Κύπρος - 10.000-6.000 π.Χ ... Στα προϊστορικά χρόνια στο Τρόοδος δεν τελούνταν αποκλειστικά εποχιακές και οριακές δραστηριότητες όπως το κυνήγι, αλλά υπήρχε και μόνιμη παρουσία αγροτών και κτηνοτρόφων από ομάδες που χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων, από έντονη κινητικότητα και από την κυκλοφορία πρώτων υλών
ΣΗΜ. Με τον όρο πικρόλιθος εννοείται μια κιονοειδής σε μορφή ή ψευδοϊνώδης ποικιλία του αντιγορίτη.
Λίθινα τέχνεργα της Νεολιθικής και της Χαλκολιθικής σε διάφορα σχήματα και αποχρώσεις του γαλαζοπράσινου και του πράσινου έχουν αναφερθεί στο παρελθόν ως στεατίτες, οφιόλιθοι, η απλά πράσινοι λίθοι. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το υλικό είναι ο πικρόλιθος. Λεπτομερής μελέτη πεδίου έδειξε πως στην Κύπρο κατάλληλο υλικό για την κατασκευή τέχνεργων υπάρχει μόνο στο όρος Όλυμπος, την υψηλότερη κορυφή των ορέων Τρόοδος, πεδίο με δυσχερή πρόβαση.
Τούτο οδηγεί στο πιθανό συμπέρασμα ότι όλα τα ανεπεξέργαστα ή μερικώς επεξεργασμένα θραύσματα αυτού του τύπου λίθου που βρέθηκαν σε βιοτεχνίες πικρόλιθου νεολιθικών και χαλκολιθικών οικισμών ήταν φερτές ύλες από τους ποταμούς Κουρής και Καρυώτης, που έχουν τις πηγές τους στο όρος Όλυμπος.[Xenophontos C., 1991, «Picrolite, Its Nature, Provenance, and Possible Distribution Patterns in the Chalcolithic Period of Cyprus» στο Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 282/283, Symposium: Chalcolithic Cyprus (May - Aug,), 127-138] Το υλικό φαίνεται πως ήταν εμπορεύσιμο ή ανταλλάξιμο στην ακατέργαστη μορφή του, αναπόσπαστο τμήμα των εσωτερικών κοινωνικών και οικονομικών δομών των νεολιθικών εγκαταστάσεων στην Κύπρο.[ Edgar Peltenburg, 1991, «Local Exchange in Prehistoric Cyprus: An Initial Assessment of Picrolite» στο Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 282/283, Symposium: Chalcolithic Cyprus (May - Aug), 107-126.]
Ο τόπος ανασκαφών Βρέτσια-Ρουδιάς βρίσκεται στους νότιους πρόποδες του Τροόδους, κοντά στον ποταμό Ξέρο στην Επαρχία Πάφου και το έργο βρίσκεται υπό την καθοδήγηση του Καθηγητή Νικολάου Ευστρατίου από το Α.Π.Θ., σύμφωνα με ανακοίνωση.
Τα νέα ευρήματα ανακαλύφθηκαν σε απόσταση λίγων μέτρων από τον παλαιότερο οικισμό «του κυνηγού-συλλέκτη Αγίου Ιωάννη» / Βρέτσια-Ρουδιάς, που ανασκάφηκε από την ίδια αρχαιολογική ομάδα για αρκετά χρόνια.
Η νέα τοποθεσία έχει ονομαστεί «Ayios Ioannis / Brescia-Ano Rhoudias» και σύμφωνα με τις αρχικές μαρτυρίες, ήταν ένας γεωργικός οικισμός, "η έκταση και η ακριβής φύση του οποίου είναι ακόμα υπό έρευνα", ανέφερε το τμήμα αρχαιοτήτων.
«Αυτά τα νέα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι η ορεινή ενδοχώρα της Κύπρου είναι εξίσου σημαντική για τα ερευνητικά ενδιαφέροντα όπως οι πεδινές και κυρίως οι παράκτιες περιοχές όσο αφορά την πρώιμη προϊστορία του νησιού», πρόσθεσε.
