Ιστορίες και μύθοι ανθέων από την Ελληνική Αρχαιότητα

Το Ανάγλυφο από τα Φάρσαλα 470-460 π.Χ.

Κυπαρίσσι-Κυπάρισσος

Κυπαρίσσια πλάι σε βωμό .Μυκηναϊκή
περίοδος.

Σύμφωνα με τη μυθική παράδοση ο Κυπάρισσος ήταν ένας όμορφος νέος από την Κέα, γιος του Τήλεφου και εγγονός του Ηρακλή.
Ήταν αγαπημένος του Απόλλωνα αλλά και του Ζέφυρου. Αγαπημένο του σύντροφο είχε ένα εξημερωμένο ιερό ελάφι.
Αλλά κάποια καλοκαιρινή μέρα ενώ το ελάφι κοιμόταν ξαπλωμένο στον ίσκιο, ο Κυπάρισσος το σκότωσε από απροσεξία με ένα ακόντιο.
Ο νέος γεμάτος απελπισία, θέλησε να πεθάνει. Ζήτησε από τον ουρανό τη χάρη να κυλούν τα δάκρυα του αιώνια. Οι θεοί τον μετέτρεψαν σε κυπαρίσσι, το δέντρο της θλίψης. Από τότε το κυπαρίσσι θεωρείται σαν πένθιμο δέντρο και φυτεύεται μέχρι σήμερα στα νεκροταφεία.

Έλατο-Ελάτι

Στις μέρες μας το γνωρίζουμε σαν το ιδανικότερο χριστουγεννιάτικο δέντρο.
Tα έλατα στην Ελλάδα Στην Ελλάδα απαντώνται δυο είδη ελάτης, η κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica) και η υβριδογενής ελάτη (Abies borisii-regis). Και τα δυο είδη σχηματίζουν από την αρχαιότητα εκτεταμένα ελατοδάση.
Πεύκο-Το έλατο ονομαζόταν από τους αρχαίους Έλληνες Πίτυς όπως και το πεύκο.
Τι αναφέρουν όμως οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι για το έλατο ; (Οβίδιος Οι Μεταμορφώσεις ,είναι ποιητικό έργο του Οβιδίου που γράφτηκε μετά το 1 μ.X. σε δεκαπέντε βιβλία και 12.000 εξάμετρους στίχους )

Το έλατο ονομαζόταν από τους αρχαίους Έλληνες Πίτυς όπως και το πεύκο, και ήταν το ιερό δέντρο του θεού Πάνα.
Και αυτή η Νύμφη μεταμορφώθηκε σε δέντρο, σε πεύκο (πίτυς), για να αποφύγει τον εναγκαλισμό ενός θεού, του Πάνα. Κατέληξε, όπως και η Δάφνη για τον Απόλλωνα, να στολίζει το μέτωπο του ερωτευμένου Πάνα.

Σύμφωνα με άλλη παράδοση, η μεταμόρφωση της Πίτυος οφείλεται στη λύπη που ένιωσε η Γη για την κόρη που βρέθηκε εγκλωβισμένη ανάμεσα σε δύο θεούς που την ερωτεύτηκαν, τον Βορέα και τον Πάνα. Η προτίμηση της Νύμφης για τον Πάνα, προκάλεσε τη ζήλια του Βορέα που την έριξε κάτω από ένα βράχο. Τη λυπήθηκε η Γη και μεταμόρφωσε το σώμα της σε πεύκο. Σαν δέντρο πια χαίρεται να κοσμεί το μέτωπο του θεού της με στεφάνια από τα κλαδιά της, ενώ το χάιδεμα των κλαδιών της από το φύσημα του Βορέα προκαλεί τον θρήνο της. Πάντως, η Πίτυς δεν ήταν η μόνη κόρη την οποία ο Πάνας ορεγόταν.

ΕΠΙΣΗΣ

Πεύκο (Pinus halepensis)

Το κομψό αυτό δένδρο, αγαπημένο της θεομήτορος Ρέας, κόρης του Ουρανού και της Γης, συμβόλιζε ακριβώς αυτόν τον σύνδεσμο μεταξύ ουράνιου και επίγειου κόσμου. Η συλλογή ρετσινιού από τα πεύκα αποτελούσε πανάρχαια ενασχόληση.

Στον Διοσκουρίδη περιγράφεται η προσθήκη ρητίνης ως άρτυμα του οίνου. Επίσης ο Πλούταρχος αναφέρει πως το πεύκο και γενικά όλα τα κωνοφόρα ήταν αφιερωμένα στον Ποσειδώνα, όχι γιατί φυτρώνουν κοντά στη θάλασσα, αλλά γιατί δίνουν την καλύτερη ξυλεία για τα καράβια.

Κενταύρια-Χειρωνιάς

Ο κένταυρος Χείρων διδάσκει τον Αχιλλέα μουσική -Αρχαία τοιχογραφία

Λέγεται ότι αυτό το είδος λουλουδιού πήρε το όνομα του από τον σοφό Κένταυρο Χείρωνα, δάσκαλο του Ασκληπιού του Αχιλλέα του Ιάσονα αλλά και του Απόλλωνα. Στην τιτανομαχία ο Χείρωνας ήταν με το μέρος του Ηρακλή στη μάχη του εναντίον των Κενταύρων.

Κενταύρια - Χειρωνιάς, γαϊδουράγκαθο

Ο Ηρακλής όμως τον πλήγωσε κατά λάθος στο πόδι με ένα βέλος ποτισμένο στο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας. Ο Χείρωνας τότε χρησιμοποίησε το φυτό της κενταύριας σαν βότανο για να γιατρέψει την πληγή του.

Υάκινθος-Υάκινθος Ζουμπούλι

Ο Υάκινθος ήταν ένας όμορφος νέος από τη Σπάρτη. Ο Υάκινθος ήταν σύντροφος του Απόλλωνα, θεού του ήλιου και του Ζέφυρου, θεού του ανέμου.
Οι δύο θεοί συναγωνίζονταν ποιος θα κερδίσει την εύνοια του όμορφου νέου.

Μια μέρα καθώς ο Απόλλωνας μάθαινε στο Υάκινθο δισκοβολία, του ξέφυγε ο δίσκος και χτύπησε τον άτυχο νέο σκοτώνοντάς τον.

Από το αίμα του νέου ο Απόλλωνας έπλασε ένα λουλούδι που στο άνθισμά του κάθε του πέταλο έμοιαζε να έχει γραφτεί μια θρηνητική κραυγή ( "ΑΪ " δηλαδή γοή στην αρχαιοελληνική γλώσσα).
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Ζέφυρος ζηλεύοντας επειδή ο νεαρός προτιμούσε την παρέα του Απόλλωνα φύσηξε πάνω στο δίσκο κατευθύνοντας τον να χτυπήσει τον Υάκινθο.

Η αλήθεια είναι πως ο υάκινθος του μύθου δεν ήταν πιθανά το γνωστό μας σήμερα λουλούδι, γατί το είδος δεν είναι ενδημικό της Ελλάδας.

Στην πραγματικότητα, ο μύθος μπορεί να μην είναι καν η σωστή πηγή της λέξης "υάκινθος". Ίχνη της λέξης συναντιόνται στην βαθιά αρχαιότητα σε μια παλαιά Ελληνική διάλεκτο που ομιλούνταν πριν από 4000 περίπου χρόνια, την "θρακοπελασγιακή".

Νάρκισσος-Νάρκισσος Μανουσάκι

Ίσως ο πιο κατάλληλος τρόπος να αποδώσει κανείς την ομορφιά του λουλουδιού νάρκισσος είναι αυτός ο αρχαιοελληνικός μύθος.

Ο Νάρκισσος ήταν ένας εξαιρετικά όμορφος νέος.
Η μητέρα του, του είχε πει ότι θα παραμείνει έτσι σ΄ όλη του τη ζωή αν δεν δίνει σημασία στην ομορφιά του.

Ο Νάρκισσος αποφάσισε να δει την αντανάκλασή του στα νερά μιας πηγής.
Γοητεύτηκε τόσο από την ομορφιά του πού έμεινε εκεί ακίνητος θαυμάζοντας τον εαυτό του μέχρι που μαράζωσε και πέθανε στις όχθες της πηγής.

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, νόμισε πως η αντανάκλαση του ήταν η νύμφη που έμενε εκεί. Πήδησε στο νερό για να την πιάσει και πνίγηκε.
Το λουλούδι νάρκισσος υποτίθεται ότι φύτρωσε σε εκείνο το σημείο.

Κρόκος-Ζαφορά

Ο Κρόκος ήταν φίλος του θεού Ερμή. Μια μέρα και ενώ οι δύο φίλοι έπαιζαν, ο Ερμής χτύπησε κατά λάθος τον Κρόκο στο κεφάλι και τον σκότωσε. Στον τόπο του συμβάντος φύτρωσε ένα λουλούδι. Τρεις σταγόνες από το αίμα του άτυχου νέου που έπεσαν στο κέντρο του λουλουδιού έδωσαν τα στίγματα του φυτού που από τότε πήρε το όνομα κρόκος.

