Η περιπέτεια ενός λίθου: επανεντοπισμός σημαντικής επιγραφής στην Αμοργό
Ένα κείμενο – κλειδί για την ιστορία του Αιγαίου τον 3ο αι. π.Χ., το περίφημο ψήφισμα της Νικουριάς (IG XII 7, 506), επανεντοπίστηκε πρόσφατα στην Αμοργό.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η επιγραφή είχε ανακαλυφθεί το 1893 στην εκκλησία της Παναγιάς στο νησάκι Νικουριά απέναντι από την Αιγιάλη της Αμοργού, μεταφέρθηκε τότε προσωρινά σε γειτονικό στάβλο όπου ως το 1908 τουλάχιστον ήταν ορατή, αλλά στην πορεία των χρόνων χάθηκε. Το κείμενό της γνωρίζουμε από την δημοσίευσή της.
- Στο ψήφισμα μνημονεύεται η απόφαση του Κοινού των νησιωτών, πολιτικής ενώσεως που συνέστησαν οι Πτολεμαίοι, να συμμετέχουν με επίσημους αντιπροσώπους στη γιορτή και τους αγώνες που διοργάνωσε ο Πτολεμαίος Β' στην Αλεξάνδρεια στην μνήμη του θεοποιημένου πατέρα του Πτολεμαίου Α' του Σωτήρος.
Αντίγραφο του ψηφίσματος στήθηκε στο βωμό του Πτολεμαίου Α΄ στην Δήλο, έδρα του Κοινού, ενώ υπήρξε πρόβλεψη να στηθούν και άλλα σε όλες τις πόλεις που το υπερψήφισαν, μεταξύ των οποίων ήταν και μία από τις πόλεις της Αμοργού.
Το «ψήφισμα της Νικουριάς »κατέχει κεντρική θέση στην επιστημονική έρευνα, διότι παρέχει στοιχεία σχετικά με τoν συσχετισμό δυνάμεων στο Αιγαίο στο α΄ μισό του 3ου αι. π.Χ. και συγκεκριμένα την μετάβαση από τον έλεγχο των Μακεδόνων σε εκείνον των Πτολεμαίων. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη η επιγραφή χρονολογείται στο διάστημα 280-278 π.Χ. ή στα πρώτα χρόνια της δεύτερης δεκατίας του 3ου αι. π.Χ.
- Δεκάδες Ελλήνων και ξένων ερευνητών καθώς και αρχαιολόγων της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας είχαν στο παρελθον αναζητήσει το σημαντικό αυτό ψήφισμα.
Πρόσφατα, τελειόφοιτος φοιτητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Αμοργινής καταγωγής, ο Στέλιος Περάκης και ο Γερμανός αρχαιολόγος Ν.N. Fischer, μετά από υπόδειξη εντοπίων, επανεντόπισαν την επιγραφή, εντοιχισμένη σε πρόσφατα επισκευασμένη κατοικία στο χωριό Θολάρια, καθώς παρέμεινε ανεπίχριστη.
 |
| ΤΑ ΘΟΛΆΡΙΑ ΌΠΟΥ ΕΝΤΟΠΊΣΤΗΚΕ Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ |
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ευχαριστεί όσους συνέβαλαν στον επανεντοπισμό της επιγραφής και την ενημέρωση της Υπηρεσίας, έχει δε δρομολογήσει την αποτοίχιση, μεταφορά και έκθεσή της στην αρχαιολογική Συλλογή Αμοργού.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ 3ου ΑΙΩΝΑ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ...