"Πρέπει να σημειωθεί ότι πριν την αρχαιολογική έρευνα είχαν προηγηθεί οι αρχαιολογικές έρευνες που έδειξαν οι αρχαιολόγοι ότι στα προϊστορικά χρόνια στο Τρόοδος δεν τελούνταν αποκλειστικά εποχιακές και οριακές δραστηριότητες όπως το κυνήγι, αλλά και μόνιμη παρουσία αγροτών και κτηνοτρόφων από ομάδες που χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων, από έντονη κινητικότητα και από την κυκλοφορία πρώτων υλών ».
Πρόσθεσε ότι η προϊστορία στις ορεινές περιοχές της Κύπρου που αποκαλύφθηκε από την ερευνητική ομάδα "ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην αρχαιολογία του νησιού που φιλοδοξεί να συμπεριλάβει στη συζήτηση θεωρητικά περιθωριακές περιοχές και το ρόλο τους στη διαμόρφωση της κυπριακής πολιτιστικής παράδοσης με την πάροδο του χρόνου" ανέφερε η ανακοίνωση.
Μέρος των ανασκαφών του Τροόδους είναι η διερεύνηση της περιβαλλοντικής δυναμικής της περιοχής, την οποία δήλωσε το τμήμα Αρχαιοτήτων ότι θα επηρεάσει σημαντικά τις αποφάσεις που έλαβαν οι ομάδες κυνηγών-συλλεκτών, οι οποίες φαίνεται ότι επισκέπτονταν συχνά την περιοχή αυτή σε όλη την πρώιμη προϊστορία του νησιού (10.000-6.000 π.Χ.) .
Τα μέχρι τώρα ευρήματα στην περιοχή έχουν ενισχύσει την άποψη ότι η συγκεκριμένη βεράντα του ποταμού στα βουνά του Τροόδους, δίπλα στον Ξέρο, επισκέφθηκε επανειλημμένα ομάδες κυνηγών-συλλεκτών που παρέμειναν στην περιοχή για μια άγνωστη περίοδο κάθε φορά, και του οποίου το ταξίδι ήταν μέρος μιας διαδρομής από την ακτή στα βουνά και αντίστροφα, αλλά, σύμφωνα με τις τελευταίες ανακαλύψεις, είχε επίσης μόνιμο οικισμό.
Το τμήμα υπογράμμισε ωστόσο ότι η "απόλυτη χρονολόγηση από τον τόπο του Ρουδιά" εκκρεμεί ακόμη. Πηγή: Κύπρος Mail Μαΐου 2018
ΔΕΙΤΕ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΆ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Ανασκαφή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ
07/01/15
Ολοκληρώθηκε με επιτυχία τον Νοέμβριο του 2014 η πέμπτη ανασκαφική περίοδος στην ορεινή επιπαλαιολιθική κατασκήνωση Βρέτσια/Αγ. Ιωάννης-Ρουδιάς στο Τρόοδος, σύμφωνα με ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου. Η σημασία της εγκατάστασης αυτής για την πρώιμη προϊστορία του νησιού έχει ήδη επισημανθεί από τη διεθνή βιβλιογραφία και έχει δημιουργήσει μια ενδιαφέρουσα δυναμική στην οποία η συνεχιζόμενη επιτόπια έρευνα, αν και σύντομη κάθε φορά λόγω περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων, προσπαθεί να ανταποκριθεί.
Οι στόχοι της έρευνας του 2014 ήταν δύο: πρώτον, η διερεύνηση της έκτασης της επιπαλαιολιθικής αυτής εγκατάστασης στο χώρο της αναβαθμίδας, κυρίως μέσα από την αποκάλυψη των κατασκευαστικών χαρακτηριστικών και της χρήσης της μεγάλης «λίθινης κατασκευής», η οποία είχε σταδιακά αρχίσει να αποκαλύπτεται τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό τμήμα του χώρου, και δεύτερον, η επιβεβαίωση της στρωματογραφίας της θέσης που ξεπερνά το 1,20 μ. και ιδιαίτερα της αρχαιολογίας των βαθύτερων επιχώσεών της που είχαν αποκαλυφθεί ήδη σε δυο τουλάχιστον ανασκαφικές τομές στη διάρκεια της ανασκαφής του 2013 και είχαν χρονολογηθεί με τη μέθοδο της οπτικής θερμοφωταύγειας (Optically Stimulated Luminescence) στην 11η-10η χιλ. π.Χ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο εντοπισμός μιας πρώιμης λιθοτεχνίας ίσως για πρώτη φορά στην Κύπρο σε αδιατάρακτα στρώματα του πρώιμου Ολόκαινου καταγράφει μια πολύπλευρη χρονολογική και πολιτισμική δυναμική που έπρεπε να ερευνηθεί και να επιβεβαιωθεί στα βασικά της χαρακτηριστικά. Τα ανασκαφικά αποτελέσματα βοήθησαν σημαντικά και προς τις δυο αυτές κατευθύνσεις.
