Η διώρυγα του Ξέρξη - Η διώρυγα με την οποία ο Ξέρξης ήθελε να αποφύγει τον περίπλου του Άθω κατασκευάστηκε το 480 π.Χ. και σήμερα είναι ορατή μόνο από μεγάλο ύψος ανάμεσα στα Νέα Ρόδα και στην Τρυπητή. Είχε μήκος περίπου δύο χιλιόμετρα, μέγιστο βάθος 15 μ. και πλάτος 30 μ. Η ακριβή της θέση και οι διαστάσεις της έχουν προσδιοριστεί σε έρευνα αρχαιολόγων κι άλλων επιστημόνων που έγινε το 2008. Άλλες αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι μετά την χρήση της από τον Ξέρξη δεν χρησιμοποιήθηκε και με το πέρασμα του χρόνου εγκαταλείφθηκε και επιχωματώθηκε.
Η διώρυγα του Ξέρξη στη Χαλκιδική είναι από τα μεγαλύτερα τεχνικά έργα που έγιναν κατά την αρχαιότητα. Την περίοδο των Μηδικών Πολέμων και ειδικότερα το 480 π.Χ., σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο βασιλιάς των Περσών Ξέρξης ήθελε να οδηγήσει τον μεγάλο στόλο του από την Άκανθο στη Θέρμη (όπως ονομαζόταν τότε η Θεσσαλονίκη), αποφεύγοντας όμως τον επικίνδυνο περίπλου του Άθωνα. Κι αυτό γιατί ήθελε να αποφύγει την τύχη που είχε ο στόλος του Μαρδόνιου μια δεκαετία πριν, οπότε και καταστράφηκε. Έτσι, ο Ξέρξης διέταξε και άνοιξαν μια διώρυγα που εκτεινόταν από τα σημερινά Νέα Ρόδα μέχρι την Τρυπητή και συνέδεε τον κόλπο της Ιερισσού με τον Σιγγιτικό κόλπο, όπου βρισκόταν οι πόλεις Ασσα, Πίλωρος, Σίγγος και Σάρτη που ήταν ήδη υποταγμένες στους Πέρσες.
Ο Ξέρξης, βασιλιάς της Περσίας,
Οι αμφισβητήσεις γύρω από την διώρυγα
Η διώρυγα, αν και αναφερόταν από τον Ηρόδοτο, ο οποίος μάλιστα περιέγραψε με σχετική λεπτομέρεια τις διαστάσεις της, αλλά και τον έγκριτο αρχαίο ιστορικό Θουκυδίδη, εν τούτοις έγινε αντικείμενο αμφισβήτησης από τους ιστορικούς στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν.
Η βασικότερη αμφισβήτηση προήλθε από τον Δημήτριο τον Σκήψιο, ο οποίος παρατήρησε ότι στη μια άκρη της αρχαίας διώρυγας υπήρχε σκληρό πέτρωμα, αδύνατο να εκσκαφθεί την εποχή της διάνοιξης, γεγονός που τον οδήγησε στο να πιθανολογήσει την ύπαρξη διόλκου στο σημείο αυτό.
Γενικά η υπόθεση της διολκού, όπως και στην αρχαία Κόρινθο, υποστηρίχθηκε και από μερικούς άλλους συγγραφείς. Σύμφωνα με την περιγραφή του Ηρόδοτου, το μεγάλο τεχνικό έργο ο Ξέρξης το ανέθεσε στους Αρταχαίη και Βούβαρο*Α.
Εκτιμάται ότι ο θηριώδης Αρταχαίης, ο οποίος ήταν Αχαιμενίδης, ξεπερνούσε όλους τους Πέρσες στο ανάστημα έχοντας ύψος σχεδόν 2,5 μέτρα και στεντόρεια φωνή. Όμως, λίγο πριν τελειώσει η διώρυγα αρρώστησε βαριά και πέθανε, κάτι που ο Ξέρξης θεώρησε κακό οιωνό. Ο Αρταχαίης τάφηκε στην Ακανθο με μεγάλες τιμές.
Η διώρυγα σήμερα είναι θαμμένη. Έχει εντοπιστεί ανάμεσα στα χωριά Νέα Ρόδα και Τρυπητή και το τοπίο μεταξύ των χωριών σε τίποτα δεν θυμίζει την αρχαία τεράστια κατασκευή, αν εξαιρέσει κανείς μια μικρή κοιλάδα στο κέντρο του ισθμού.
Θαμμένη από τα ιζήματα στον χρόνο, η διώρυγα του Ξέρξη είναι το μοναδικό αποτύπωμα των Περσών στην Ευρώπη πριν από 2,5 χιλιάδες χρόνια.
Τα χαρακτηριστικά της διώρυγας
Η διώρυγα έχει μήκος 2 χιλιόμετρα και πλάτος 30 μέτρα. Το μέγιστο βάθος της υπολογίζεται στα 15 μέτρα. Είναι ορατή από μεγάλο ύψος, αφού το σημείο έχει υποστεί καθίζηση.
Το 2008 έγιναν έρευνες από Βρετανούς και Έλληνες μηχανικούς που έδειξαν την ακριβή της θέση και τις διαστάσεις της και κατέρριψαν τη θεωρία της διολκού.
Ειδικότερα, με πρωτοβουλία της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής πραγματοποιήθηκαν έρευνες στην περιοχή, που περιλάμβαναν την πραγματοποίηση γεωφυσικών διασκοπήσεων, γεωτρήσεις με ιζηματολογική ανάλυση των δειγμάτων τους, καθώς και τοπογραφική αποτύπωση της διώρυγας.
