Κατά την εορτή των Εισοδίων της Παναγίας, στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας και πιο συγκεκριμένα στο ιερό της Δήμητρας πραγματοποιείται μια τελετουργία η οποία έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα και συνεχίζεται μέχρι σήμερα με μικρές παραλλαγές. Οι τελετουργίες αυτές πραγματοποιούνταν σε πολλές αγροτικές περιοχές τις αρχαίας Ελλάδας και κυρίως στη Θεσσαλία, όπου η λατρεία της Δήμητρας ήταν διαδεδομένη.
Την παραμονή ή και ανήμερα των Εισοδίων οι γυναίκες βράζουν στα σπίτια τους όσπρια (όπως ρεβίθια και φακές), αλλά και στάρι, αναβιώνοντας την αγροτική παράδοση που ήθελε ο καθένας να βράζει ό,τι παρήγαγε. Κατόπιν, μέσα σε ένα καζάνι γίνεται η «σύβραση», δηλαδή το βράσιμο όλων των παραπάνω μαζί με πετιμέζι, ρόδι και σταφίδες.
Ο λαός τη λέει Αποσπορίτισσα ή Μεσοσπορίτισσα και τη θεωρεί προστάτρια της σοδειάς (<εισόδια), γι αυτό και «Αποσοδειά» και οι χριστιανοί «εισάγουν» συμβολικά, κατά αρχαία συνήθεια (πανσερμία, «ηψημένην εν γλυκεί» κατά τον μήνα Πυανεψιώνα) στον ναό «πολυσπόρια». Γι’ αυτό λέγεται και Πολυσπορίτισσα, και η προσφορά «μπουμπόλια» ή «μπουσμπουρέλια».
Κατόπιν το τελικό προϊόν, δηλαδή τα «πολυσπόρια», τα μοίραζαν υπό τύπον κολλύβων «για να γίνουν τα σπαρμένα» μετά τον Εσπερινό προσκομίζοντας άρτους και πρόσφορα για τον εορτασμό της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας.
Από αυτό έχουν μερίδιο και τα ζώα, ιδιαίτερα «οι αροτήρες βόες», «τα καματερά βούγια» και το υπόλοιπο ο γεωργός το ρίχνει στο χωράφι για «να αναπαυθεί ο σπόρος» και να πάρουν το μερίδιό τους και τα πουλιά.
Οι άνθρωποι ανέκαθεν στα πλαίσια της παραδοσιακής κυρίως αγροτοποιμενικής κοινωνίας, αλλά και της σύγχρονης τεχνοκρατούμενης, εκτεθειμένοι σε ποικίλες δυσκολίες στην καθημερινότητά τους απέναντι στη φύση, τις ασθένειες αλλά και τις ποικίλες αντιξοότητες της ζωής, προσπαθούν, πέρα από την εμπειρική ή επιστημονική αντιμετώπισή τους, να συνομιλούν με τις υπερφυσικές δυνάμεις που κυριαρχούν στη φύση και το περιβάλλον, καλές και κακές, που παρεμβάλλονται στην πραγματικότητα του καθημερινού προσωπικού και κοινωνικού βίου τους. Τις δυνάμεις αυτές, που ανθρωποποιεί, προσπαθεί να διαθέτει ευνοϊκά απέναντί του με προσφορές-δώρα.Έτσι είναι φυσικό, που ανορθολογικές πεποιθήσεις και αρχαιότατες λατρευτικές πρακτικές αντέχουν σθεναρά στη διάρκεια χιλιετιών στον κόσμο και ειδικότερα στον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου. Η προχριστιανική, δηλαδή παγανιστική παραδοσιακή πρακτική της προσφοράς (τάξιμο), ως ικεσίας-παράκλησης για βοήθεια (τάματα δεητικά ή εξευμενισμού) ή ευχαριστίας για την ευεργεσία και συνδρομή (ευχαριστηριακά ή ανταποδοτικά) είναι ζωντανή στη χριστιανική λατρεία και παράδοση. Θεοί και άγιοι και κυρίως η Παναγία, με όλες τις φιλάνθρωπες ιδιότητες , είναι οι αποδέκτες των προσφορών-αφιερωμάτων.
Στην αρχαιότητα οι άρτοι αυτοί, συνήθως, έφεραν σφραγίδες, παρόμοιες με αυτές που διασώζονται στη θεσσαλία από τις Φθιώτιδες Θήβες, τη Μελιταία και αλλού, όπως τα σύγχρονα προσφορα και ονομάζονταν πόπανα ή κόλυβα.
Έτσι ακριβώς στην αρχαία Αθήνα πρόσφεραν τους χύτρους την τρίτη μέρα των Ανθεστηρίων, μια «πανσπερμία» προς τη Δήμητρα, τους Δαίμονες της ευφορίας της γης αλλά και τον Διόνυσο, ή κουκιά την περίοδο της συγκομιδής, μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου.