Ανοίχτηκαν συνολικά έξι ανασκαφικά τετράγωνα βόρεια και ανατολικά της «λίθινης κατασκευής» όπου διαπιστώθηκε ότι αυτή συνεχίζεται με τα ίδια ή παρόμοια χαρακτηριστικά σε ακόμα μεγαλύτερη έκταση. Πιο συγκεκριμένα εντοπίστηκαν: α. πολλές μικρές πέτρες τοποθετημένες η μια κοντά στην άλλη –δίνοντας την εικόνα λιθόστρωτου– και β. συγκεντρώσεις μεγάλων πλακών σε οριζόντια και κάθετη θέση που φαίνεται να διαμορφώνουν ένα είδος κατασκευής που βρίσκεται σε ελαφρώς ψηλότερο επίπεδο από αυτό της «λίθινης κατασκευής».
Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη ήταν ο εντοπισμός και ενός δεύτερου λίθινου στρώματος που αναφάνηκε μετά την αφαίρεση τμήματος της «λίθινης κατασκευής» σε ένα από τα τετράγωνα. Όλα αυτά δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορετικές φάσεις (τουλάχιστον τρεις) κατασκευής και χρήσης λίθινων επιφανειών και κατασκευών η έκταση και τα όρια των οποίων είναι ακόμα αδιάγνωστα. Στην επιφάνεια της λίθινης κατασκευής αλλά και μέσα σε αυτή και πιθανότατα σε δεύτερη χρήση, βρέθηκαν όπως κάθε χρονιά πολλά λίθινα εργαλεία –αποστρογγυλεμένες και θραυσμένες από μεγάλη θερμοκρασία πέτρες– κομμάτια πρώτης ύλης πυριτόλιθου και εύθρυπτα οστά.
Σε απόσταση τριών μέτρων ανατολικά της «λίθινης κατασκευής» ανοίχτηκε μια ακόμα δοκιμαστική τομή με στόχο να αποκαλυφθεί και να μελετηθεί ολόκληρη η αρχαιολογική επίχωση της θέσης. Επιβεβαιώθηκε και εδώ η ακολουθία των τεσσάρων στρωμάτων και ιδιαίτερα η παρουσία των βαθύτερων επιχώσεων και των λιθοτεχνιών του. Η πρώτη εκτίμηση της συνεργάτιδας της αποστολής, δρος C. McCartney –με βάση το απολεπισμένο υλικό που συγκεντρώθηκε– είναι ότι πρόκειται για την ίδια μικρολιθική λιθοτεχνία της Προκεραμικής Νεολιθικής Α (PPNA) που έχει ήδη βρεθεί και στις άλλες βαθιές τομές της θέσης.
Συμπερασματικά, η ανασκαφική έρευνα του 2014 πρόσφερε νέα δεδομένα σχετικά με τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της επιπαλαιολιθικής ορεινής κατασκήνωσης Βρέτσια/Αγ. Ιωάννης-Ρουδιάς στο Τρόοδος και την ακολουθία της λιθοτεχνίας της. Χωρίς να έχει αποσαφηνιστεί η χρήση της λεγόμενης «λίθινης κατασκευής», είναι βέβαιο πλέον ότι αυτή εκτείνεται σημαντικά καταλαμβάνοντας μεγάλο μέρος της αναβαθμίδας, αν και τα όριά της παραμένουν ακόμα αδιευκρίνιστα. Επίσης, τεκμηριώνεται ανασκαφικά ότι η κατασκευή της περιλαμβάνει τρεις τουλάχιστον φάσεις χρονικά διαφοροποιημένες ενώ παράλληλα διαφαίνονται πιθανές ομοιότητες με τις λίθινες κατασκευές της θέσης Αγ. Βαρβάρα-Ασπρόκρεμνος. Αναμένεται ότι η μελλοντική αφαίρεση των λίθων θα αποκαλύψει ενδεχόμενα την πιθανή ύπαρξη και άλλων υποκείμενων κατασκευών.