Τα αποτελέσματα από τις γεωφυσικές έρευνες της σεισμικής τομογραφίας και της σεισμικής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας περιέγραψαν με σαφήνεια την μορφολογία της θαμμένης διώρυγας και έδωσαν αρκετές πληροφορίες σχετικά με τις διαστάσεις της. Στην Εικόνα 10 φαίνεται ένα παράδειγμα από τις τομές της σεισμικής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας και στην εικόνα 11 η διαδικασία της επεξεργασίας που ακολουθήθηκε.
Εικόνα 10. Παράδειγμα σεισμικής τομής ανάκλασης υψηλής ευκρίνειας (Karastathis et al. 2001)
Εικόνα 11. Παράδειγμα από την επεξεργασία των σεισμικών δεδομένων ανάκλασης
Στην εικόνα 12 φαίνονται δύο τομές σεισμικής τομογραφίας του καναλιού όπως προέκυψαν από επεξεργασία των δεδομένων με τον αλγόριθμο Rayinvr (Zelt, C.A., Smith, R.B., 1992. Seismic traveltime inversion for 2-D crustal velocity structure. Geophys. J. Int. 108, 16–34).
Εικόνα 12. Δύο παραδείγματα τομών σεισμικής τομογραφίας
Εικόνα 12. Δύο παραδείγματα τομών σεισμικής τομογραφίας
Στην εικόνα 13 παρακάτω φαίνεται η κάλυψη του καναλιού από τις σεισμικές ακτίνες.
Εικόνα 13
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η διώρυγα εγκαταλείφθηκε μετά την διάνοιξή της, γι’ αυτό δεν υπάρχουν υπολείμματα κτιρίων γύρω της. Η όλη επιχείρηση του Ξέρξη μοιάζει, μάλλον, με προσπάθεια εντυπωσιασμού και επίδειξης δυνάμεως στους τότε κατοίκους της Χαλκιδικής.
Πηγή – πληροφορίες:
- Ηροδότου Ιστορίαι, βιβλίο ΣΤ΄, [7,22].
- Ηροδότου Ιστορίαι, βιβλίο ΣΤ΄, [7,118].
- Έθνος, φύλλο 26 Ιουλίου 2008, σελίδα 27
- thesstoday.gr/
- Δήμος Αριστοτέλη, Ερευνητικό πρόγραμμα: Η Διώρυγα του Ξέρξη / Περίοδος (1991 – 2001)
*Α
Ο Βουβάρης (πέθανε μετά το 480 π.Χ.) ήταν Πέρσης ευγενής και μηχανικός στην υπηρεσία της Αχαιμενιδικής Αυτοκρατορίας του 5ου αιώνα π.Χ.. Ήταν ένας από τους γιους του Μεγάβαζου και ξάδερφος δευτέρου βαθμού του Ξέρξη Α' της Περσίας.[ DASCYLIUM – Encyclopaedia Iranica.]
Γάμος με την αδερφή του Αλεξάνδρου Α' της Μακεδονίας
Ο Βουβάρης γεννήθηκε γύρω στο 498 π.Χ.. Εστάλη στη Μακεδονία προκειμένου να διευθετήσει μια διπλωματική σύγκρουση με τον βασιλιά Αλέξανδρο Α' της Μακεδονίας, καθώς ο Αλέξανδρος ήταν υπεύθυνος ως εστεμμένος πρίγκιπας για τη δολοφονία αρκετών μελών μιας Περσικής αντιπροσωπείας, λίγα χρόνια νωρίτερα. Οι Πέρσες είχαν πάρει ελευθερίες με τις μακεδόνισσες γυναίκες του Παλατιού και ως εκ τούτου είχαν σκοτωθεί όλοι, μαζί με την ακολουθία τους, από τον Αλέξανδρο και τους άνδρες του. Ο στρατηγός Βουβάρης στάλθηκε με μερικά στρατεύματα για να διερευνήσει το θέμα. Ο Βασιλιάς Αλέξανδρος ηρέμησε την κατάσταση δίνοντας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό και παντρεύοντας την αδελφή του Γυγαία με τον Βουβάρη. Απέκτησαν έναν γιο που ονομάστηκε από τον παππού της μητέρας τους, τον Αμύντα. Ο Αμύντας αργότερα κυβέρνησε στην Καρία ως τύραννος της πόλης των Αλάβανδων
ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ
Διώρυγα του Ξέρξη
Από περίπου πριν το 483 π.Χ. και για τρία χρόνια, ο Ξέρξης Α' ανέθεσε στο Βουβάρη μαζί με τους Αρταχαίους την κατασκευή της αποκαλούμενης Διώρυγας του Ξέρξη μέσω του ισθμού των ανατολικών λόφων της χερσονήσου της Χαλκιδικής (κοντά στην Ιερισσό). Εκεί, σχεδόν δέκα χρόνια πριν, ο μεγάλος περσικός στόλος του Μαρδόνιου είχε καταστραφεί εν μέσω των άνισων κυμάτων του Αγίου Όρους. Η διώρυγα εκμηδένισε τη δυνατότητα επανάληψης αυτής της καταστροφής. Η κατασκευή της διώρυγας ήταν ένα από τα πιο περίτεχνα έργα της αρχαιότητας και διήρκεσε τρία χρόνια, καθώς οι εργαζόμενοι προσελήφθησαν βίαια από διάφορους λαούς, συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων του Άθω.
Γέφυρα του Στρυμόνα
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο "οι ίδιοι άνδρες που χρησιμοποιήθηκαν για την εκσκαφή της διώρυγας, κλήθηκαν επίσης να ενώσουν τις όχθες του ποταμού Στρυμόνα με μία γέφυρα". Η γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα θα διευκόλυνε επίσης την εξέλιξη της εισβολής της Αχαιμενιδικής δύναμης.
