Η ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΕΣΤΙΑ

Τα κομμάτια από την εστία υπολογίζεται ότι είναι ηλικίας 23.000 έως 34.000 ετών και οι ειδικοί είναι σχεδόν απόλυτα βέβαιοι ότι χρησιμοποιούνταν κυρίως για μαγείρεμα από κατοίκους της περιοχής κατά την προϊστορική εποχή.

Κλεισούρα καλείται το φαράγγι Μπερμπάτι, το οποίο βρίσκεται στην ΒΑ άκρη του αργολικού πεδίου και ενώνει το αργολικό πεδίο με το πεδίο των Λιμνών. Εντός του φαραγγιού έχουν εντοπισθεί μετά από έρευνα κλιμακίου της ΕΠΣΝΕ περισσότερα από 36 σπήλαια και βραχοσκεπές εννέα εκ των οποίων διασώζουν αρχαιολογικά κατάλοιπα.

Η κυριότερη θέση είναι το σπήλαιο Κλεισούρα 1, στο οποίο διενεργήθηκε ανασκαφή από την ΕΠΣ ΝΕ υπό τη διεύθυνση της κ. Μ. Κουμουζέλη σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Κρακοβίας (Jagiellonian University). Βρίσκεται στην είσοδο του φαραγγιού Μπερμπάτι, και απέχει 4χιλ. από το ομώνυμο χωριό και 7χιλ. από τον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών.

Διασώζει τη βαθύτερη ακολουθία αρχαιολογικών στρωμάτων στην Αργολίδα που χρονολογούνται από τη Μέση Παλαιολιθική έως τη Νεολιθική εποχή. Η αρχαιότερη μέχρι σήμερα χρονολόγηση τοποθετεί την έναρξη της χρήσης του σπηλαίου ήδη στα 100.000 έτη Πριν από Σήμερα.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Προμηθέας χάρισε στους ανθρώπους το ύψιστο δώρο, τη φωτιά. Σύμφωνα με την αρχαιολογία, το παλιότερο είδος τζακιού ανήκε στους ...λάτρεις του Προμηθέα!

Τα ευρήματα είναι πλούσια και περιλαμβάνουν λίθινα αποκρούσματα παλαιολιθικής και μεσολιθικής περιόδου, νεολιθική κεραμική, οστά ζώων και μαλακίων, φυτικά κατάλοιπα: σπόρους, γύρη, φυτόλιθους, ξυλάνθρακα και κατασκευασμένες εστίες από πηλό που χρησιμοποιούνταν για καύση και παρασκευή τροφής. Οι τελευταίες εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου. Ανασκάφθηκε επίσης μικρή, οριοθετημένη με πέτρες, κυκλική κατασκευή που παραπέμπει σε καλύβα, στο δάπεδο της οποίας εντοπίσθηκαν ίχνη από οργανικά κατάλοιπα και χάντρες από διάτρητα όστρεα.

Η ΕΣΤΙΑ

Μια ομάδα ειδικών, ανάμεσα στους οποίους και δύο έλληνες, (ο Π. Καρκάνας-γεωλόγος και η Μ. Κουμουζέλη-σπηλαιολόγος), ανακάλυψε την αρχαιότερη εστία από άργιλο που έχει κατασκευαστεί από ανθρώπινο χέρι, στο Σπήλαιο 1 στο φαράγγι της Κλεισούρας στη βόρειο-δυτική Πελοπόννησο.

Στην ίδια τοποθεσία, οι ερευνητές ανακάλυψαν απομεινάρια στάχτης από καμένο ξύλο και ίχνη από ένα είδος φυτικών κυττάρων (phytolith), ενώ ο άργιλος από το οποίο αποτελείται η πυρεστία είναι ψημένος.

Οι δομές γεφυρώνουν το χρονολογικό χάσμα ανάμεσα στις λίθινες εστίες και αυτές από άργιλο

Αυτά είναι τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ερευνητική ομάδα με δημοσίευσή της στην αρχαιολογική επιθεώρηση «Antiquity».

Η ανακάλυψη θεωρείται εξαιρετικής σημασίας για τον κόσμο της αρχαιολογίας δεδομένου ότι -εκτός των άλλων- αποτελεί και τη «γέφυρα» στην εξέλιξη, από τις λίθινες εστίες που είχαν ανακαλυφθεί παλιότερα, ως τους «φούρνους» από άργιλο, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Τσεχία στην περιοχή Dolni Vestonice, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν πριν 26.000-28.000 χρόνια.

ΟΣΤΑ ΑΠΟ ΖΩΑ ΚΑΙ ΒΡΩΣΙΜΟΙ ΚΑΡΠΟΙ

Στο σπήλαιο του φαραγγιού της Κλεισούρας βρέθηκαν περισσότερα από 70 κομμάτια από πυρεστίες αργίλου, σε βάθος τέτοιο ώστε η ανακάλυψη να συσχετίζεται με τον πολιτισμό της Ωριγνάσιας εποχής (προϊστορικά χρόνια). Η ανάλυση που έγινε στα ευρήματα αποκάλυψε ότι ο άργιλος έχει ψηθεί σε θερμοκρασία τετρακοσίων έως εξακοσίων βαθμών Κελσίου.

Θεωρείται πιθανό, οι άνθρωποι που κατασκεύασαν αυτές τις εστίες να μετέφεραν τον άργιλο που χρησιμοποιήθηκε από το ίζημα που άφησε η πλημμυρίδα του ποταμού που διαρρέει μπροστά από το σπήλαιο και αφού το στέγνωσαν του έδωσαν το κατάλληλο σχήμα.

Οι εστίες κατασκευάστηκαν από άργιλο, πιθανότατα από τις όχθες του ποταμού

Στο Dolni Vestonice, στην σημερινή Τσεχία οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει στοιχεία για την ύπαρξη προϊστορικών κυνηγών που χρησιμοποιούσαν «φούρνους» για να ψήσουν κατασκευές από άργιλο. περίπου πριν 26.000 χρόνια .

Βρέθηκαν ακόμα καμένα οστά από ζώα τα οποία συσχέτισαν με τις δομές αργίλου.

Ανάμεσα στα ευρήματα αναγνωρίστηκαν οστά ελαφιού, λαγού και ειδών πέρδικας και αγριόγαλου.

Τέλος, βρέθηκαν καμένοι σπόροι από βρώσιμα φυτά, όπως φραγκοστάφυλο και πολύγονο, όμως δε στάθηκε δυνατό να διασταυρωθεί κατά πόσο ήταν ψημένοι επίτηδες προκειμένου να καταναλωθούν ή αν είχαν καεί σε κάποια πυρκαγιά στην περιοχή.

Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί ελάχιστα στοιχεία για το τρόπο με τον οποίο έγινε η «μεταφορά», από τις λίθινες εστίες στη Μέση Παλαιολιθική Εποχή στην αναπτυγμένη τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε στην Κεντρική Ευρώπη πριν 28.000 χρόνια.