Δύο σημαντικές ανακαλύψεις αρχαιολογικού περιεχομένου έφεραν στο φως οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, αλλά και στο εσωτερικό του Ωρολογίου του Ανδρονίκου Κυρρήστου («Αέρηδες»).
 |
| Στο χείλος του πηγαδιού διακρίνεται η επαναλαμβανόμενη επίκληση προς τον Απόλλωνα: «ΕΛΘΕ ΜΟΙ Ω ΠΑΙΑΝ ΦΕΡΩΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΑΛΗΘΕC» |
Ιερό του Απόλλωνα
Η πρώτη αφορά το στόμιο ενός πηγαδιού με επιγραφή που απευθύνει επίκληση προς τον θεό Απόλλωνα. Την ανασκαφή πραγματοποιεί το Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο «Εκατείον», στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, υπό τη διεύθυνση της Δρος Jutta Stroszeck και την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών. Το εύρημα απέδειξε τη σπουδαιότητα της λατρείας που λάμβανε χώρα στο ιερό, αλλά έδωσε στοιχεία και για την ιστορία της αρχαίας λατρείας στην Αθήνα της Ρωμαϊκής Εποχής.
Η ανακάλυψη έγινε με την απομάκρυνση ανεστραμμένης μαρμάρινης ληκύθου («ομφαλού») που βρισκόταν
ενσφηνωμένη στο στόμιο φρέατος στην αυλή του ιερού τεμένους του «Εκατείου» / ιερού Αρτέμιδος Σωτείρας. Τότε αποκαλύφθηκε το στόμιο ενός πηγαδιού, επενδεδυμένου εσωτερικά με δακτυλίους από πήλινες ημικυλινδρικές κεραμίδες με μηνοειδείς εγκοπές. Στο εσωτερικό κάθε ενός εκ των δακτυλίων, στο ανώτερο τμήμα, είναι χαραγμένο περιμετρικά, δεξιόστροφα, με κεφαλαιογράμματη γραφή η εξής επιγραφή:
«ΕΛΘΕ ΜΟΙ Ω ΠΑΙΑΝ ΦΕΡΩΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΑΛΗΘΕC»
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ο τύπος των γραμμάτων τα τοποθετεί στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους και η επιγραφή συνιστά επαναλαμβανόμενη επίκληση προς το θεό Απόλλωνα. Πρόκειται για επίκληση προς τον θεό να αποκαλύψει στους πιστούς αληθείς προβλέψεις για τα μελλούμενα. Πιθανότατα η επίκληση γινόταν στο πλαίσιο κάποιου τελετουργικού, πιθανότατα υδρομαντείας συνδεδεμένης με το φρέαρ στο ιερό.
 |
| «Εκατείον», άποψη του στομίου του φρέατος. |
Από το εύρημα εκτιμάται ότι στη συγκεκριμένη θέση βρισκόταν το πρώτο και μοναδικό μαντείο Απόλλωνος στην Αθήνα, και επιβεβαιώνει τη λατρεία του θεού μαζί με την αδελφή του Άρτεμη, αποκαθιστώντας την ορθή ερμηνεία του χώρου ως τεμένους, που στο τέλος του 19ου αι. είχε αποδοθεί από τον Κ. Μυλωνά και σε μια τρίτη θεότητα, την Εκάτη. Το ιερό βρίσκεται κοντά στο μουσείο, νότια της περίφημης ταφικής οδού.
Από το 2012 πραγματοποιούνται στην περιοχή δύο ερευνητικά προγράμματα σχετικά με τις λατρευτικές εγκαταστάσεις και τα ιερά, και τη διαχείριση των υδάτων κατά την αρχαιότητα. Στο φως έως σήμερα είχαν έρθει τρία πηγάδια και η λατρευτική κατασκευή με τη μορφή ομφαλού. Πλέον, με την ανακάλυψη φέτος περισσότερων από 20 επιγραφών με το ίδιο περιεχόμενο, ο χώρος μπορεί πλέον να ταυτιστεί με μαντείο, όπου υπήρχε ιερό πηγάδι αφιερωμένο στον Απόλλωνα Παιάνα (ως «αρωγό», τον οποίο επικαλούνταν κυρίως σε περίπτωση ασθένειας).
Χριστιανική τοιχογραφία στους Αέρηδες
 |
| Ωρολόγιον Ανδρονίκου Κυρρήστου, άποψη από Βορρά. |
 |
| Τα τμήματα της τοιχογραφίας επιβεβαιώνουν πλήρως την επαναλαμβανόμενη χρήση του μνημείου έως και τους βυζαντινούς χρόνους |
 |
| Ωρολόγιον Ανδρονίκου Κυρρήστου, άποψη του εσωτερικού του μνημείου και τη ζώνης της τοιχογραφίας. |
Πάντως, το συγκεκριμένο εύρημα αναδεικνύει την κατά περιόδους χρήση του Ωρολογίου από την ανέγερσή του, έως και την απελευθέρωση της πόλης της Αθήνας από τους Οθωμανούς, γεγονός που πιθανότατα συνέβαλε και στην εξαιρετική κατάσταση διατήρησης του μνημείου. Εκ του - ΥΠ.ΠΟ.
