τόξα και βέλη και μια σπερματοφάλαινα. Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ότι αρκετές από τις πέτρες φέρουν στοιχεία παλαιότερης διακόσμησης, υποδηλώνοντας ότι προηγουμένως αποτελούσαν μέρος ενός άλλου μεγαλιθικού μνημείου και στη συνέχεια επαναχρησιμοποιήθηκαν για να χτιστεί αυτό το μνημείο.

Αν και άλλοι παρόμοιοι τάφοι μπορούν να βρεθούν στην Αγγλία, την Ιρλανδία, τη Νορμανδία, το Πουατού και την Ισπανία, το Cairn de Gavrinis είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα και πιο πλούσια διακοσμημένα που υπάρχουν και θεωρείται ένα από τα καλύτερα μεγαλιθικά μνημεία στον κόσμο. Αν και δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι γιατί χτίστηκε και τι αντιπροσωπεύουν οι σκαλιστές εικόνες, οι επισκέπτες σήμερα μπορούν ακόμα να θαυμάσουν το εγγενές θαύμα της τοποθεσίας.

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ ΑΠΌ ://www.atlasobscura.com/