Κροκοσυλλέκτριες 1600 π.Χ Νήσος Θήρα

Ο μυκηναϊκός θρύλος - Η τοιχογραφία της Θεάς με το πληγωμένο πόδι Από το αίμα φυτρώνει ένας κρόκος

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο Κρόκος ήταν ένας νεαρός, που εξαιτίας ενός άτυχου έρωτα για τη Νύμφη Σμίλακα μεταμορφώθηκε στο ομώνυμο φυτό. Ταυτόχρονα η Σμίλαξ έγινε το ομώνυμο αναρριχητικό φυτό(Σμίλαξ Ασπίρα-Ουρβιά).

Παιόνια-Φυτό της θεραπείας

Πιστεύεται ότι η παιόνια πήρε το όνομα της από τον Παίωνα ή Παιάνα που φαίνεται ότι ήταν μια θεότητα της θεραπείας αφού είχε θεραπεύσει τον Άδη και τον Άρη από τραύματα. Ο μύθος που έχει σχέση με το λουλούδι λέει πως ο Παίων ήταν μαθητής του Ασκληπιού, του θεού της υγείας και της ιατρικής.

Παόνια η παρνασσική Φ:-polydrososparnassou.blogspot.gr/

Κάποτε, η Λητώ (μητέρα του Απόλλωνα και θεά της γονιμότητας), του δίδαξε πως να αποκτήσει μια μαγική ρίζα που φύτρωνε στον Όλυμπο η οποία απάλυνε τον πόνο των γυναικών κατά τον τοκετό. Ο Ασκληπιός ζήλεψε και αποπειράθηκε να σκοτώσει το μαθητή του. Ο Δίας έσωσε τον Παίωνα από την οργή του Ασκληπιού μεταμορφώνοντάς τον στο λουλούδι της παιόνιας. Πάντως οι σπόροι της παιόνιας χρησιμοποιούνταν για τις έγκυες γυναίκες στην αρχαιότητα.

Ελλέβορος-Το ρόδο των Χριστουγέννων

Ελλέβορος ο κυκλόφυλλος
(helleborus cyclophyllus)

Στην ελληνική μυθολογία ο Μελάμπους ο μεγάλος μάντης και θεραπευτής χρησιμοποίησε αυτό το φυτό σαν βότανο για να θεραπεύσει την τρέλα των θυγατέρων του βασιλιά του Άργους Πρόετου, όπως και άλλων γυναικών, που είχαν χάσει τα μυαλά τους και περιπλανιόνταν σκορπισμένες ανάμεσα στα βουνά και στην έρημο της Τύρινθας νομίζοντας ότι είναι αγελάδες.
Ο Μελάμπους και ο αδερφός του ο Βίας κέρδισαν μια περιουσία (τα δύο τρίτα από το βασίλειο του βασιλιά Πρόετου) αφού παντρεύτηκαν τις θεραπευμένες πριγκίπισσες.

Αχιλλέα-Χιλιολούλουδο

Πήρε το όνομά της από τον ομηρικό ήρωα Αχιλλέα, ο οποίος όπως λέγεται έδινε αυτό το φυτό στους στρατιώτες του, τους θρυλικούς Μυρμιδόνες για να τους βοηθήσει να σταματήσουν το αίμα που έτρεχε από τις πληγές τους κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου. Νεότερες δοκιμές στο φυτό απέδειξαν ότι περιέχει χημικά συστατικά που το κάνουν χρήσιμο ως αιμοστατικό.
Λουλούδι με μεγάλη ιστορία, η αχιλλέα, φυτρώνει άγριο σχεδόν σ’ όλο τον κόσμο, αλλά απαντάται περισσότερο στην νότια Ευρώπη. Στην πατρίδα μας φυσικά με την μεγάλη βοτανική παράδοση δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη.

Εξ άλλου όπως προδίδει το όνομά της ήταν γνωστό βοτάνι από την αρχαιότητα, σαν βάλσαμο για τις πληγές. Ο θρυλικός Αχιλλέας γιάτρευε με τα φύλλα της αχιλλέας τους λαβωμένους Μυρμιδόνες του και έτσι το φυτό πήρε το όνομα του διάσημου ήρωα.

Και σήμερα μπορεί κανείς να συναντήσει την αχιλλέα πανεύκολα στη φύση, σε κάμπους σε, κάμπους σε βουνά, σε ρεματιές, δίπλα σε φράχτες, στις άκρες των δρόμων και σε χέρσες εκτάσεις, αλλά και σε κήπους σαν διακοσμητικό φυτό.
Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες αυτοφυείς στην χώρα μας συνήθως με άσπρα ή κίτρινα λουλούδια που σχηματίζουν ταξιανθίες σε σχήμα ομπρέλας με πολλά πολλά μικροσκοπικά άνθη, γι’ αυτό και το φυτό έχει την λαϊκή ονομασία χιλιολούλουδο.

Ο λαός μας χρησιμοποιεί κυρίως την αχιλλέα για τις φαρμακευτικές τις ιδιότητες, όχι μόνο σαν επουλωτικό αλλά σαν καταπραϋντικό στους κολικούς.
Η αχιλλέα καλλιεργείται και σαν φυτό κήπου και είναι ιδανική για βραχόκηπους.
Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες αχιλλέας βέβαια υπάρχουν σε πολύ περισσότερα χρώματα αν και σπάνια τις συναντά κανείς σε ελληνικούς κήπους.

Τα λουλούδια της αχιλλέας αποξηραίνονται πολύ εύκολα στον αέρα με την κλασική μέθοδο. Σημαντικό είναι να αφαιρέσουμε πρώτα τα φύλλα από τα κοτσάνια.

Μετά τα κάνουμε δεματάκια με τα κοτσάνια και τα κρεμάμε ανάποδα σε ένα σκοτεινό χώρο με καλό εξαερισμό. Τα λουλούδια συνήθως αποξηραίνονται σε 7-10 μέρες, εκτός αν ο καιρός είναι αρκετά υγρός ή βροχερός.
Τα λουλούδια της αχιλλέας είναι πολύ δημοφιλή στις αποξηραμένες συνθέσεις. Προσδίδουν όγκο αλλά μπορούν να λειτουργήσουν και αφαιρετικά. Η μεγάλη γκάμα σε μεγέθη και χρώματα των διαφόρων ποικιλιών επιτρέπει πολλούς συνδυασμούς.
Το κυριότερο όμως ίσως είναι ότι η ευκολία που δίνει στην συλλογή, στην αποξήρανση αλλά και στην χρήση της, την κάνουν απαραίτητη στους ερασιτέχνες και όχι μόνο ανθοδέτες.-

Αγαύη-Αμάραντος, Αθάνατος

Η λέξη αγαύη σημαίνει θαυμαστή ή ευγενικής καταγωγής. Το φυτό της Αγαύης ήρθε στην Ελλάδα από το Μεξικό. Ωστόσο το όνομά του είναι ελληνικό και πιθανώς του αποδόθηκε επειδή η Ελληνίδα Αγαύη για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω ήταν και μια από τις δευτερεύουσες θεές του φεγγαριού, και αυτό σήμαινε πως ότι ήταν μια όψη της αρχαίας Μητέρας γης της Μεσογείου που θυμίζει το έδαφος του Jalisco του Μεξικό.

Η Αγαύη ήταν κόρη του βασιλιά της Θήβας Κάδμου και αδερφή της Σεμέλης της μητέρας του Διόνυσου. Όταν η Σεμέλη κεραυνοβολήθηκε από τον Δία τον εραστή της, η Αγαύη διέδωσε πως ο Δίας τιμώρησε την αδερφή της γιατί τον συκοφάντησε. Αργότερα ο Διόνυσος εκδικήθηκε για την μητέρα του και επέβαλε βαριά τιμωρία στην Αγαύη.

Όταν ο Διόνυσος επέστρεψε στη Θήβα, όπου βασίλευε τότε ο Πενθέας ο γιος της Αγαύης , διέταξε όλες τις γυναίκες της πόλης να να πάνε στο βουνό Κιθαιρώνα, για να τελέσουν τα μυστήριά του. Ο Πενθέας που δεν συμφωνούσε με την εισαγωγή της λατρείας, προσπάθησε να κατασκοπεύσει τις Βάκχες. Η μητέρα του τον αντιλήφθηκε, τον πήρε για άγριο ζώο και μέσα στην μανία της τον κατασπάραξε διαμελίζοντάς τον.

Αλθαία-Δεντρομολόχα

Ο μύθος που ακολουθεί δεν έχει καμιά σύνδεση με το φυτό Αλθαία εκτός του ονόματος.
Η Αλθαία ήταν γυναίκα του Οινέα, του βασιλιά της Καλυδώνας και μητέρα της Δηιάνειρας και του Μελέαγρου.

