Ο Γανυμήδης ήταν ένας όμορφος νέος πρίγκιπας της Τροίας, ο οποίος απήχθη από τον Δία (ή από τον ιερό αετό του) στον Όλυμπο, για να γίνει ο οινοχόος των θεών. Ο Γανυμήδης κατέχει την δική του θέση ανάμεσα στους αστερισμούς του συμπλέγματος του Υδροχόου, με σύμβολό του τον Κρατήρα, το αγγείο με την θεϊκή αμβροσία που φέρει στους ώμους του. Το όνομα του Γανυμήδη έχει συχνά συνδεθεί
με την ανδρική ομοφυλοφιλία, και με την ιδιότητα του ομοερωτικού θεού εμφανίζεται και ώς ακόλουθος των θεών Έρωτα και Υμέναιου.
Σε ένα αρχαίο αγγείο, ο Γανυμήδης παρουσιάζεται ώς ένας ωραίος νεαρός. Η τυποποιημένη καλλιτεχνική απεικόνισή του είναι εμπνευσμένη από την σκηνή της απαγωγής του από τον Δία: ο νεαρός κρατά ένα στεφάνι, ή μια λύρα ή ίσως έναν κόκκορα (δώρο του εραστή). Σε άλλες αναπαραστάσεις του, ο Γανυμήδης βρίσκεται ήδη στον Όλυμπο και προσφέρει νέκταρ από την υδρία. Σαν ήρωας από την Ανατολή, συχνά απεικονίζεται σε μωσαϊκά και εργόχειρα της ύστερης αρχαιότητας, με φρυγικό σκούφο και στολή βοσκού.
Το όνομα του Γανυμήδη ετυμολογικά προέρχεται από τις λέξεις ‘γάνυμαι’ (χαίρομαι) και την κατάληξη ‘μέδων’ (άρχοντας) είτε ‘μήδεον’ (γεννητικό όργανο). Η αμφισημία στον συμβολισμό του ονόματος μπορεί να είναι σκόπιμη.
2.Γονείς του Γανυμήδη
1.Τρώας (σύμφωνα με Ομήρου Ιλιάδα 20.232, Ομηρικούς Ύμνους 5.203, Διόδωρο Σικελιώτη & Λεξικόν του Σουίδα)
2. Τρώας και Καλλιρρόη (σύμφωνα με Απολλόδωρο 3.141)
3. Λαομέδων (σύμφωνα με την Μικρή Ιλιάδα απ.7)
Η Μικρά Ιλιάδα είναι ένα χαμένο έπος της αρχαίας Ελληνικής λογοτεχνίας. Ήταν ένα από εκείνα του Επικού Κύκλου, ο οποίος είναι ο “Τρωικός” κύκλος, ο οποίος αφηγείτο ολόκληρη την ιστορία του Τρωικού Πολέμου σε επικό στίχο. Η ιστορία της Μικρής Ιλιάδας έρχεται χρονολογικά μετά από αυτήν της Αιθιοπίδας, και ακολουθείται από αυτήν της Ιλίου Πέρσεως (“Πτώση της Τροίας”). Η Μικρή Ιλιάδα αποδόθηκε από αρχαίους συγγραφείς στον Λέσχη της Πύρρας, τον Κιναίθωνα της Σπάρτης, τον Διόδωρο των Ερυθρών, τον Θεστορίδη της Φώκαιας, ή τον ίδιο τον Όμηρο . Το ποιήμα περιελάμβανε τέσσερα βιβλία σε στίχο δακτυλικού εξαμέτρου, το ηρωικό μέτρο
3.Λήμμα από το Λεξικόν Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας
-Ο Γανυμήδης είναι ένας νέος ήρωας που ανήκει στο βασιλικό γένος της Τροίας, και κατάγεται από τον Δάρδανο. Γενικά θεωρείται ως ο μικρότερος από τους γιούς του Τρώα και της Καλλιρρόης, αδελφός της Κλεοπάτρας, του Ίλου και του Ασσάρακου. Άλλες όμως παραλλαγές τον θέλουν γιό του Λαομέδοντα και εγγονό του Ίλου, είτε γιό του Ίλου, είτε γιό του Ασσάρακου είτε, ακόμα, γιό του Εριχθόνιου.
-Ο Γανυμήδης όταν ήταν νέος, μόλις έφηβος, φύλαγε τα κοπάδια του πατέρα του, στα βουνά που κυκλώνουν την πόλη της Τροίας, όταν τον απήγαγε ο Δίας και τον οδήγησε στον Όλυμπο. Η ομορφιά του (θεωρούσαν τον Γανυμήδη ώς τον ”ωραιότερο των θνητών”) είχε ανάψει τον έρωτα του πιο μεγάλου από τους θεούς. Στον Όλυμπο ο Γανυμήδης υπηρέτησε ώς οινοχόος, έριχνε δηλαδή νέκταρ στο ποτήρι του Δία. Σε αυτή την δουλειά αντικατέστησε την Ήβη, θεότητα της εφηβείας.