Μια άλλη σημαντική εξέλιξη είναι ότι στη διάρκεια της φετινής ανασκαφής συγκεντρώθηκε για πρώτη φορά μια μεγάλη ποσότητα οστών ζώων –ανάμεσα στα οποία δόντια άγριων γουρουνιών– που θα επιτρέψει τη μελέτη αρχαιοζωολογικών καταλοίπων που μέχρι σήμερα δεν ήταν δυνατή. Τέλος, είναι σημαντικό ότι φέτος επιβεβαιώθηκε η ένταξη της Προκεραμικής Νεολιθικής Α (PPNA) μικρολιθικής λιθοτεχνίας της Κύπρου σε ασφαλείς και αδιατάρακτες στρωματογραφικά επιχώσεις.
Η έρευνα διεξάγεται από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Νικόλαου Ευστρατίου. Στη φετινή ανασκαφή συμμετείχαν εκτός από μια ολιγομελή ομάδα φοιτητών του ΑΠΘ και ο μόνιμος συνεργάτης της έρευνας, αρχαιολόγος Δημήτρης Κυριάκου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου.- www.archaiologia.gr
Στο Τρόοδος
07/01/14
Mετά από μια σύντομη διακοπή ενός χρόνου, το 2013 συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην πρώιμη επιπαλαιολιθική κυνηγετική εγκατάσταση Βρέτσια-Ρουδιάς στις υπώρειες του Τροόδους στην επαρχία Πάφου. Όπως ανακοίνωσε το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, η έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο από μικρή ομάδα φοιτητών υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Νικόλαου Ευστρατίου και διήρκεσε δώδεκα μέρες. Οι στόχοι της σύντομης αυτής έρευνας αφορούσαν τη συνέχιση της ανασκαφής στα ήδη ανοιγμένα σκάμματα της τελευταίας περιόδου (2011) αλλά και τη διεύρυνση του ανασκαφικού χώρου στον ίδιο κεντρικό χώρο της αναβαθμίδας με το άνοιγμα περισσότερων τετραγώνων.
Ειδικότερα, έγινε προσπάθεια να εντοπιστούν τα όρια της λεγόμενης «λίθινης κατασκευής», δηλαδή του εκτεταμένου στρώματος με πέτρες που είχε εντοπιστεί τις προηγούμενες χρονιές σε κεντρικό σημείο της θέσης και να διερευνηθεί ο άγνωστος μέχρι σήμερα χαρακτήρας του. Επιπλέον, το ενδιαφέρον εστιάστηκε στην επιβεβαίωση της εντυπωσιακής στρωματογραφίας της θέσης, ιδιαίτερα των βαθύτερων επιχώσεών της –που παρουσιάζουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού συνιστούν «κλειστά» και ασφαλή σύνολα– αλλά και στη συλλογή νέου υλικού και κυρίως οργανικών καταλοίπων τα οποία, δυστυχώς, δεν διατηρούνται εύκολα στο συγκεκριμένο περιβάλλον.
Τα αποτελέσματα της ανασκαφικής περιόδου του 2013 στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα:
– Ολοκληρώθηκε η ανασκαφή δυο παλαιών τετραγώνων ενώ ανοίχτηκαν τρία νέα σκάμματα τα οποία έφτασαν μέχρι τον φυσικό βράχο, διευρύνοντας ακόμα περισσότερο τον ανασκαφικό χώρο προς τα ανατολικά.