Όταν ο γιος της έγινε εφτά ημερών, οι Μοίρες οι θεές του πεπρωμένου, ήρθαν την βρήκαν και της είπαν πως το παιδί της θα πέθαινε, αν ο δαυλός που έκαιγε τότε επάνω στην εστία καιγόταν ολόκληρος.

Αμέσως η Αλθαία πήρε το δαυλό, τον έσβησε και τον έκρυψε μέσα σε μια κασέλα.
Ο Μελέαγρος μεγάλωσε και έγινε διάσημος ήρωας. Στη διάρκεια όμως του κυνηγιού του κάπρου της Καλυδώνας Ο Μελέαγρος σκότωσε κατά τύχη τους θείους του τα αδέρφια της Αλθαίας.
Εκείνη γεμάτη οργή έριξε τότε στη φωτιά το δαυλό, από τον οποίο κρεμόταν η ζωή του γιου της.
Ο Μελέαγρος πέθανε αμέσως. Η Αλθαία από απελπισία κρεμάστηκε.

Ανεμώνη-Ανεμολούλουδο

Το όνομα του λουλουδιού συνδέεται με τον αρχαίο ερωτικό μύθο του Άδωνι και της Αφροδίτης. Ο μύθος είναι πολύ γνωστός. Ενέπνευσε μάλιστα και μεγάλους ποιητές όπως ο Οβίδιος και αρκετά αργότερα ο Σαίξπηρ να γράψουν ύμνους σ' αυτόν τον έρωτα.
Εμείς θα αναφερθούμε στο σημείο εκείνο του μύθου που έχει σχέση με το λουλούδι. Σύμφωνα με το μύθο λοιπόν ο Άδωνις βγήκε για κυνήγι στο δάσος.

Εκεί όμως τον παραφύλαγε ο θεός Άρης ο προηγούμενος εραστής της Αφροδίτης που ζήλευε τον Άδωνι αφού η Αφροδίτη τον παράτησε για τα μάτια του ωραίου νέου. Ο Άρης μεταμορφώθηκε σε άγριο κάπρο, επιτέθηκε στον Άδωνι και τον πλήγωσε θανάσιμα. Η Αφροδίτη άκουσε τα βογκητά του Άδωνι και έσπευσε να τον βρει.

O Άρης μεταμορφωμένος σε αγριογούρουνο επιτίθεται στον Άδωνι Ψηφιδωτό από την Αντιόχεια

Όμως ήταν πια αργά. Απαρηγόρητη η Αφροδίτη πήρε στην αγκαλιά της το άψυχο σώμα του αγαπημένου της και όπως λέγεται ράντισε με νέκταρ την πληγή.
Και από το μείγμα που έκαναν το νέκταρ με το αίμα ξεπήδησε ένα όμορφο λουλούδι. Μόνο που η ζωή αυτού του λουλουδιού κρατάει λίγο. Όταν ο άνεμος φυσάει κάνει τα μπουμπούκια του φυτού να ανθίσουν και ύστερα ένα άλλο ανεμοφύσημα παρασέρνει τα πέταλα μακριά. Έτσι το λουλούδι αυτό ονομάστηκε ανεμώνη ή ανεμολούλουδο επειδή ο άνεμος βοηθάει την ανθοφορία του αλλά και την παρακμή του.

Άστερ-Αστράκι

Λέγεται ότι αυτό το είδος λουλουδιού ξεκίνησε να φυτρώνει από τα δάκρυα της Αστερέας της θεάς του έναστρου ουρανού, όταν αυτή έκλαιγε επειδή δεν έβλεπε καθόλου άστρα όταν κοίταζε κάτω στη γή.

Τριαντάφυλλο-Ρόδο

Υπάρχουν πολλές ιστορίες για το τριαντάφυλλο. Στην Ελληνική μυθολογία το τριαντάφυλλο δημιουργήθηκε από την θεά των λουλουδιών και της βλάστησης την Χλωρίδα. Αυτή μια μέρα βρήκε το άψυχο σώμα μιας νύμφης στο δάσος και το μεταμόρφωσε σε λουλούδι. Κάλεσε τότε την Αφροδίτη τη θεά της αγάπης και το Διόνυσο το θεό του κρασιού.

Η Αφροδίτη χάρισε στο λουλούδι ομορφιά και ο Διόνυσος πρόσθεσε νέκταρ για να του δώσει γλυκιά ευωδιά. Ο Ζέφυρος ο θεός του ανέμου φύσηξε μακριά τα σύννεφα και έτσι ο Απόλλωνας ο θεός του Ήλιου μπόρεσε να λάμψει και να κάνει το λουλούδι να ανθίσει. Έτσι το τριαντάφυλλο δημιουργήθηκε και στέφθηκε "Βασιλιάς των λουλουδιών".

Δάφνη-Δάφνη του Απόλλωνα

Η Δάφνη ήταν μια νεαρή όμορφη νύμφη, κόρη του ποτάμιου θεού Πηνειού. Ήταν κυνηγός και είχε αφιερώσει τη ζωή της στην Άρτεμη τη θεά του κυνηγιού.
Όπως η θεά έτσι και αυτή αρνιόταν να παντρευτεί. Την περιτριγύριζαν πολλοί θαυμαστές αλλά αυτή τους απέρριπτε όλους, ακόμα και τον ισχυρό γιο του Δία τον Απόλλωνα.
Ο Απόλλωνας ερωτεύθηκε την Δάφνη και όταν αυτή αρνήθηκε τις προτάσεις του την κυνήγησε ανάμεσα στα δέντρα.

Η Δάφνη φοβήθηκε και προσευχήθηκε στον πατέρα της να την βοηθήσει. Τότε λοιπόν ο πατέρας της της είπε ότι θα την προστάτευε μεταμορφώνοντάς την σε δέντρο που θα ρίζωνε στην όχθη του ποταμού του, (την γνωστή μας δάφνη).
Όταν ο Απόλλωνας ήρθε ψάχνοντας τη Δάφνη, ο πατέρας της του είπε ότι μεταμορφώθηκε σε δέντρο.
Ο Απόλλωνας τότε έκοψε μερικά κλαδιά και έπλεξε ένα στεφάνι σε ανάμνηση της ομορφιάς της και του έρωτά του για αυτήν.
Ο Απόλλωνας έκανε τη δάφνη ιερό του φυτό. Καθιέρωσε την απονομή δάφνινου στεφανιού στους πρωταθλητές και σε σε όσους υπερείχαν σε διάφορα επίπεδα.
Στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες όλοι οι νικητές στεφανώνονταν με δάφνινο στεφάνι.

Αμυγδαλιά-Μυγδαλιά

Η ελληνική μυθολογία μας μιλά για μια όμορφη πριγκίπισσα που ονομαζόταν Φυλλίς, και που ήταν θυγατέρα ενός βασιλιά της Θράκης. Αυτή ερωτεύτηκε τον γιο του Θησέα τον Δημοφώντα. Ο νέος αυτός βρέθηκε στα μέρη της καθώς επέστρεφε με το καράβι του από την Τροία και ο βασιλιάς του έδωσε ένα μέρος του βασιλείου του και την θυγατέρα του για γυναίκα. Μετά από κάποιο διάστημα ο Δημοφών νοστάλγησε την πατρίδα του την Αθήνα τόσο πολύ που ζήτησε να πάει εκεί για λίγο διάστημα.

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΦΩΤΟ - pboyran

Η Φυλλίς συμφώνησε αφού της υποσχέθηκε ότι θα γύριζε πίσω σύντομα και έτσι εκείνος μπήκε στο καράβι του και απέπλευσε. Η Φυλλίς έμεινε εγκαταλειμμένη περιμένοντας τον εκλεκτό της καρδιάς της, στον τόπο της τελετής του γάμου της. Η Φυλλίς περίμενε για χρόνια την επιστροφή του, αλλά τελικά πέθανε από μαρασμό. Οι θεοί, από οίκτο, μεταμόρφωσαν την Φυλλίδα σε δέντρο, σε αμυγδαλιά, η οποία έγινε σύμβολο της ελπίδας. Όταν ο περιπλανώμενος, γεμάτος τύψεις, Δημοφών επέστρεψε, βρήκε τη Φυλλίδα σαν ένα γυμνό δέντρο χωρίς φύλλα και άνθη. Απελπισμένος αγκάλιασε το δέντρο, το οποίο ξαφνικά πλημμύρισε από λουλούδια, δείχνοντας ότι η αγάπη δεν μπορεί να νικηθεί από το θάνατο.

Ορχιδέα- Όρχις, σαλέπι, σερνικοβότανο

Στην ελληνική μυθολογία, ο Όρχις ήταν γιος μιας νύμφης και ενός σάτυρου.
Κατά την διάρκεια των εορτών προς τιμή του Βάκχου, διέπραξε ιεροσυλία, επιχειρώντας να βιάσει μια ιέρεια.

