Η «θεά της Μοργαντίνης » ,στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει τη Δήμητρα ή την Περσεφόνη το άγαλμα χρονολογείται γύρω στα 425-400 π.Χ. Η θεά λοιπόν σμιλεύτηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. στη Σικελία. Ο γλύπτης πρέπει ήταν μαθητής του Φειδία , ο οποίος θα δούλευε στην Μεγάλη Ελλάδα
Το άγαλμα είναι ύψους 2.24εκ. Θα έχει κατασκευαστεί μεταξύ 425 π.Χ. και 400 π.Χ. , περίοδο κατά την οποία η πόλη Μοργαντίνη ανατέθηκε διοικητικά στην Καμαρίνα , μετά τη συμφωνίας στην Γέλα το 424 π.Χ.
- Το καλοκαίρι του 424 π.Χ, οι πόλεις της Σικελίας έστειλαν εκπροσώπους στη Γέλα για να συζητήσουν το ενδεχόμενο λήξης των εχθροπραξιών μεταξύ των πόλεων τους. Στο συμβούλιο πρωτοστάτησε ο Ερμοκράτης, εκπρόσωπος των Συρακουσίων, ο οποίος έπεισε τους υπόλοιπους πως οι εμφύλιες συγκρούσεις στη Σικελία θα ωφελούσαν τους Αθηναίους, γιατί θα τους δινόταν η ευκαιρία να στείλουν περισσότερες δυνάμεις, γι' αυτό και πρότεινε την ειρηνική επίλυση των διαφορών τους κάτι που ορίστηκε από τον Ερμοκράτη των Συρακουσών - Ο Ερμοκράτης (απέθανε το 407 π.Χ) ήταν Συρακούσιος αριστοκράτης και στρατηγός που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αντίσταση των Συρακουσίων κατά τη διάρκεια της σικελικής εκστρατείας των Αθηναίων .
- Αυτά τα χαρακτηριστικά παρουσιάζονται και σε άλλα σύγχρονα ή ελαφρώς παλαιότερα αγάλματα, όπως η Νίκη του Παιονίου στην Ολυμπία ή οι Νίκες του Ναού της Αθηνάς Νίκης στην Αθήνα.
Η αρχαία πόλη Μοργαντίνη βρίσκεται στην κορυφογραμμή που σήμερα ονομάζουν Serra Orlando, κοντά στη σύγχρονη πόλη Αηδόνι [ Aidone] στην κεντρική επαρχία Έννα [Enna] της Σικελίας. Με θέα στην ευρεία πεδιάδα της Κατάνης, κάθεται μέσα από τα βουνά στην πεδιάδα του Γέλα στο νότο.
Ερείπια της Μοργαντίνης Ο αρχαϊκός οικισμός στην ακρόπολη ,έχει διαδεχθεί τον οικισμό της Εποχής του Χαλκού -Πανεπιστήμιο Πρίνστον 1960 |
Κατοικημένο ήδη από την Εποχή του Χαλκού, το Μοργάντιον διέθετε έναν σημαντικό οικισμό ,των Ηρώων, που στεγάστηκε σε μια Ακρόπολη Στο δεύτερο τέταρτο του 6 ου αι. π.Χ. εμφανίζονται κτίρια ελληνικής κατασκευής και διακόσμησης και στα νεκροταφεία παρατηρείται σημαντική εισροή εισαγόμενης ελληνικής κεραμικής.
Το όνομα εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές μεταξύ διαφορετικών συγγραφέων: Morgantia , Murgantia και Morgantium στην γραμματεία. στις αρχαίες πηγές ο Έλληνας γεωγράφος Στράβων (64 π.Χ.-24 μ.Χ.) χρησιμοποίησε το όνομα Μοργάντιον και ο Έλληνας Διόδωρος ο Σικελιώτης (1ος αι. π.Χ. ) που και αυτός χρησιμοποίησε το όνομα Μοργάντιο .