– Η έκταση της «λίθινης κατασκευής» είναι μεγάλη και φαίνεται ότι εκτείνεται προς τα ανατολικά της αναβαθμίδας. Ο ανθρωπογενής χαρακτήρας της τεκμηριώνεται αλλά όχι και η χρήση της, παρά το γεγονός ότι σχετίζεται στρωματογραφικά με ένα πλούσιο υπερκείμενο στρώμα και με πολλά λίθινα αντικείμενα έντονα καμένα (τμήματα αγγείων, πρώτες ύλες, μυλόλιθοι, κρουστήρες).
– Επιβεβαιώθηκε η βαθιά ακολουθία των αρχαιολογικών στρωμάτων που φτάνει το 1 μ. και 30 εκ. –μια από τις βαθύτερες επιχώσεις του ύστερου Πλειστόκαινου και πρώιμου Ολόκαινου στο νησί– και τα οποία διαγράφονται με εντυπωσιακή ευκρίνεια και χωρίς διαταραχές.
– Τα λίθινα σύνολα που συνελέγησαν (που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα πρέπει να θεωρηθούν in situ) προσφέρονται για τη μελέτη και τη χρονολόγηση της μικρολιθικής παράδοσης που κυριαρχεί κυρίως στα κατώτερα στρώματα της θέσης («μικρο-φολίδες», «μικρο-λεπίδες»).
– Το πλήθος των νέων εργαλείων που ξεπερνούν τις 3.000 σε αριθμό, αναμένεται να δώσουν απάντηση στο κυρίαρχο ερώτημα εάν η εμφανώς ιδιαίτερη λιθοτεχνική «παράδοση» της θέσης Ρουδιάς σε σχέση με το υλικό άλλων θέσεων όπως οι θέσεις Ακρωτήρι-Αετόκρεμνος, Αγία Βαρβάρα-Ασπρόκρεμνος και Άγιος Τύχωνας-Κλήμονας, οφείλεται σε μια μακρά τοπική εξέλιξη (ίσως και πλειστοκαινική) της ενδοχώρας (;) ή αν απλά καλύπτει το «κενό» που καταγράφεται σήμερα στην πολιτισμική ακολουθία του νησιού (πρώτο μισό της 10ης χιλιετίας π.Χ.).
– Στα κινητά ευρήματα της φετινής ανασκαφής εντάσσονται μεγάλα λίθινα εργαλεία (μυλόλιθοι, κρουστήρες), τμήματα πιθανών λίθινων αγγείων και ένας μικρός αριθμός λίθινων χαντρών.
Η φετινή ανασκαφική έρευνα επιβεβαίωσε τη σπουδαιότητα της επιπαλαιολιθικής κατασκήνωσης στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς για την πρώιμη προϊστορία της Κύπρου. Είτε ως μια ξεχωριστή εκδοχή της Προκεραμικής Νεολιθικής Α της ενδοχώρας είτε ως μια ακόμα παλαιότερη παράδοση του νησιού, αναμένεται να ρίξει φως στις πρώιμες πολιτισμικές διεργασίες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (Δελτίο Τύπου).- www.archaiologia.gr
Τα μέχρι τώρα ευρήματα στην περιοχή έχουν ενισχύσει την άποψη ότι η συγκεκριμένη βεράντα του ποταμού στα βουνά του Τροόδους, δίπλα στον Ξέρο, επισκέφθηκε επανειλημμένα ομάδες κυνηγών-συλλεκτών που παρέμειναν στην περιοχή για μια άγνωστη περίοδο κάθε φορά, και του οποίου το ταξίδι ήταν μέρος μιας διαδρομής από την ακτή στα βουνά και αντίστροφα, αλλά, σύμφωνα με τις τελευταίες ανακαλύψεις, είχε επίσης μόνιμο οικισμό.