Η τιμωρία του ήταν να κατασπαραχθεί από άγρια θηρία και να μεταμορφωθεί σε ένα αδύνατο και σεμνό φυτό.
Ο Θέοφραστος ήταν ο πρώτος από τους αρχαίους συγγραφείς που αναφέρθηκε στις ορχιδέες.

Ήταν αυτός που τους έδωσε την ονομασία Όρχις επιστημονικά, ορμώμενος από τον μύθο του Όρχι και αντανακλώντας την ομοιότητά της διπλοκόνδυλης ρίζας τους με τα ανδρικά γεννητικά όργανα, αυτά που ήταν αιτία της περιπέτειας του γέρου Όρχι.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι μπορούσαν να ελέγξουν το φύλο των αγέννητων παιδιών τους τρώγοντας κονδύλους ορχιδέας.
Αν ο πατέρας έτρωγε μεγάλους νεαρούς κονδύλους το παιδί θα ήταν αρσενικό, αν η μητέρα έτρωγε μικρούς κονδύλους το παιδί θα γεννιόταν θηλυκό.

Ίρις-Ίριδα

Η Ίρις ήταν κατά την ελληνική μυθολογία δευτερεύουσα θεότητα του Ολύμπου, αναφερόμενη και ως μία από τις Άρπυιες. Ανήκε στην ακολουθία των θεών με καθήκοντα αγγελιαφόρου όμοια με εκείνα του Ερμή.Ήταν κόρη του Θαύμαντα και της Ωκεανίδας Ηλέκτρας, κατά τον Ησίοδο, και αδελφή των Αρπυιών Ωκυπέτης και της Αελλούς ή κατ΄ άλλη εκδοχή της Άρκης την οποία τιμώρησε ο Ζευς διότι κατά την Τιτανομαχία βοήθησε τους Τιτάνες.

Αυτή η πληροφορία δεν είναι ακριβώς ένας μύθος αλλά την παραθέτουμε γιατί έχει συμβολικό περιεχόμενο. Το λουλούδι Ίρις πήρε το όνομα του από την αρχαία θεά Ίριδα, την θεά του ουράνιου τόξου. Η Ίρις ήταν επίσης και αγγελιοφόρος των θεών κυρίως του Δία και της Ήρας.

Μετέφερε μηνύματα από το "μάτι του ουρανού" στη γη με την καμπύλη του ουράνιου τόξου. Η λέξη ίρις σημαίνει "μάτι του ουρανού". Ήταν το όνομα πού δόθηκε στη θεά , στο λουλούδι και στην κόρη των ματιών μας. Αυτό σημαίνει ότι καθένας από μας κουβαλάει μαζί του ένα κομμάτι ουρανού.

Άδωνις- Αγριοπαπαρούνα

Θα ήταν παράληψη αν δεν αναφέραμε ότι υπάρχει και λουλούδι με το όνομα Άδωνις το οποίο μάλιστα έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες. Είναι πάντως προφανές ότι το λουλούδι που αναφέρει ο μύθος είναι η γνωστή σε όλους μας παπαρούνα των λιβαδιών με το υπέροχο κόκκινο χρώμα (Το αίμα του Άδωνι).
ΕΠΙΣΗΣ

Παπαρούνα (Papaver rhoeas)

Όταν ο Άδης έκλεψε την Περσεφόνη, η Δήμητρα γιάτρεψε τον πόνο της με το ναρκωτικό χυμό του αφιονιού. Η «μήκων η υπνοφόρος» ήταν γνωστή από πολύ νωρίς στους αρχαίους, όπως φαίνεται και σε μυκηναϊκές παραστάσεις με θεότητες στολισμένες με κεφάλια τέτοιας παπαρούνας. Τα ξερά σέπαλά της τα χρησιμοποιούσαν ως ελαφρό κατευναστικό, καταπραϋντικό του πόνου και τα ανακάτευαν με τσάι ως φάρμακο για το βήχα.

Μεγάλες δόσεις οδηγούν σε υπνηλία, ακόμα και σε θάνατο. Η παπαρούνα ήταν το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας και ως παράσιτο στα σπαρτά συμβόλιζε την παρουσία της θεάς.

Σκηνή από τις γιορτές του θεού Αδώνιδος στην Αθήνα Γυναίκες φυτεύουν λουλούδια στους κήπους το θεού .Η γρήγορη ανάπτυξή τους συμβόλιζε την αναγέννηση του θεού -Αγορά των Αθηνών 5 αι π.Χ.

ΕΠΙΣΗΣ

Άδωνις (Adonis vernalis)

Πολλές ιστορίες λουλουδιών συνδέονται με το όνομα Άδωνις. Σύμφωνα με τον μύθο, η Αφροδίτη, μετά τη γέννηση του Άδωνι σ’ ένα θάμνο μυρτιάς, τον πήρε και τον παρέδωσε στην Περσεφόνη. Με διαταγή του Δία, όμως, ο Άδωνις αναγκάστηκε να περνά τα δύο τρίτα του χρόνου στη γη κοντά στην Αφροδίτη και το ένα τρίτο στον Κάτω Κόσμο μαζί με την Περσεφόνη.

Όταν ο Άδωνις πέθανε από τραύμα αγριογούρουνου, η Αφροδίτη έχυσε τόσα δάκρυα όσες και οι σταγόνες από το αίμα του. Από κάθε δάκρυ της Αφροδίτης φύτρωσε ένα τριαντάφυλλο και από κάθε σταγόνα αίματος του Άδωνι ένα φυτό, που πήρε το όνομά του.

Φιλήμων και η Βαυκίς

Ένας Μύθος που θα συναντήσουμε πιο κάτω διαφορετικά

Ο Φιλήμων και η Βαυκίς ήταν σύμφωνα με την μυθολογία ένα ευσεβές ζευγάρι φτωχών γερόντων από τη Φρυγία, οι οποίοι ήταν οι μόνοι που φιλοξένησαν και περιποιήθηκαν το Δία και τον Ερμή όταν μεταμφιεσμένοι οι θεοί σε οδοιπόρους, και αφού είχαν γυρίσει πολλές χώρες συναντώντας την αδιαφορία και την εχθρότητα των ανθρώπων, έφτασαν στο σπίτι τους.

Philemon and Baucis, έτος 1500 (Bartolomeo Suardi) Bramantino Πολλοί καλλιτέχνες του 15ου αιώνα και μετέπειτα εμπνεύστηκαν από τον μύθο αυτό (Μπραμαντίνο, Ρούμπενς, Ρέμπραντ κ.α.)

Οι ευσεβείς γέροντες ήταν οι μόνοι που σώθηκαν από την πλημμύρα που προκάλεσαν οι θεοί για να τιμωρήσουν τους ανθρώπους για τη σκληρότητα τους και το σπίτι τους έγινε ναός και οι ίδιοι ορίστηκαν ιερείς. Η επιθυμία τους να πεθάνουν μαζί πραγματοποιήθηκε και ο Φιλήμων μεταμορφώθηκε σε δρυ και η σύζυγός του σε φιλύρα.

Δρυς-Βελανιδιά (Quercus ithaburensis)

Η δρυς ήταν αφιερωμένη στον παντοδύναμο Δία, τόσο επειδή είχε διαπιστωθεί ότι «τραβούσε» τους κεραυνούς όσο και γιατί είναι ισχυρότατο και μεγαλοπρεπές δένδρο. Τα δάση της δρυός, οι δρυμοί, ήταν ιερά αφιερωμένα στον Δία και εκεί υπήρχε η δυνατότητα χρησμοδότησης. Στο δάσος – δρυμό- της Δωδώνης με τις πανύψηλες βελανιδιές, καλούσαν τον Δία κάτω από ένα δένδρο.

Όταν τα φύλλα άρχιζαν να «μουρμουρίζουν» και τα πουλιά να κελαϊδούν ήταν η απόδειξη ότι ο θεός απαντούσε θετικά στην πρόσκληση των πιστών. Στην αρχαιότητα συσχέτιζαν τη δρυ με τις Δρυάδες Νύμφες, οι οποίες ζούσαν μέσα στα δέντρα, χαίρονταν με τη βροχή, έκλαιγαν όταν οι βελανιδιές δεν είχαν φύλλα και πέθαιναν, όταν το δέντρο κοβόταν.

Ελιά (Οlea sylvestris)

Η ελιά είναι ένα από τα αρχαιότερα καρποφόρα δένδρα στη Μεσόγειο. Σύμφωνα με το μύθο δωρίστηκε στην πόλη της Αθήνας από την θεά Αθηνά, κατά τη διάρκεια της διαμάχης της με τον Ποσειδώνα για την κυριαρχία της Αττικής, όταν οι θεοί αποφάσισαν ότι η πόλη θα ανήκει σε εκείνον τον θεό που θα της προσέφερε το πολυτιμότερο δώρο.