1958-Από την Μοργαντίνη - Ο Συντηρητής Natale Di Tommaso του Μουσείου Συρακουσών αποκαθιστά έναν υπέροχο κρατήρα του 6 ου αιώνα π.Χ. που κατασκευάστηκε στην Αθήνα και ζωγράφισε ο Ευθυμίδης |
Λεξικόν Νικολάου Λωρέντη 1837 |
Το Μοργάντιο ήταν μάλλον ακόμα υπό τον έλεγχο του εξελληνισμένου Σικελού Δουκέτιου -Ducetius όταν νικήθηκε στις Νομές (Nomai ) από την πόλη των Συρακουσών το 449 π.Χ. [Μεταξύ του 458 και 452 π.Χ. οι θεωρούμενοι γηγενείς κάτοικοι της Σικελίας, οι Σικελοί δημιούργησαν ισχυρό κράτος στο εσωτερικό του νησιού και κυρίευσαν ορισμένες ελληνικές (Μοργάντιο - Μοργαντίνη) και καρχηδονιακές πόλεις των παραλίων. Οι Συρακούσες κατάφεραν να διαλύσουν τον στρατό των Σικελών και να επιβάλλουν την κυριαρχία τους στις περιοχές τους.]
- Καμία αναφορά για το Μοργάντιο δεν γίνεται στην συνέχεια, που να γνωρίζουμε σήμερα, μέχρις ότου ο Θουκυδίδης την αναφέρει ως μέρος των όρων μιας ανακωχής στον πόλεμο του 427-424 π.Χ. μεταξύ των Συρακουσών και των Δωρικών πόλεων της Σικελίας από τη μία πλευρά και της Καμαρίνας , των Χαλκιδικών πόλεων της Σικελίας, και την Αθήνα από την άλλη πλευρά.
Ο κεντρικός αρχαιολογικός χώρος του Μοργάντιου ή Μοργαντίνης |
Το 424 π.Χ. με την ειρήνη της ελληνικής πόλεως του Γέλα, όπου ανατέθηκε η διαχείριση της στον Ερμοκράτη , η πόλη πωλήθηκε στην Καμαρίνα για ένα χρηματικό ποσό. Ως απόδειξη αυτού που βρέθηκαν από τους αρχαιολόγους στις αποθήκες στην Βόρεια Στοά πολλά νομίσματα της Καμαρίνα (425- 405 π.Χ.)
Τα πρόσωπα της πόλεως
Ο Ερμοκράτης (; - 407 π.Χ) ήταν Συρακούσιος αριστοκράτης και στρατηγός που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αντίσταση των Συρακουσίων κατά τη διάρκεια της Σικελικής εκστρατείας των Αθηναίων.
Η ημερομηνία γέννησης του Ερμοκράτη είναι άγνωστη, αλλά είναι γνωστό ότι ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και αρχηγός της αριστοκρατικής παράταξης των Συρακουσών. Ο Ερμοκράτης συμμετείχε στις συγκρούσεις των Συρακουσίων και των Καρχηδόνιων, αλλά διακρίθηκε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των Αθηναίων στη Σικελία.
- Το καλοκαίρι του 424 π.Χ, στη Γέλα, οι εκπρόσωποι των πόλεων της Σικελίας συγκεντρώθηκαν για να λύσουν τις διαφορές τους - παράλληλα, οι Αθηναίοι βρίσκονταν για δύο χρόνια στη Σικελία και εκμεταλλεύονταν τις εμφύλιες συγκρούσεις των Σικελών. Ο Ερμοκράτης έπεισε τους εκπρόσωπους να συνάψουν ειρήνη.
- Όταν οι Αθηναίοι έφθασαν στη Σικελία, ο Ερμοκράτης ανέλαβε το αξίωμα του στρατηγού, αλλά ανακλήθηκε μετά από τις πρώτες αποτυχίες στις συγκρούσεις προ πυλών των Συρακουσών.
- Ενώ έλειπε, οι δημοκρατικοί έλαβαν την εξουσία στις Συρακούσες και τον εξόρισαν.