Το τμήμα υπογράμμισε ωστόσο ότι η "απόλυτη χρονολόγηση από τον τόπο του Ρουδιά" εκκρεμεί ακόμη. Πηγή: Κύπρος Mail Μαΐου 2018
 |
| Στο όρος Τρόοδος |
ΔΕΙΤΕ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΆ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Νέα δεδομένα για τη «λίθινη κατασκευή» στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς
Ανασκαφή του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ
07/01/15
Ολοκληρώθηκε με επιτυχία τον Νοέμβριο του 2014 η πέμπτη ανασκαφική περίοδος στην ορεινή επιπαλαιολιθική κατασκήνωση Βρέτσια/Αγ. Ιωάννης-Ρουδιάς στο Τρόοδος, σύμφωνα με ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου. Η σημασία της εγκατάστασης αυτής για την πρώιμη προϊστορία του νησιού έχει ήδη επισημανθεί από τη διεθνή βιβλιογραφία και έχει δημιουργήσει μια ενδιαφέρουσα δυναμική στην οποία η συνεχιζόμενη επιτόπια έρευνα, αν και σύντομη κάθε φορά λόγω περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων, προσπαθεί να ανταποκριθεί.
Οι στόχοι της έρευνας του 2014 ήταν δύο: πρώτον, η διερεύνηση της έκτασης της επιπαλαιολιθικής αυτής εγκατάστασης στο χώρο της αναβαθμίδας, κυρίως μέσα από την αποκάλυψη των κατασκευαστικών χαρακτηριστικών και της χρήσης της μεγάλης «λίθινης κατασκευής», η οποία είχε σταδιακά αρχίσει να αποκαλύπτεται τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό τμήμα του χώρου, και δεύτερον, η επιβεβαίωση της στρωματογραφίας της θέσης που ξεπερνά το 1,20 μ. και ιδιαίτερα της αρχαιολογίας των βαθύτερων επιχώσεών της που είχαν αποκαλυφθεί ήδη σε δυο τουλάχιστον ανασκαφικές τομές στη διάρκεια της ανασκαφής του 2013 και είχαν χρονολογηθεί με τη μέθοδο της οπτικής θερμοφωταύγειας (Optically Stimulated Luminescence) στην 11η-10η χιλ. π.Χ.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο εντοπισμός μιας πρώιμης λιθοτεχνίας ίσως για πρώτη φορά στην Κύπρο σε αδιατάρακτα στρώματα του πρώιμου Ολόκαινου καταγράφει μια πολύπλευρη χρονολογική και πολιτισμική δυναμική που έπρεπε να ερευνηθεί και να επιβεβαιωθεί στα βασικά της χαρακτηριστικά. Τα ανασκαφικά αποτελέσματα βοήθησαν σημαντικά και προς τις δυο αυτές κατευθύνσεις.
Ανοίχτηκαν συνολικά έξι ανασκαφικά τετράγωνα βόρεια και ανατολικά της «λίθινης κατασκευής» όπου διαπιστώθηκε ότι αυτή συνεχίζεται με τα ίδια ή παρόμοια χαρακτηριστικά σε ακόμα μεγαλύτερη έκταση. Πιο συγκεκριμένα εντοπίστηκαν: α. πολλές μικρές πέτρες τοποθετημένες η μια κοντά στην άλλη –δίνοντας την εικόνα λιθόστρωτου– και β. συγκεντρώσεις μεγάλων πλακών σε οριζόντια και κάθετη θέση που φαίνεται να διαμορφώνουν ένα είδος κατασκευής που βρίσκεται σε ελαφρώς ψηλότερο επίπεδο από αυτό της «λίθινης κατασκευής».
Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη ήταν ο εντοπισμός και ενός δεύτερου λίθινου στρώματος που αναφάνηκε μετά την αφαίρεση τμήματος της «λίθινης κατασκευής» σε ένα από τα τετράγωνα. Όλα αυτά δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορετικές φάσεις (τουλάχιστον τρεις) κατασκευής και χρήσης λίθινων επιφανειών και κατασκευών η έκταση και τα όρια των οποίων είναι ακόμα αδιάγνωστα. Στην επιφάνεια της λίθινης κατασκευής αλλά και μέσα σε αυτή και πιθανότατα σε δεύτερη χρήση, βρέθηκαν όπως κάθε χρονιά πολλά λίθινα εργαλεία –αποστρογγυλεμένες και θραυσμένες από μεγάλη θερμοκρασία πέτρες– κομμάτια πρώτης ύλης πυριτόλιθου και εύθρυπτα οστά.
