«Στο επεισόδιο της πτήσης προστίθεται πάντως μια λιγότερο γνωστή παράδοση, όμως αρκετά διαδεδομένη, η οποία θέλει τον Δαίδαλο να δραπετεύει διά θαλάσσης. Ο Διόδωρος αφηγείται, έτσι, παράλληλα με τον “επίσημο θρύλο” πως ο Δαίδαλος με τη βοήθεια της Πασιφάης διαφεύγει με πλοίο και πως ο γιος του Ίκαρος πνίγεται ενώ προσέγγιζαν το νησί που φέρει έκτοτε το όνομά του.
Σύμφωνα με τον Παυσανία, πατέρας και γιος έπλεαν δίπλα δίπλα σε λέμβους που κατασκεύασε ο Δαίδαλος, ο οποίος με αυτή την ευκαιρία ανακάλυψε το ιστίο. Κι ο Ίκαρος, αδέξιος πλοηγός, αναποδογυρίζει το πλοιάριό του και πνίγεται. […].
Η εφεύρεση του ιστίου που αναφέρει ο Παυσανίας δεν αποτελεί διόλου παραφωνία ανάμεσα στις εφευρέσεις του Δαιδάλου. […] Σχετικά με τον ίδιο τον Δαίδαλο, παρόλο που δεν σχετίζεται σαφώς, πέρα από αυτή την ιστορία, με τη ναυπηγική, μια αναπαράσταση δείχνει καθαρά πως αυτή η δραστηριότητα ανήκε στα καθήκοντά του.
Ο ρωμαϊκής εποχής εγχάρακτος υαλοπίνακας που χρονολογείται ίσως στον 4ο αι.
Εικονίζεται με τους βοηθούς του, οι οποίοι καταγίνονται με διάφορες ξυλουργικές εργασίες, υπό την επίβλεψη της Αθηνάς, σε έναν ρωμαϊκό εγχάρακτο υαλοπίνακα που χρονολογείται ίσως στον 4ο αι. π.Χ. Ο Δαίδαλος, φαλακρός και γενειοφόρος που κρατά στο χέρι το σκεπάρνι, κατασκευάζει την πλώρη ενός πλοίου. Και η επιγραφή η οποία περιβάλλει τις σκηνές περιλαμβάνει τη γενική dedali, ένδειξη της προσωνυμίας του Ρωμαίου εργολήπτη, που παριστάνεται στο κέντρο της σύνθεσης. […]
Η παράδοση θέλει πράγματι τον Μίνωα να επιβάλει απαγόρευση απόπλου σε όλα τα πλοία, ή σύμφωνα με την πιο γνωστή αφήγηση, όπου ο Βιοτέχνης φυλακίστηκε στο Λαβύρινθο, ο Δαίδαλος υποχρεώθηκε να καταφύγει σ’ ένα καινούριο τέχνασμα.
Και πρόκειται για την εφεύρεση των πτερυγίων, έργο που ο Διόδωρος το παρουσιάζει σαν τη θαυμάσια συρραφή πτερών και κεριού. Η κατασκευή περιγράφεται λεπτομερώς από τον Οβίδιο. […] Το κείμενο όμως του Οβίδιου εντυπωσιάζει επίσης για την αντιστοιχία της περιγραφής του μ’ εκείνη της σε θραύσμα αγγείου, που απεικονίζει τον Ίκαρο και τον Δαίδαλο (Μουσείο Ashmolean, Οξφόρδη). ναυπηγήσεως πλοίου.
Επιλογή των ειδών, διάταξη, συνταίριασμα, συναρμογή και κυρτότητα της τροπίδας, αποτελούν έτσι τα στάδια της εργασίας του ξυλουργού που ο Δαίδαλος φαίνεται πως επαναλαμβάνει εδώ καθώς τα εφαρμόζει σ’ ένα διαφορετικό έργο.
Το εφευρετικό του πνεύμα μεταφέρει σε μια καινούργια εφαρμογή τις βασικές αρχές της πρακτικής 66 του ως τέκτονος. Έτσι, βάση για την κατασκευή των ων φαίνεται να αποτελεί, περισσότερο ακόμη κι από την εφεύρεση των ιστίων που παραθέτει ο Παυσανίας, η κατασκευή του σκαριού ενός πλοίου.
Το δεύτερο στάδιο της επιχείρησης συνίσταται από την πτήση, περιπέτεια η οποία θυμίζει έντονα τη ναυσιπλοΐα. Η διάβαση του ουρανού βασίζεται σε μια τεχνική με κανόνες που θα πρέπει να τηρηθούν. Οι συμβουλές του Δαίδαλου στο γιο του αναφέρονται από τον Οβίδιο. […] αυτό κυρίως που μας φαίνεται αξιοσημείωτο είναι η αναλογία που παρουσιάζουν οι συμβουλές του Δαίδαλου στον Ίκαρο με τους κανόνες ναυσιπλοΐας.
Ο λόγος που ο νεαρός άντρας δεν χρειάζεται να κοιτάξει τα άστρα είναι γιατί καθοδηγείται από τον πατέρα του, ο οποίος έχει το βλέμμα του καρφωμένο στους αστερισμούς […] Και, όπως συμβαίνει με το ναυτικό, ο βασικός κανόνας που πρέπει να τηρείται είναι αυτός της ευθυγραμμίας.
Η μέση οδός που οφείλει να τηρεί ο αεροπλόος, σε ίση απόσταση μεταξύ ουρανού και γης, ανάμεσα στην Ο Δαίδαλος ναυπηγός, ρωμαϊκός εγχάρακτος υαλοπίνακας του 4ου αι. π.Χ. υπερβολική λάμψη του ήλιου και στο πιτσίλισμα των κυμάτων, αντιστοιχεί, εάν προβληθεί σε μορφή ακατάλληλου πλοηγού, που αντικαθιστά τον ικανό πλοηγό» (Φρανσουάζ Φροντιζί-Ντικρού, Ο Δαίδαλος – Η μυθολογία του τεχνίτη στην αρχαία Ελλάδα, Ολκός, Αθήνα 2002, σσ. 170-177).
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