Μια νύχτα, ο Ερμοκράτης μαζί με οπαδούς του προσπάθησε να εισέλθει στην πόλη, αλλά συνάντησε μια ομάδα δημοκρατικών και σημειώθηκε σύγκρουση, στην οποία έχασε τη ζωή του
- Επομένως, το Μοργάντιο πρέπει να ήταν ανεξάρτητο τουλάχιστον από την ημερομηνία αυτή, αν και σύντομα το ξανακτύπησε ο Διονύσιος των Συρακουσών το 396 π.Χ. .
Προτομή της Περσεφόνης, ελληνικό, 325-300 π.Χ., Περιφέρεια Αρχαιολογικού Μουσείου, Αηδονιών , Σικελία |
Ο Αγαθοκλής
Το 317, το Μοργάντιο δέχτηκε τον τύραννο Αγαθοκλή που ήταν τότε στην εξορία, και του πρόσφερε βοήθεια για να επιστρέψει στις Συρακούσες. Εκλέχτηκε πρόδρομος στο Μοργάντιον , και αργότερα Δούξ - dux . [Ιουστίνος - Justin, Historiarum Philippicarum 22.2.1]
Ο Αγαθοκλής (Θέρμες 361 – Συρακούσες 289 π.Χ.). Τύραννος (317-304;) και βασιλιάς (304;-289) των Συρακουσών. Ήταν γιος του αγγειοπλάστη Καρκίνου, ο οποίος καταγόταν από το Ρήγιο (σημερινό Ρέτζιο) της νότιας Ιταλίας, αλλά είχε εξοριστεί στις Θέρμες, γιατί είχε αναμειχθεί στις πολιτικές διαμάχες του τόπου του. Αργότερα, ο Καρκίνος έφερε την οικογένειά του στις Συρακούσες, όπου μεγάλωσε ο Αγαθοκλής . Όπως αναφέρει ο Πολύβιος, εγκατέλειψε νωρίς το πατρικό επάγγελμα και κατατάχθηκε στον στρατό των Συρακουσών.
Στατήρας με κεφαλή της θεάς Αθηνάς [δυο δεκάδραχμα] , του Αγαθοκλέους κόπηκε περί το 305- 280 π.Χ. |
- Οι ολιγαρχικοί τον εξόρισαν, αλλά κατόρθωσε να επιστρέψει με τη βοήθεια του Καρχηδόνιου στρατηγού Αμίλκα (322 π.Χ.).
Το σχέδιό του όμως προσέκρουσε στην αντίδραση των μεγαλύτερων πόλεων (Μεσσήνη, Γέλα, Ακράγας). Όταν κατέλαβε τη Μεσσήνη και τη Γέλα, οι ολιγαρχικοί άρχοντες του Ακράγαντα ζήτησαν τη βοήθεια των Καρχηδονίων. Στον μακρόχρονο πόλεμο που ακολούθησε, ο Α. ανέπτυξε τα στρατιωτικά και πολιτικά προσόντα του.
Ενώ ήταν πολιορκημένος στο Έκνομο, κατόρθωσε να διασπάσει τον κλοιό και να μεταφέρει τον πόλεμο στην Αφρική, όπου απείλησε την Καρχηδόνα και την ανάγκασε έτσι να αποσύρει δυνάμεις από τη Σικελία.
Επέστρεψε τότε ξαφνικά, νίκησε τους Καρχηδονίους και έπειτα τους Ακραγαντίνους, επιχείρησε δεύτερη (ανεπιτυχή) επέμβαση στην Αφρική, έκλεισε ειρήνη με τους Καρχηδονίους, απαλλάχτηκε εύκολα από τους ολιγαρχικούς οι οποίοι είχαν καταλάβει την αρχή στις Συρακούσες, κυριάρχησε σε όλη τη Σικελία, εκτός από τον Ακράγαντα, και αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς (304; π.Χ.). Πέθανε ενώ ετοίμαζε νέα εκστρατεία για να εκδικηθεί την Καρχηδόνα.
- Με τη διαθήκη του όριζε διάδοχό του τον λαό των Συρακουσών. Την επιρροή του κληρονόμησε εν μέρει ο γαμπρός του Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου, στον οποίο ο Αγαθοκλής είχε δώσει ως προίκα την Κέρκυρα. Πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του δίνει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, αλλά και ο Τίμαιος, ο οποίος όμως ασκεί εμπαθή κριτική, καθώς είχε εξοριστεί από τον Αγαθοκλή.