Σε απόσταση τριών μέτρων ανατολικά της «λίθινης κατασκευής» ανοίχτηκε μια ακόμα δοκιμαστική τομή με στόχο να αποκαλυφθεί και να μελετηθεί ολόκληρη η αρχαιολογική επίχωση της θέσης. Επιβεβαιώθηκε και εδώ η ακολουθία των τεσσάρων στρωμάτων και ιδιαίτερα η παρουσία των βαθύτερων επιχώσεων και των λιθοτεχνιών του. Η πρώτη εκτίμηση της συνεργάτιδας της αποστολής, δρος C. McCartney –με βάση το απολεπισμένο υλικό που συγκεντρώθηκε– είναι ότι πρόκειται για την ίδια μικρολιθική λιθοτεχνία της Προκεραμικής Νεολιθικής Α (PPNA) που έχει ήδη βρεθεί και στις άλλες βαθιές τομές της θέσης.
 |
| η «λίθινη κατασκευή» στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς |
Συμπερασματικά, η ανασκαφική έρευνα του 2014 πρόσφερε νέα δεδομένα σχετικά με τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της επιπαλαιολιθικής ορεινής κατασκήνωσης Βρέτσια/Αγ. Ιωάννης-Ρουδιάς στο Τρόοδος και την ακολουθία της λιθοτεχνίας της. Χωρίς να έχει αποσαφηνιστεί η χρήση της λεγόμενης «λίθινης κατασκευής», είναι βέβαιο πλέον ότι αυτή εκτείνεται σημαντικά καταλαμβάνοντας μεγάλο μέρος της αναβαθμίδας, αν και τα όριά της παραμένουν ακόμα αδιευκρίνιστα. Επίσης, τεκμηριώνεται ανασκαφικά ότι η κατασκευή της περιλαμβάνει τρεις τουλάχιστον φάσεις χρονικά διαφοροποιημένες ενώ παράλληλα διαφαίνονται πιθανές ομοιότητες με τις λίθινες κατασκευές της θέσης Αγ. Βαρβάρα-Ασπρόκρεμνος. Αναμένεται ότι η μελλοντική αφαίρεση των λίθων θα αποκαλύψει ενδεχόμενα την πιθανή ύπαρξη και άλλων υποκείμενων κατασκευών.
Μια άλλη σημαντική εξέλιξη είναι ότι στη διάρκεια της φετινής ανασκαφής συγκεντρώθηκε για πρώτη φορά μια μεγάλη ποσότητα οστών ζώων –ανάμεσα στα οποία δόντια άγριων γουρουνιών– που θα επιτρέψει τη μελέτη αρχαιοζωολογικών καταλοίπων που μέχρι σήμερα δεν ήταν δυνατή. Τέλος, είναι σημαντικό ότι φέτος επιβεβαιώθηκε η ένταξη της Προκεραμικής Νεολιθικής Α (PPNA) μικρολιθικής λιθοτεχνίας της Κύπρου σε ασφαλείς και αδιατάρακτες στρωματογραφικά επιχώσεις.
Η έρευνα διεξάγεται από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Νικόλαου Ευστρατίου. Στη φετινή ανασκαφή συμμετείχαν εκτός από μια ολιγομελή ομάδα φοιτητών του ΑΠΘ και ο μόνιμος συνεργάτης της έρευνας, αρχαιολόγος Δημήτρης Κυριάκου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου.- www.archaiologia.gr
Νέα στοιχεία από την ανασκαφή στην κυνηγετική εγκατάσταση «Βρέτσια-Ρουδιάς»
Στο Τρόοδος
07/01/14
 |
| Το σημείο της ανασκαφής στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς στις υπώρειες του Τροόδους στην επαρχία Πάφου (φωτ. Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου). |
Ειδικότερα, έγινε προσπάθεια να εντοπιστούν τα όρια της λεγόμενης «λίθινης κατασκευής», δηλαδή του εκτεταμένου στρώματος με πέτρες που είχε εντοπιστεί τις προηγούμενες χρονιές σε κεντρικό σημείο της θέσης και να διερευνηθεί ο άγνωστος μέχρι σήμερα χαρακτήρας του. Επιπλέον, το ενδιαφέρον εστιάστηκε στην επιβεβαίωση της εντυπωσιακής στρωματογραφίας της θέσης, ιδιαίτερα των βαθύτερων επιχώσεών της –που παρουσιάζουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού συνιστούν «κλειστά» και ασφαλή σύνολα– αλλά και στη συλλογή νέου υλικού και κυρίως οργανικών καταλοίπων τα οποία, δυστυχώς, δεν διατηρούνται εύκολα στο συγκεκριμένο περιβάλλον.