Παρόμοια έθιμα εξακολουθούν να επιβιώνουν σε όλη την Ελλάδα, όπως και στην περιοχή του Δομοκού. Στην αρχαιότητα ήταν ευρύτατα διαδεδομένη η λατρεία της θεάς Δήμητρας ή παρεμφερείς λατρείες στην περιοχή, όπως επιβεβαιώνεται από το ιερό της θεάς στην Πρόερνα, σημερινό Νέο Μοναστήρι, από ένα αναθηματικό άγαλμα Κόρης-Περσεφόνης από την Μελιταία, αλλά και από την επιγραφική αναφορά (FD III 4:351) σε ένα αγροτικό ιερό της θεάς στα βορειοανατολικά όρια της Μελιταίας με την προσωνυμία "Γραίας Αὐλῆς".
Με πληροφορίες ΑΠΟ ://www.protothema.gr/Ancient Melitaia - Αρχαία Μελιταία- fb/Αικατερίνη Καμηλάκη fb /
ΤΟ 2019 ...
ΟΙ ΕΛΕΥΣΙΝΙΟΙ ΤΙΜΗΣΑΝ ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΜΕΣΟΣΠΟΡΙΤΙΣΣΑΣ 21 ΝΟΕ 2019
Πλήθος κόσμου ανέβηκε στο λόφο των αρχαίων
Δεκάδες Ελευσίνιοι αψήφησαν την απογευματινή βροχή και ανέβηκαν για μία ακόμη χρονιά στο λόφο του αρχαιολογικού χώρου, τηρώντας ευλαβικά το έθιμο. Στο εκκλησάκι της Παναγίτσας της Μεσοσπορίτισσας, παραμονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, τελέστηκε θεία λειτουργία και στη συνέχεια αρτοκλασία. Οι Ελευσινιώτισσες με πανέρια γεμάτα ημίγλυκους άρτους διασχίζοντας τον αρχαιολογικό χώρο, πατώντας πολλές φορές πάνω στα αρχαία μάρμαρα και τις πέτρες που γλιστρούσαν από τη βροχή, ανηφόρισαν το λόφο και κατέκλυσαν το χώρο μέσα και μπροστά από την εκκλησία, Σύμμαχός τους και ο καιρός καθώς όταν σταμάτησε η βροχή, ακόμα περισσότερος κόσμος έφτασε στην Παναγίτσα.
Η Ελευσίνα με την αναβίωση του αντίστοιχου εθίμου της αρχαιότητας, απέδειξε για μία ακόμη φορά με τον πιο παραστατικό τρόπο τη σύνδεση της σύγχρονης πόλης με τον αρχαίο κόσμο.
Ειδικά φέτος, το έθιμο της «Μεσοσπορίτισσας» συγκέντρωσε το ενδιαφέρον κόσμου από πολλά μέρη της Αττικής που προσήρθαν είτε ατομικά- μεμονωμένα είτε οργανωμένα ως σύλλογοι, πολλών μέσων ενημέρωσης που κάλυψαν το γεγονός, αλλά και του Υπουργείου Πολιτισμού που με ειδικό συνεργείο μαγνητοσκοπούσε το όλο δρώμενο. Θυμίζουμε ότι μόλις πρόσφατα η υπουργός Πολιτισμού κα. Λίνα Μενδώνη ανακοίνωσε ότι το έθιμο της Μεσοσπορίτισσας θα ενταχθεί στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας μέσα στο 2020 και το πρώτο τρίμηνο του 2021 θα κατατεθεί ο φάκελος και στην UNESCO προκειμένου να ενταχθεί στον αντίστοιχο κατάλογο.
Στην αναβίωση του εθίμου μεγάλη ήταν συμβολή του Λαογραφικού Συλλόγου Ελευσίνας «το Αδράχτι», μέλη του οποίου ετοίμασαν «τα πολυσπόρια», που μοιράζονταν στο κοινό κατά την αποχώρηση από τον αρχαιολογικό χώρο. Τα πολυσπόρια είναι παρασκεύασμα με βάση τα όσπρια (όπως ρεβίθια, φασόλια και φακές), αλλά και στάρι που βράζουν γυναίκες στα σπίτια τους αναβιώνοντας την αγροτική παράδοση που ήθελε ο καθένας να βράζει ό,τι παρήγαγε. Κατόπιν, τα πηγαίνουν στο Λαογραφικό Μουσείο, όπου μέσα σε ένα καζάνι γίνεται η «σύβραση», δηλαδή το βράσιμο όλων των παραπάνω μαζί με πετιμέζι, ρόδι και σταφίδες. https://elefsina.gr/