Έτσι ο Ποσειδώνας άνοιξε με την τρίαινά του μια πηγή στην Ακρόπολη,αλλά το νερό που ανάβλυζε ήταν αλμυρό, ενώ η Αθηνά που φύτεψε την πρώτη ελιά κέρδισε τη μάχη. Από τότε το κλαδί της ελιάς έγινε, μαζί με την κουκουβάγια, το έμβλημα της Αθηνάς και το σύμβολο της νίκης και της ειρήνης.

Άμπελος (Olea sylvestris)

Γιος του Δία, και μιας θεότητας της γης, της καδμείας κόρης Σεμέλης, ή της Περσεφόνης, ή και της ίδιας της Δήμητρας και τελευταίος βασιλιάς των αρχαίων θεών, ο Διόνυσος δεν ήταν απλά ένας θεωρητικός θεός της αμπέλου. Η αρχαιότητα πίστευε ότι εκείνος πρώτος είχε διδάξει στους ανθρώπους τις πολύτιμες τέχνες της αμπελουργίας, της οινοποιίας, αλλά και της οινοποσίας.

Οι περιπέτειες της ζωής του αλληγορούνταν με διάφορα στάδια της μεγάλης περιπέτειας της οινοποιίας. Πολυάριθμοι τόποι διεκδικούσαν την πατρότητα του θεού και της οινοφόρου αμπέλου στην Ελλάδα, τόσοι σχεδόν όσοι ήταν και οι τόποι που είχαν δεχθεί από νωρίς την θεϊκή του ευλογία. Μερικοί πίστευαν ότι τόσο η άμπελος όσο και ο Διόνυσος είχαν έλθει από την Ανατολή.
Η αρχαιότητα γνώριζε ότι τα πολυάριθμα είδη της ήμερης αμπέλου είχαν δημιουργηθεί κατά την διάρκεια των αιώνων από την αγριάμπελο. Εξακολουθούσε και η ίδια να την χρησιμοποιεί, για ιατρικούς κυρίως λόγους, αλλά και για το πολύτιμο ξύλο της.

Ασπρόλευκα (Populus alba)

Συμβόλιζε με τη διχρωμία των φύλλων της τη χθόνια λατρεία. Η σκούρα πλευρά του φύλλου ήταν ο κάτω κόσμος ενώ η ανοιχτή πλευρά ο κόσμος των ζωντανών. Έτσι, ο μύθος λέει πως ο Ηρακλής γύρισε από τον κάτω κόσμο μ’ ένα στεφάνι από φύλλα λεύκας, όταν νίκησε τον Κέρβερο.

Γαρύφαλλο (Dianthus arboreus)

«Διός άνθος» έλεγαν οι αρχαίοι το γαρύφαλλο για να εκθειάσουν την ομορφιά και τη μυρωδιά του. Ένα από τα δεκάδες είδη γαρυφάλλου, η δενδροειδής γαρυφαλλιά, φύεται στην Κρήτη. Αυτήν οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν ως το πρότυπο των τοιχογραφιών της Κνωσού.

Το όνομα «Διός άνθος» άλλωστε ταιριάζει απόλυτα στην Κρήτη, τη γενέτειρα του πατέρα των θεών. «Λύχνη τη στεφανωματική» ή «ταύρειον», δηλαδή εκείνο που ανήκει στον Ταύρο, ονομάζει ο Διοσκουρίδης ένα είδος γαρύφαλλου, ίσως γιατί το χρησιμοποιούσαν για να στολίσουν τους ταύρους που θυσίαζαν στην αρχαιότητα.

Κισσός (Hedera helix)

Με στεφάνια κισσού στολίζονταν ο Διόνυσος και η ακολουθία του, μαινάδες, σάτυροι και σιληνοί. Ο θύρσος, σύμβολο του Διονύσου, ήταν επίσης διακοσμημένος με κισσό. Σε ορισμένες μάλιστα τελετές έδιναν στο Διόνυσο το επώνυμο «Κισσός», επειδή όταν ήταν βρέφος του φορούσαν ένα στεφάνι από κισσό.

Με τα χαρακτηριστικά του αναρριχώμενα φύλλα αποτελεί συχνό διακοσμητικό μοτίβο στην τέχνη της αρχαιότητας. Μια από τις ωραιότερες διονυσιακές παραστάσεις φέρει ο χάλκινος επιχρυσωμένος κρατήρας του Δερβενίου, με ανάγλυφες έλικες από κισσό και κληματόφυλλα.

Κουμαριά (Arbutus unedo)

Για την κουμαριά δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές από την αρχαιότητα. Ο Θεόφραστος (3,16,4 και 5), περιγράφει απλά το φυτό και τα χαρακτηριστικά του, με τα ονόματα «κόμαρος» και «ανδράχλη». Στη μυθολογία αναφέρεται, ότι η κουμαριά προέρχεται από τη μεταμόρφωση του γιου της Γαίας Τρικόρφου.

Ο Διοσκορίδης χαρακτηρίζει τα κούμαρα, τους καρπούς δηλαδή της κουμαριάς, ως κακοστόμαχα, αχυρώδη και φέροντα στον εσθιόμενο κεφαλαλγία. Τέλος ο Παυσανίας (Βοιωτικά, Θ’ 20, 22.1-2) αναφέρει, ότι έξω από το ναό του Προμάχου Ερμή στην Τανάγρα, στη σκιά μιας μεγάλης γλυστροκουμαριάς ανδρώθηκε ο Ερμής.

Λυγαριά (Vitex agnus-castus)

Η Ήρα, προστάτιδα του γάμου, γεννήθηκε κάτω από μια λυγαριά. Η λυγαριά, ως σύμβολο αγνότητας, έχει και το όνομα «Αγνή». Στις γιορτές των θεσμοφορίων οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν τα κλαδιά της για κρεβάτι για να διατηρήσουν την αγνότητά τους. Ο Ασκληπιός είχε το όνομα «Αγνήτας» επειδή το ξόανο του ήταν από ξύλο λυγαριάς.

Ο Προμηθέας, όταν ελευθερώθηκε από την τιμωρία του Δία, φόρεσε στεφάνι λυγαριάς για να του θυμίζει τα δεσμά του.

Ο Οδυσσέας δραπετεύει από την σπηλιά του γίγαντα πολύφημου

Στα δάση της Ίδης, ο Αχιλλέας έδεσε με κλαδιά λυγαριάς τους γιους του Πριάμου και ο Οδυσσέας χρησιμοποίησε βέργες λυγαριάς για να δέσει κάτω από τα πρόβατα του Πολυφήμου τους συντρόφους του, προκειμένου να τους ελευθερώσει από τον Κύκλωπα.

Μηλιά (Malus domestica)

Στη μυθολογία, ο Μήλος ήταν ένας νέος από το νησί της Δήλου. Στην Κύπρο γνώρισε και ανέπτυξε πολύ ισχυρούς φιλικούς δεσμούς με τον Άδωνι, γιο του βασιλιά Κινύρα. Στους βασιλικούς κοινωνικούς κύκλους γνώρισε και την Πελία, με την οποία παντρεύτηκε και απέκτησε ένα όμορφο αγόρι που το έταξαν στη θεά Αφροδίτη.

Λίγο αργότερα, ο πρόωρος θάνατος του Άδωνι καταρράκωσε τον Μήλο που απαγχονίστηκε από ένα δένδρο, το οποίο έκτοτε πήρε το όνομά του, δηλαδή μηλέα ή μηλιά. Η Πελία δεν άντεξε το χαμό του άνδρα της και αυτοκτόνησε κι αυτή. Η Αφροδίτη, συγκινημένη από τον έρωτα και την τραγική κατάληξη του ζευγαριού, θέλησε να διατηρήσει τη μνήμη τους ζωντανή στην αιωνιότητα. Μεταμόρφωσε τον Μήλο σε καρπό του δένδρου από το οποίο κρεμάστηκε και την Πελία σε περιστέρι, ένα από τα ιερά σύμβολά της.

Μυρτιά / σμυρτιά (Myrtus communis)

Με τα καταπράσινα φύλλα, το άσπρο λουλούδι και την ευχάριστη μυρωδιά της, η μυρτιά ήταν το σύμβολο της ομορφιάς και της νεότητας. Ήταν αφιερωμένη στην Κυπρογένεια Αφροδίτη, που όταν αναδύθηκε από τη θάλασσα της Πάφου έκρυψε την ακάλυπτη ομορφιά της πίσω από ένα θάμνο μυρτιάς.Τα φύλλα της μυρτιάς φέρουν στίγματα, διαφανείς αδένες με το αιθέριο έλαιο στο οποίο οφείλει το άρωμά της.

Όταν τα δούμε στο φως, φαίνεται σαν να είναι τρυπημένα με βελόνα. Σύμφωνα με μύθο της Τροιζήνας, η Φαίδρα, σύζυγος του Θησέα, από στενοχώρια για την περιφρόνηση του προγονού της Ιππόλυτου που είχε ερωτευτεί, τρύπησε τα φύλλα μιας μυρτιάς πριν κρεμαστεί στα κλαριά της.