Τα αποτελέσματα της ανασκαφικής περιόδου του 2013 στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα:
– Ολοκληρώθηκε η ανασκαφή δυο παλαιών τετραγώνων ενώ ανοίχτηκαν τρία νέα σκάμματα τα οποία έφτασαν μέχρι τον φυσικό βράχο, διευρύνοντας ακόμα περισσότερο τον ανασκαφικό χώρο προς τα ανατολικά.
– Η έκταση της «λίθινης κατασκευής» είναι μεγάλη και φαίνεται ότι εκτείνεται προς τα ανατολικά της αναβαθμίδας. Ο ανθρωπογενής χαρακτήρας της τεκμηριώνεται αλλά όχι και η χρήση της, παρά το γεγονός ότι σχετίζεται στρωματογραφικά με ένα πλούσιο υπερκείμενο στρώμα και με πολλά λίθινα αντικείμενα έντονα καμένα (τμήματα αγγείων, πρώτες ύλες, μυλόλιθοι, κρουστήρες).
– Επιβεβαιώθηκε η βαθιά ακολουθία των αρχαιολογικών στρωμάτων που φτάνει το 1 μ. και 30 εκ. –μια από τις βαθύτερες επιχώσεις του ύστερου Πλειστόκαινου και πρώιμου Ολόκαινου στο νησί– και τα οποία διαγράφονται με εντυπωσιακή ευκρίνεια και χωρίς διαταραχές.
– Τα λίθινα σύνολα που συνελέγησαν (που σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα πρέπει να θεωρηθούν in situ) προσφέρονται για τη μελέτη και τη χρονολόγηση της μικρολιθικής παράδοσης που κυριαρχεί κυρίως στα κατώτερα στρώματα της θέσης («μικρο-φολίδες», «μικρο-λεπίδες»).
– Το πλήθος των νέων εργαλείων που ξεπερνούν τις 3.000 σε αριθμό, αναμένεται να δώσουν απάντηση στο κυρίαρχο ερώτημα εάν η εμφανώς ιδιαίτερη λιθοτεχνική «παράδοση» της θέσης Ρουδιάς σε σχέση με το υλικό άλλων θέσεων όπως οι θέσεις Ακρωτήρι-Αετόκρεμνος, Αγία Βαρβάρα-Ασπρόκρεμνος και Άγιος Τύχωνας-Κλήμονας, οφείλεται σε μια μακρά τοπική εξέλιξη (ίσως και πλειστοκαινική) της ενδοχώρας (;) ή αν απλά καλύπτει το «κενό» που καταγράφεται σήμερα στην πολιτισμική ακολουθία του νησιού (πρώτο μισό της 10ης χιλιετίας π.Χ.).
– Στα κινητά ευρήματα της φετινής ανασκαφής εντάσσονται μεγάλα λίθινα εργαλεία (μυλόλιθοι, κρουστήρες), τμήματα πιθανών λίθινων αγγείων και ένας μικρός αριθμός λίθινων χαντρών.
Η φετινή ανασκαφική έρευνα επιβεβαίωσε τη σπουδαιότητα της επιπαλαιολιθικής κατασκήνωσης στη θέση Βρέτσια-Ρουδιάς για την πρώιμη προϊστορία της Κύπρου. Είτε ως μια ξεχωριστή εκδοχή της Προκεραμικής Νεολιθικής Α της ενδοχώρας είτε ως μια ακόμα παλαιότερη παράδοση του νησιού, αναμένεται να ρίξει φως στις πρώιμες πολιτισμικές διεργασίες της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (Δελτίο Τύπου).- www.archaiologia.gr