| a.1 | [ἔδοξε]ν τοῖς συνέδροις τῶν νησιωτῶν· ὑπὲρ ὧν |
| [Φιλοκλῆ]ς ὁ βασιλεὺς Σιδονίων καὶ Βάκχων ὁ νη- | |
| [σίαρχος ἔγρα]ψαν πρὸς τ[ὰ]ς πόλεις, ὅπως ἂν ἀπο- | |
| [στ]εί[λ]ωσιν συνέδρους εἰς Σάμον, οἵτινες | |
| 5 | [χρημ]ατιοῦσιν ὑπὲρ τῆς θυσίας καὶ τῶν θεω- |
| [ρῶ]ν καὶ τοῦ ἀγῶνος, ὃν τίθησιν ὁ βασιλεὺς Πτο- | |
| [λεμ]αῖος τῶι πατρὶ ἐν Ἀλεξανδρείαι ἰσολυμ[πι]- | |
| [ον, καὶ νῦν] ἐκ πόλεωμ παραγενομένοις τοῖς συ[ν]- | |
| [έδροις] δι[ελέγη]σαν Φιλοκλῆς καὶ Βάκχων, δ[ε]- | |
| 10 | [δό]χθαι τῶι κοινῶι τῶν συνέδρων· ἐπειδὴ ὁ |
| [β]ασιλεὺς καὶ σωτὴρ Πτολεμαῖος πολλῶν | |
| καὶ μεγάλων ἀγαθῶν αἴτιος ἐγένετο τοῖς | |
| [τ]ε νησιώταις καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησιν, τάς τε π[ό]- | |
| [λ]εις ἐλευθερώσας καὶ τοὺς νόμους ἀποδοὺς | |
| 15 | [κ]αὶ τὴμ πάτριομ πολιτείαμ πᾶσιγ καταστήσα[ς] |
| [κ]αὶ τῶν εἰσφορῶγ κουφίσας, καὶ νῦν ὁ βασιλεὺς | |
| [Π]τολεμαῖος, διαδεξάμενος τὴμ βασιλείαν παρ[ὰ] | |
| τοῦ πατρός, τὴν αὐτὴν εὔνοιαγ καὶ ἐπιμέλειαν | |
| [π]αρεχόμενος διατελεῖ εἴς τε τοὺς νησιώτας κα[ὶ] | |
| 20 | τοὺς ἄλλους Ἕλληνας, καὶ θυσίαμ ποιεῖ τῶι πατρ[ὶ] |
| καὶ ἀγῶνα τίθησιν ἰσολύμπιον γυμνικὸγ καὶ | |
| μουσικὸν καὶ ἱππικόν, τήν τε πρὸς τοὺς θεοὺ[ς εὐ]- | |
| [σέβ]ειαν διαφυλάττωγ καὶ τὴμ πρὸς τοὺς π[ρογό]- | |
| [νου]ς εὔνοιαν διατηρῶν, καὶ παρακαλεῖ εἰς ταῦτ[α] | |
| 25 | [τού]ς τε νησιώτας καὶ τοὺς ἄλλους Ἕλληνας ψ[η]- |
| [φίσα]σθαι τὸν ἀγῶνα ὑπάρχειν ἰσολύμπιον, πρό- | |
| [σήκ]ει πᾶσι τοῖς νησιώταις τετιμηκόσιμ πρ[ότε]- | |
| [ρον τ]ὸν σωτῆρα Πτολεμαῖον ἰσοθέοις τιμαῖ[ς] | |
| [καὶ δι]ὰ τὰς κοι[νὰς εὐεργεσίας] καὶ διὰ τὰς ἰδίο[υς] | |
| 30 | [ὠφελείας τῶι βασιλεῖ Πτο]λεμαίωι παρακαλοῦ[ν]- |
| [τι ἔν τε τοῖς ἄλλοις συλλα]μβάνεσθαι καὶ νῦγ κατὰ | |
| [τὴν αἵρεσιν αὐτοῦ μετὰ πάσης] προθυμία[ς ψηφίσα]σθα[ι] | |
| — — — — — — — — — — — — — — — — μὲν τὸμ πᾶσ[ιν ․]ΛΓ․․ | |
| — — — — — — — — — — — — — —αι καταξίας τιμὰς | |
| 35 | [— — — — — — — — — — — — — τῆ]ς ἑαυτῶν εὐνοία[ς] |
| [ἀποδέχεσθ]αι τὴν θυσίαγ καὶ τοὺς θεωροὺς ἀ[πο]- | |
| [στέλλειν εἰ]ς τὸμ πάντα χρόνον ἐν τοῖς καθ[ή]- | |
| [κουσι χρόνοις], καθάπερ ὁ βασιλεὺς ἐπέσταλκε, | |