Σε άλλη εκδοχή του μύθου η Φαίδρα τρύπησε τα φύλλα της μυρτιάς για να εκδικηθεί την Αφροδίτη γιατί δεν μπόρεσε να της εξασφαλίσει την εύνοια του Ιππόλυτου.

Πλατάνι (Platanus orientalis)

Άμεση σχέση με το μύθο της απαγωγής της Ευρώπης από τον Δία είχε ο πλάτανος που αναφέρει ο Θεόφραστος στη Γόρτυνα της Κρήτης. Ο πλάτανος, σε ανάμνηση του θεϊκού γάμου που έγινε κάτω από τη σκιά του, δεν έχασε ποτέ πια τα φύλλα του. Ο πλάτανος είχε γενικά εξαιρετική θέση ανάμεσα στα ιερά δένδρα. Το πράσινο φύλλωμα του αναγγέλλει από μακριά στον διψασμένο οδοιπόρο, την κοντινή πηγή νερού και τη φιλόξενη δροσιά.

Το γεγονός αυτό και μόνο ίσως να έκανε τους αρχαίους να θεωρούν το πλατάνι σαν δώρο των θεών που έπρεπε να λατρεύουν. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στην κοιλάδα του Λυδικού Μαιάνδρου, ένα πλατάνι τόσο πολύ μάγεψε με την ομορφιά του τον Ξέρξη, ώστε διέταξε να το στολίσουν με χρυσάφι και οι στρατιώτες του να το φρουρούν διαρκώς.

Ρίγανη (Origunum vulgare)

Σημαίνει «η χαρά των βουνών» από τις λέξεις όρος και γάνος (λαμπρότητα, χαρά). Οι αρχαίοι Έλληνες, χρησιμοποιούσαν τη ρίγανη για τη θεραπεία των ματιών. Έτσι προκύπτει η άλλη εκδοχή της ετυμολογίας από το οράν που σημαίνει βλέπω και γάνυμαι που σημαίνει γίνομαι λαμπερός, φωτεινός, χαίρομαι.

Σύμφωνα με το μύθο, ένας υπηρέτης του βασιλιά της Κύπρου έσπασε κατά λάθος ένα αγγείο με άρωμα και λιποθύμησε από το φόβο της τιμωρίας του βασιλιά. Για να γλιτώσει οι θεοί τον μεταμόρφωσαν σε ρίγανη και ο τόπος μοσχοβόλησε. Από τότε η ρίγανη έγινε σύμβολο ευτυχίας και ειρήνης και έλεγαν ότι αν σε κάποιον τάφο τύχαινε να φυτρώσει ρίγανη, το πνεύμα του νεκρού θα ήταν γαλήνιο. Επίσης λέγεται ότι η ρίγανη ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη, η οποία την καλλιεργούσε στον κήπο της.

Ροδιά (Punica granatum)

Ο καρπός της ροδιάς ήταν στην αρχαία Ελλάδα σύμβολο ζωής, γονιμότητας, ευκαρπίας, ευγονίας και ευμάρειας, γι’ αυτό και αποτελούσε συνήθη προσφορά σε ιερά γυναικείων θεοτήτων της γονιμότητας, κυρίως της Ήρας και της Δήμητρας, αλλά και της Περσεφόνης, της Αφροδίτης και άλλων.

Ωστόσο, ισχυρός ήταν ο συσχετισμός του και με το θάνατο, αφού σύμφωνα με το μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης, ο Πλούτωνας έδωσε στην Κόρη να φάει ρόδι, δένοντάς την έτσι με τους δεσμούς του γάμου αλλά και με το βασίλειό του στον Άδη.

Εξάλλου, σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, η πρώτη ροδιά φύτρωσε από το αίμα του Διονύσου Ζαγρέα όταν κατακρεουργήθηκε από τους Τιτάνες.

Σφένδαμος (Acer platanoides)

Στην αρχαιότητα θεωρούσαν ότι ο σφένδαμος βρισκόταν υπό την εξουσία του Φόβου, του δαίμονα της φρίκης και συνοδό του Άρη.

Ίσως κατατάχθηκε εκεί επειδή το φθινόπωρο παίρνει έντονα κόκκινες αποχρώσεις.

Φλαμουριά (Tilia tomentosa)

Σύμφωνα με έναν μεταγενέστερο μύθο το δέντρο της φλαμουριάς συνδέεται με την όμορφη νύμφη Φιλύρα, μητέρα του Κένταυρου Χείρωνα που έγινε διάσημος θεραπευτής και παιδαγωγός των ηρώων της μυθολογίας.

Πατέρας του ήταν ο Κρόνος, ο οποίος για να μην τον αντιληφθεί η νόμιμη σύζυγός του Ρέα μεταμορφώθηκε σε άλογο, έσμιξε με την Φιλύρα και έτσι γεννήθηκε ο Χείρων, ένα πλάσμα παράξενο, με μορφή ανθρώπινη από την μέση και πάνω και με μορφή ίππου από την μέση και κάτω.

Τότε η Φιλύρα, απελπισμένη που έφερε στο κόσμο ένα «τέρας» ζήτησε από τους θεούς να την μεταμορφώσουν σε δένδρο. Εκείνοι εισάκουσαν την έκκλησή της και την μεταμόρφωσαν σε φλαμουριά.

Φράξος (Fraxinus ornus)

Στην αρχαιότητα αναφέρεται με το όνομα «μελία» ή «μελίη». Σε αρκετές περιοχές της χώρας μας ακόμη και σήμερα αποκαλείται «μελιός», αλλά το επικρατέστερο όνομά του είναι «φράξος». Ο Όμηρος κατ’ επανάληψη αναφέρει το φράξο και ότι από το ξύλο του κατασκευάζονταν τα δόρατα (Ιλιάδα: Ν, 178. Π, 767. Χ, 225).

Ο Ησίοδος αναφέρει, ότι ο Ζευς έπλασε την τρίτη γενιά των ανθρώπων ισχυρή, όπως το ξύλο της μελιάς (Έργα και Ημέραι, 144). Το όνομα του φυτού πιθανόν να προήλθε από την Νηρηίδα νύμφη Μελία, κόρη του Ωκεανού και σύζυγο του αδελφού της Ινάχου, μητέρα του Φορωνέα και του Αιγιαλέα. Μελία επίσης, ονομαζόταν και μία εκ των ερωμένων του Απόλλωνα, της οποίας τέκνα ήταν ο Ισμίνιος και ο Ταίναρος. Υπήρξε δε και μητέρα του Κενταύρου Φόλου από την ένωσή της με τον Σιληνό.

Οι πληροφορίες από τις «Μεταμορφώσεις »του Οβιδίου

Ο Οβίδιος διαλέγει και αφηγείται, συνδυασμένους μεταξύ τους, όλους εκείνους τους μύθους της ελληνικής κυρίως και ρωμαϊκής αρχαιότητας που περιέχουν κάποιο στοιχείο μεταμόρφωσης, δηλαδή μια υπερφυσική μεταβολή της μορφής κάποιου προσώπου ή πράγματος σε κάποια άλλη.

Οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου σε έκδοση το 1632 Το έργο σώθηκε χάρη σε αντίγραφά του, που ο ποιητής είχε εμπιστευθεί σε φίλους του γιατί όταν οι Μεταμορφώσεις ήταν έτοιμες για δημοσίευση, ο Οβίδιος έριξε το έργο του στις φλόγες και το έκαψε, καθώς ήταν συγκλονισμένος από την απρόοπτη απόφαση του Αυγούστου να τον εξορίσει στους αφιλόξενους Τόμους (σημερινή Κωνστάντζα της Ρουμανίας στην οποία βρίσκεται και άγαλμα του ποιητή, σ΄ ένα από τα ακραία βορειοανατολικά σύνορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όπου οι ημιεξελληνισμένοι κάτοικοι απειλούνταν από τις επιδρομές των βάρβαρων λαών

Στην Eλλάδα η αρχαιότερη ελιά και το μεγαλύτερο πουρνάρι στον κόσμο

Σχέδιο βωμού με Ιερό δένδρο από σφραγιστικό μυκηναϊκό χρυσό δακτυλίδι

Το εντυπωσιακό εύρημα παρουσίασε, στην πτυχιακή του εργασία, με θέμα τα μνημειακά δέντρα της Ελλάδας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δασών (21 Μαρτίου), ο φοιτητής του Τμήματος Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος στο ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Χρήστος Ράμμος.
Σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ διευκρινίζει ότι μνημειακά λέγονται τα δέντρα που είναι μεγάλης ηλικίας και έχουν ιστορική ή μυθολογική αξία. «Έψαξα για την ύπαρξη τέτοιων δέντρων στο διαδίκτυο, σε διάφορες μελέτες και καταγραφές, σε εργασίες φοιτητών και δασαρχείων αλλά και σε επιτόπιες έρευνες καταγράφοντας περισσότερα από 300 μνημειακά δέντρα», λέει ο κ.Ράμμος.