-Για τις λεπτομέρειες της απαγωγής, οι παραδόσεις διαφέρουν: άλλοτε είναι ο ίδιος ο Δίας που απήγαγε το παιδί, άλλοτε ο θεός ανέθεσε αυτή την αποστολή στο αγαπημένο του πουλί, τον ιερό του αετό, που πήρε το παιδί στα νύχια του και το σήκωσε στον αέρα. Έλεγαν επίσης οτι ο Δίας είχε πάρει την μορφή αετού, όπως είχε πάρει τόσες μορφές ζώων και διαφόρων όντων, για να ικανοποιήσει τα ερωτικά του πάθη. Αλλά διηγούνται ακόμα οτι ο απαγωγέας ήταν ο Μίνωας ή ο Τάνταλος ή ακόμη η Ηώς. Ο τόπος απαγωγής διαφέρει επίσης από κάθε συγγραφέα. Άλλοι λένε πως ήταν η Ίδη της Τρωάδας, άλλοι λένε για την Κρήτη, την Εύβοια, την Μυσία και το χωριό Αρπάγη ή Αρπάγεια που θυμίζει το θέμα της αρπαγής.
-Σε αντιστάθμισμα της απαγωγής, ο Δίας χάρισε στον πατέρα του Γανυμήδη θεϊκά άλογα και ένα χρυσό κλήμα, έργο του Ηφαίστου. Ο αετός που είχε αρπάξει το παιδί, έγινε αστερισμός.
4.Πρωτότυπες πηγές- mytho-lexicon
-Ομήρου Ιλιάδα, 20.232
”Και από τον Εριχθόνιον των Τρώων βασιλέας
ο Τρώς γεννήθη και απ’ αυτόν τρία λαμπρά βλαστάρια
ο Ίλος, ο Ασσάρακος και ο ισόθεος Γανυμήδης,
που εγεννήθη των θνητών ο πρώτος για το κάλλος,
που τον σηκώσαν οι θεοί για κείνα του τα κάλλη
να ζει μ’ αυτούς αθάνατος και κεραστής του Δία.”
- Ομηρικός Ύμνος στην Αφροδίτη, στ.203
”Ο αληθινά σοφός Ζεύς, άρπαξε τον χρυσομάλλη Γανυμήδη για την ομορφιά του,
για να βρίσκεται ανάμεσα στους Αθανάτους, και να γεμίζει τα ποτήρια τους στον οίκο του Διός,
-ένα θεσπέσιο θέαμα- τον τίμησε απ’όλους τους θνητούς, για να χύνει το ερυθρό νέκταρ απ’΄το χρυσό σταμνί.
Αθάνατος κι αγέραστος, σαν τους θεούς”.
-Ευριπίδη, Ιφιγένεια η εν Αυλίδι, στ.1051
”Και ο γιός του Δάρδανου, ο Γανυμήδης, πρίγκιπας της Φρυγίας,
η ακριβή ηδονή στο κρεβάτι του Δία, έσταξε από βαθιά απ’την χρυσή υδρία,
γεμίζοντας τα ποτήρια των θεών κεράσματα με οίνο”.
(από τον γάμο του Πηλέα και της Θέτιδος)
- Διόδωρος ο Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική, βιβλ.4.75.3
”Από τον Τρώα γεννήθηκαν τρείς γιοί, Ίλος, Ασσάρακος και Γανυμήδης. Τον Γανυμήδη, που ξεπέρασε όλους τους άντρες σε ομορφιά, τον άρπαξαν οι θεοί για να υπηρετεί ώς οινοχόος του Δία…”
-Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 5.24.5
”Το ποίημα του Ομήρου περιγράφει πώς ο Γανυμήδης απήχθη από τους θεούς για να γίνει οινοχόος του Δία, και πώς άλογα δόθηκαν στον πατέρα του ώς ανταμοιβή.”
-Βιργίλιος, Αινειάδα 1.28
”..το μίσος της (Ήρας) για τους Τρώες, επειδή ο Γανυμήδης πάρθηκε και έγινε ο ευννοούμενος του Δία…”
-Ψευδο-Υγίνος, Αστρονομικά 2.16
”Ο αστερισμός του Αετού. Πρόκειται για τον αετό που λένε οτι άρπαξε τον Γανυμήδη και τον έφερε στον εραστή του, Δία. Φαίνεται σαν να ‘πετάει’ πάνω από τον Υδροχόο, που, όπως πολλοί φαντάζονται, είναι ο ίδιος ο Γανυμήδης”.