| [κ]α[ὶ] εἶναι τὸν ἀγῶνα ἰσολύμπιογ, καὶ τοῖς νικῶσιν | |
| 40 | [τῶν νησιωτῶν] τὰς τιμὰς τὰς αὐτὰς ὑπάρχειν, αἵπερ |
| εἰσὶ[ν ἐν] τοῖς νόμοις παρ’ ἑκάστοις τῶν νησιωτῶν | |
| [γεγραμμέναι] τοῖς τὰ Ὀλύμπια νικήσασιν· στεφανῶ- | |
| [σ]αι δὲ καὶ τὸ[μ βα]σιλέα Πτολεμαῖον βασιλέως καὶ | |
| [σ]ωτῆρος Πτολεμαίου χρυ[σῶι] στεφάνωι ἀριστεί- | |
| 45 | [ωι ἀπὸ] στα[τήρ]ωγ χ[ι]λίων ἀρητῆς ἕνεκεγ καὶ εὐ- |
| [νοί]ας τῆς εἰς τοὺς νησιώτας, ἀναγράψαι δὲ τοὺς | |
| [συν]έδρους τόδε τὸ ψ[ήφι]σμα εἰς στήλην λιθίνηγ καὶ | |
| [στῆσαι ἐν] Δήλωι παρὰ τὸν βωμὸν τοῦ σωτῆρος | |
| [Πτ]ολε[μαίου· κατὰ] ταὐτὰ δὲ ψηφισάσθωσαν τόδε | |
| 50 | [τὸ ψ]ήφισμα καὶ αἱ μετέχουσαι τῶμ πόλεων τοῦ συν- |
| [ε]δρί[ου], καὶ ἀναγραψάτωσαν εἰς στήλας λιθίνας | |
| [κ]αὶ ἀναθέτωσαν εἰς τὰ ἱερὰ ἐν οἷς καὶ αἱ λοιπαὶ τι- | |
| μαί εἰσιν ἀναγεγραμμέναι παρ’ ἑκάστοις· ἑλέσθαι | |
| [δ]ὲ τοὺς συνέδρους καὶ θεωροὺς τρεῖς, οἵτινες ἀφ[ι]- | |
| 55 | [κ]όμενοι εἰς Ἀλεξάνδρειαν θύσουσίν τε ὑπὲρ τοῦ |
| [κ]οινοῦ τῶν νησιωτῶν Πτολεμαίωι Σωτῆρι καὶ | |
| [τὸν σ]τέφανον ἀποδώσουσιν τῶι βασιλεῖ· τὸ δὲ εἰς | |
| [τ]ὸν στέφανον ἀργύριον καὶ εἰς ἐφόδιογ καὶ πορε[ί]- | |
| [α]ς τοῖς θεωροῖς εἰσενεγκεῖν τὰς πόλεις, ἑκάσ[την] | |
| 60 | [κατὰ τὸ ἐ]πιβάλλον αὐτῆι, καὶ δοῦναι ὧι ἂμ Βάκ[χων] |
| [ἀποδείξηι]. ἡιρέθησαν θεωροὶ Γλαύκων Κύθ[νιος], | |
| ․․․․․ας Νάξιος, Κλεώκριτος Ἄνδριος. | |
| b.1 | — — — — — —ΩΝΜ— — —Ο— — — — — — — — — — — — — — |
| — — — — —ΕΙ— — — —Λ— —ΛΠΑ#⁷Α— — — — — — — — — — | |
| — — — —νται οἱ Ἀμόργιοι ἀποσ[τείλαντες — — — —] | |
| [— — τῶι δὲ π]ρεσβευτ[ῆι ἔ]στωσαν οἱ ἴσοι — — — — | |
| 5 | — — — — — — — διαγορε[υ]ο— — — — — — — — — — |
| — — — — — — — — τοῖς — — — — — — — — — — — — — | |
| — — — — — —ν[τ(?)]ὰ ψηφίσ[ματα — — — — — — — —] | |
| — —Ο— — — — — — — —οντ— — — — — — — — — — — — | |
| — — — — — — — — — — — —ΟΝΤΟΥΣ— — — — — — — — — | |
| 10 | Χ— — — — — — — — — — — —Ε— — — — — — — — — — — |
| — — —Ε— — — — — — — — —ΑΣ— —ΕΝ— — — — — — — — | |
| — — — — — — — — — — — — — —Ο— — — — — — — — — | |
| — — —Ο— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — |
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