Όπως εξηγεί, «του Εγγλέζου ο πρίνος», όπως ονομάστηκε από τους ντόπιους το εντυπωσιακό πουρνάρι στο Λασίθι Κρήτης, μάλλον είναι το μεγαλύτερο πουρνάρι στην Ελλάδα και πιθανότατα και το μεγαλύτερο στον κόσμο, αφού οι διαστάσεις του είναι πολύ μεγάλες για το συγκεκριμένο είδος.

«Ενας ντόπιος, ο Γιάννης Σιγανός, με ενημέρωσε γι΄αυτό το πουρνάρι όπου βρήκαν καταφύγιο δύο Άγγλοι. Είναι εντυπωσιακό το μέγεθός του και η ηλικία του, αν αναλογιστεί κανείς πόσα χρόνια χρειάστηκαν από θάμνος να γίνει αυτό το τεράστιο πουρνάρι» σημειώνει ο κ. Ράμμος. Στην ευρύτερη περιοχή πάντως υπάρχουν και άλλα εντυπωσιακά πουρνάρια, όπως ο «σγουρός πρίνος», ο «πρίνος του παπά» και άλλα μεγάλα πουρνάρια, το καθένα με τη δική του ιστορία.

Το μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό πουρνάρι στον κόσμο: «του Εγγλέζου ο πρίνος», στο Οροπέδιο του Καθαρού, στην Κρήτη

Του εγγλέζου ο πρίνος (φώτο από τον Γιάννη Σιγανό)

Το εντυπωσιακό πουρνάρι
Του Εγγλέζου ο πρίνος είναι ένα πουρνάρι (Quercus coccifera) με διάμετρο κορμού τουλάχιστον 3,5 μέτρα, περίμετρο βάσης περίπου 24 μέτρα και στηθιαία περίμετρο περίπου 9 μέτρα. Το πουρνάρι φέρει μεγάλη σπηλαίωση (κουφάλα) μέσα στην οποία χωράνε μέχρι και δέκα άτομα. Οι διαστάσεις του πουρναριού είναι ακόμα πιο εντυπωσιακές, αν υπολογίσει κανείς ότι παρόμοιο πουρνάρι δεν έχει καταγραφτεί πουθενά αλλού στον κόσμο, ενώ από τα συγγενικά του είδη, δρυς και βαλανιδιές, που συνήθως μεγαλώνουν και πιο γρήγορα, οι μεγαλύτερες που έχουν βρεθεί στον κόσμο (Λιθουανία, Δανία και Η.Π.Α.) έχουν περίμετρο περίπου 9 μέτρα και οι ηλικίες τους υπολογίζονται στα 1500-2000 έτη. Για παράδειγμα στη Βουλγαρία εντοπίστηκε μια δρυς (Quercus robur), συγγενικό είδος του πουρναριού, με ηλικία 1637 ετών με περίμετρο κορμού 7,46 μέτρα και διάμετρο 2,38 μέτρα.

Η ιστορία του
Στην ευρύτερη περιοχή του οροπεδίου του Καθαρού (του οικισμού της Κριτσάς, Λασίθι Κρήτης) υπάρχουν μεμονωμένα και μεγάλα δέντρα πουρναριού, το καθένα με τη δική του ιστορία και το δικό του όνομα: ο σγουρός πρίνος, ο πρίνος του Σούλη, ο γερμανός πρίνος, ο πρίνος του Τζώρτζη, ο φαβετόπρινος κ.ά. Όπως όμως αναφέρει ο Γιάννης Σιγανός, που κατοικεί εδώ και αρκετά χρόνια σχεδόν αποκλειστικά στο Οροπέδιο του Καθαρού, "του Εγγλέζου ο πρίνος" ή και "ιερός πρίνος" είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος. Ο ίδιος βρήκε, στη θέση «Γωνιά» του Οροπεδίου, και φωτογράφησε το συγκεκριμένο πουρνάρι πριν αρκετά χρόνια. Η παρουσία όμως του γιγαντιαίου πουρναριού έμεινε για αρκετά χρόνια στην «αφάνεια» καθώς η περιοχή είναι σχετικά δύσβατη και απομονωμένη. Οι ντόπιοι όμως ήξεραν καλά την ύπαρξή του, καθώς και την ιστορία του. Εκεί, στη σπηλαίωση (κουφάλα) του πουρναριού αυτού, διαδραματίστηκαν σημαντικά γεγονότα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην Κρήτη είχαν καταφέρει και είχαν εισχωρήσει σταδιακά συμμαχικές δυνάμεις στην προσπάθεια να πάρουν πληροφορίες για τις κινήσεις του Άξονα. Δυο εγγλέζοι, ειδικοί στους ασύρματους, είχαν καταφέρει να φτάσουν στην περιοχή για αυτό τον σκοπό. Οι δυνάμεις του Άξονα τους ανακάλυψαν και αυτοί προσπάθησαν να κρυφτούν. Για πάνω από ένα χρόνο έμεναν κρυφά μέσα στη σπηλαίωση του δέντρου μαζί με τον ασύρματο που είχαν.
Πρέπει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο πουρνάρι, όπως και τα άλλα μεγαλειώδη πουρνάρια της περιοχής, δεν χρήζουν καμίας προστασίας μέχρι σήμερα, για τα οποία χρειάζεται και περισσότερη σε βάθος έρευνα.

Χάραγμα από Μινωικό σφραγιδόλιθο -Κρέτη

Τα περισσότερα μνημειακά δέντρα εντοπίστηκαν στην Κρήτη

Γενικότερα, τα περισσότερα μνημειακά δέντρα εντοπίστηκαν στην Κρήτη και είναι κυρίως πλατάνια, ακολουθούν οι ελιές και οι δρυς με τα πουρνάρια.

Η αρχαιότερη ελιά στον κόσμο ! ! !...Η αρχαιότερη ελιά (Olea europaea) στον κόσμο είναι όπως όλες οι έρευνες δείχνουν, στο χωριό Βούβες, στα Χανιά. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι είναι 3.000 - 5.000 ετών (το πιο πιθανό είναι 3.500 ετών), καθιστώντας την ως ένα από τα πιο ηλικιωμένα δέντρα στον κόσμο. Έχει για βάση της μια αγριελιά η οποία μπολιάστηκε με την ποικιλία "τσουνάτη".Η ελιά ανακηρύχθηκε «διατηρητέο μνημείο της φύσης, λόγω του ιδιαίτερου "αισθητικού, οικολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντός του" (απόφαση 603/17-2-1997). Περιλαμβάνεται συνήθως στα 10 γηραιότερα δένδρα στον κόσμο, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε διάφορα ντοκυμαντερ και δέχεται 20.000 επισκέπτες κάθε χρόνο.Οι διαστάσεις της ελιάς είναι: Όγκος κορμού: 4.67 m3, Μέγιστη εξωτερική διάμετρος σε ύψος 1,3m (DBH, στηθιαίο ύψος): 2,66 m, Μέγιστη εσωτερική διάμετρος σε ύψος 1,3m: 2,01 m, Μέγιστη εξωτερική διάμετρος σε ύψος 0,9 m : 3,04 m, Μέγιστη εσωτερική διάμετρος σε ύψος 0,9m: 2,15 m, Μέγιστη απόσταση μεταξύ 2 σημείων του κορμού στο επίπεδο εδάφους: 3,95 m. Από τις Βούβες ο Ιδαίος Ηρακλής μεταλαμπάδευσε και μεταφύτευσε την πρώτη ελιά για τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αχαία Ολυμπία. Με κότινο από τα κλαδιά της ελιάς των Βουβών στεφανώθηκε ο νικητής των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004 τιμής ένεκεν με απόφαση της οργανωτικής επιτροπής, όπως και ο αντίστοιχος νικητής του 2008 στο Πεκίνο.

«Φαίνεται ότι στην Κρήτη προσέχουν περισσότερο τις ελιές και τα πλατάνια τους, ίσως γιατί δεν έχουν πολλά, σε αντίθεση με την Πίνδο» εκτιμά ο μελετητής. Μάλιστα, η ελιά στις Βούβες Χανίων θεωρείται η μεγαλύτερη στον κόσμο, όπως καταγράφεται στο wikipedia και στο National Geographic.

Ένα από τα μεγαλύτερα πλατάνια στην Ελλάδα και στον κόσμο ! ! !...Στην πλατεία του χωριού Κράσι Μαλίων βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα πλατάνια (Platanus orientalis) στην Ελλάδα και στον κόσμο. Έχει περίμετρο κορμού 24 μέτρα (!) και για αυτό πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι περίπου 2400 ετών. Στην πραγματικότητα είναι μικρότερο, με τους κατοίκους του χωριού να το υπολογίζουν μεταξύ 1800 και 2000 ετών! Δίπλα στον πλάτανο υπάρχουν και 2 πηγές-βρύσες με ροή όλο το χρόνο. Ο πλάτανος έχει και ιστορική σημασία, καθώς έγινε μάρτυρας πολλών γεγονότων. Πολλές φορές ονομάζεται και "Πλάτανος του Καζαντζάκη" καθώς ο Νίκος Καζαντζάκης πέρασε αρκετά καλοκαίρια (μεταξύ του 1910-1920) στο Κράσι, που ήταν τόπος καταγωγής της γυναίκας του.

Εντυπωσιακός είναι και ο πλάτανος στο Κράσι Μαλλίων με περίμετρο βάσης 17,5 μέτρα, «αλλά στην ουσία», υπογραμμίζει ο κ.Ράμμος, «είναι στα 2,5 μέτρα ύψος, καθώς ο πλάτανος έχει μπαζωθεί κατά 2,5 μέτρα για να γίνει η πλατεία του χωριού».

Εκκλησία που χωράει τουλάχιστον 15 άτομα υπάρχει μέσα στην κουφάλα πλατάνου που είναι από τους μεγαλύτερους στον κόσμο και από τα μεγαλύτερα δέντρα στην Ευρώπη, στην Παναγία Πλατανιώτισσα, στα Καλάβρυτα!

Η μυρτιά στο Βενεράτο Κρήτης

Επίσης, η μυρτιά στο Βενεράτο Κρήτης είναι μάλλον η μεγαλύτερη μυρτιά στον κόσμο αφού τα δέντρα αυτά ζουν περίπου 80-100 χρόνια και αυτή υπολογίζεται ότι είναι 1600 ετών!
Οσο για τη Μακεδονία, στο όρος «Σινιάτσικο» ή αλλιώς «Άσκιο», σε μια περιοχή που ονομάζεται «Μονοδέντρι» υπάρχει μια τεράστια αγριοαχλαδιά που πιθανολογείται ότι είναι η μεγαλύτερη στην Ελλάδα...

Η αγριοαχλαδιά στο Σινιάτσικο

Ωστόσο, από το σύνολο των μνημειακών δέντρων, μόλις 48 προστατεύονται ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, 18 ως μνημειακά από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, 1 από Μη Κυβερνητική Οργάνωση και 1 εντάσσεται σε «Τοπίο Ιδιαίτερης Αισθητικής Αξίας».
«Στόχος μου, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, είναι να κυκλοφορήσει στο μέλλον ένας κατάλογος με καταγεγραμμένα τα μνημειακά δέντρα και σε κάποια απ' αυτά, να βρεθεί η ακριβής τους ηλικία με ραδιοχρονολόγηση, μέθοδος που όμως είναι εξαιρετικά δαπανηρή και πραγματοποιείται μόνο σε εργαστήρια του εξωτερικού», καταλήγει ο κ.Ράμμος.

Πληροφορίες για το Ανάγλυφο από τα Φάρσαλα 470-460 π.Χ.

Το Ανάγλυφο από τα Φάρσαλα 470-460 π.Χ. Διαστάσεις 56,50 x 67 εκ. (Μουσείο του Λούβρου αρ. Ma 701) Το ανάγλυφο από τα Φάρσαλα που φιλοξενείται στο Μουσείο του Λούβρου με αριθμό καταλόγου Μa 701 βρέθηκε στα Φάρσαλα Ανακαλύφθηκε το 1863 από τον Léon Heuzey και Henri Daumet σε μια εκκλησία στην Φάρσαλα και κλάπηκε και κατέληξε μουσείο. Είναι από μάρμαρο της Πάρου.
Το ανάγλυφο αναπαριστάνει δύο γυναίκες που κρατούν άνθη στο χέρι. Είναι στραμμένες η μία προς την άλλη. Φοράνε πέπλο και μαντήλι στα μαλλιά, τον λεγόμενο κεκρύφαλο.
Πρόκειται για επιτύμβιο ανάγλυφο, το οποίο ανήκε σε στήλη που έχει χαθεί. Εικονίζει την Δήμητρα και την Περσεφόνη να κρατούν άνθη.
Το ανάγλυφο είναι έργο Θεσσαλικής τέχνης, που διαφέρει από τα έργα πελοποννησιακών και αττικών εργαστηρίων. Διαπνέεται από φυσικότητα και μοιάζει περισσότερο με έργο ζωγραφικής, παρά με ανάγλυφο. Χρονολογείται στο 470-460 π.Χ.
Γάλλος αρχαιολόγος και ιστορικός Léon Heuzey άρχισε να εργάζεται με την Γαλλική Σχολή Αθηνών στην Ελλάδα (όλες αυτές οι Σχολές στην Ελλάδα…υπάρχουν αρκετές… που ανασκάπτουν «αφιλοκερδώς» παίρνουν με το έτσι θέλω «εύρετρα»…Και φυσικά τα οφέλη είναι πολύ περισσότερο από τις «δωρεάν» ανασκαφές…!!!) στην ηλικία των 20 το 1851.

Φάρσαλα 19ος αιώνας

Έκανε την διάσημη ανακάλυψη αυτής της περιόδου στην πόλη Φάρσαλα ,στη νότια Θεσσαλία . Κατά την αρχαιότητα, η περιοχή ονομάστηκε Φάρσαλον.

Το 1863, ο Heuzey και ο αρχιτέκτονας Henri Daumet συμμετείχαν σε επίσημη αποστολή για να συλλέξουν ,αλλά όχι να τα κλέψουν , τα αντικείμενα που σχετίζονται με τις εκστρατείες του Καίσαρα (δικαιολογία για πλιάτσικο στην περιουσία των Ελλήνων )βρήκαν αυτό το μαρμάρινο ανάγλυφο ενσωματωμένα στους τοίχους εκκλησίας ,ενός ναού στη συνοικία του Παλαιού-Λουτρού στα Φάρσαλα για αυτό το ονόμασαν «Ανάγλυφο από τα Φάρσαλα ».
Ο Heuzey πληροφορήθηκε ότι η πέτρα ανακαλύφθηκε αρχικά σε έναν κήπο, κοντά σε μια άλλη πέτρα που δεν ανακτήθηκε ποτέ . Ο Heuzey … «αγόρασε» …την πέτρα και την έστειλε στο μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Στο Ερώτημα που δεν απαντά κανείς ούτε στο μουσείο είναι … ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕ …!!!

Επίσης υπάρχουν κατά καιρούς διάφορες ερμηνείες για την χρονολόγηση την ενδυμασία και το κεκρήφαλο ,όπως και εάν κρατάνε μανιτάρια ή παπαρούνες ή τριαντάφυλλα εάν έχουν σπόρους σε σάκο εάν είναι η Δήμητρα και η Περσεφόνη ,από διάφορους ερευνητές Άγγλους Γάλλους Γερμανούς Αμερικανούς Ιταλούς και άλλους .Αυτό που δεν προσδιορίζεται είναι ότι εάν είναι ταφική΄πλάκα πως εξηγείται η ύπαρξη σε αυτή , μορφές της θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης ;

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ :

ΠΗΓΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ

1-Πηγές - Άρθρα - Πληροφορίες

Αθανασιάδης ΗΡ. Ν. 1986. Δασική Βοτανική Μέρος ΙΙ. Δέντρα και Θάμνοι των Δασών της Ελλάδος. Θεσσαλονίκη. Εκδ. Γιαχούδη-Γιαπούλη.
Αραμπατζής Θ. 2000. Θάμνοι και Δέντρα στην Ελλάδα. Οικολογική Κίνηση Δράμας
Μπάουμαν Ε. 1995. Η Ελληνική Χλωρίδα στο Μύθο, στην Τέχνη, στη Λογοτεχνία. Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης. Αθήνα.
www.valentine.gr/dried_achillea_gr.php .
www.leivithrapark.gr/ Κείμενο: Έφη Πουλάκη Παντερμαλή

2-Πηγές – Άρθρα – Πληροφορίες

Γιάννης Σιγανός και άλλοι ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής
ΑΠΕ-ΜΠΕ
https://www.monumentaltrees.com/ [Πρόσβαση 26/3/2017]
https://en.wikipedia.org/ [Πρόσβαση 26/3/2017]
ΑΜΕ-ΜΠΕ, μέσω www.lifo.gr, http://www.iefimerida.gr/ και ΕΡΤ

3-Πηγές - Άρθρα - Πληροφορίες

cretanbeaches.com/hlorida/ta-mythika-dentra-tis-kritis/platanos-krasi/ [Πρόσβαση 15/7/2015]
apocalypsejohn.com/ [Πρόσβαση 15/7/2015]
http://www.diaforetiko.gr/ [Πρόσβαση 15/7/2015]
http://www.prosopakritis.gr/ [Πρόσβαση 15/7/2015]
Επιμέλεια - Κείμενο Γιάννης Φραγκάκης

4-Πηγές, Πληροφορίες, Άρθρα