Το έτος 133, το Μοργάντιον ήταν ο τόπος όπου πέθανε ο Εύνος (Eunus ) σκλάβος καταγόμενος από την Απάμεια της Συρίας , ο ηγέτης της εξέγερσης των σκλάβων γνωστός από τον Πρώτο πόλεμο των Σκλάβων . Στον Δεύτερο πόλεμο των σκλάβων το Μοργάντιον πολιορκήθηκε και κατελήφθη από τους σκλάβους.
Οικονομία
Λίγες πηγές λογοτεχνίας περιγράφουν το Μοργάντιο και την οικονομία του. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι οι αναφορές στο vitis murgentina , ένα στέλεχος σταφυλιών που ανέφεραν οι Κάτων ο πρεσβύτερος (ο Κάτων έβαλε σκοπό της ζωής του να αναμορφώσει τα διεφθαρμένα από την ελληνική επιρροή ήθη της ρωμαϊκής αριστοκρατίας ) , ο Columella ( 4-70 μ.Χ.) και ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος . Αυτά τα σταφύλια ήταν πολύτιμα για το κρασί τους - ο Πλίνιος το χαρακτήριζε "το καλύτερο από όλα εκείνα που προέρχονται από τη Σικελία" - και είχε μεταμοσχευθεί από τη Σικελία στην ηπειρωτική Ιταλική από τον 2ο αιώνα π.Χ.
- Η τελική αναφορά για το Μοργάντιο έρχεται πάλι από τον Στράβωνα, ο οποίος σημειώνει ότι στην εποχή του, τον 1ο αιώνα μ.Χ., η πόλη είχε πάψει να υπάρχει.
Οικονομία
Λίγες πηγές λογοτεχνίας περιγράφουν το Μοργάντιο και την οικονομία του. Τα πιο γνωστά από αυτά είναι οι αναφορές στο vitis murgentina , ένα στέλεχος σταφυλιών που ανέφεραν οι Κάτων ο πρεσβύτερος (ο Κάτων έβαλε σκοπό της ζωής του να αναμορφώσει τα διεφθαρμένα από την ελληνική επιρροή ήθη της ρωμαϊκής αριστοκρατίας ) , ο Columella ( 4-70 μ.Χ.) και ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος . Αυτά τα σταφύλια ήταν πολύτιμα για το κρασί τους - ο Πλίνιος το χαρακτήριζε "το καλύτερο από όλα εκείνα που προέρχονται από τη Σικελία" - και είχε μεταμοσχευθεί από τη Σικελία στην ηπειρωτική Ιταλική από τον 2ο αιώνα π.Χ.
Αρκετά νομίσματα της πόλεως βρέθηκαν Ωστόσο, ένα μεγάλο μέρος από αυτά ήταν « ελληνιστικής » περιόδου χάλκινα νομίσματα, για παράδειγμα δύο κομψά κομμάτια ένα με το τέρας την Χίμαιρα, ένα με το Γοργόνειο, ένα με παράσταση κόκορα και ακόμη νομίσματα της ύστερης ρωμαϊκής περιόδου . Λίγα βυζαντινά νομίσματα και ακόμη λιγότερα ισλαμικά και νορμανδικά κομμάτια ήταν επίσης μερικά από τα ευρήματα .
Το Μοργάντιον είναι πολύ πιθανό για να καταφέρει να ξεφύγει από την κηδεμονία των Συρακουσών, εντάχθηκε ως σύμμαχος του Δίωνος του Συρακούσιου 354 350 π.Χ.
- Ο Δίων ο Συρακούσιος (409 – 354 π.Χ.) ήταν Άρχοντας των Συρακουσών. Υπήρξε θερμός οπαδός και θαυμαστής του Πλάτωνα.
Ένα άλλο δίλιτρον με κρανοφόρο Αθηνά και το ιερό τρίποδα, ένα σύμβολο που εγκρίθηκε από τον στρατό των Ελλήνων μισθοφόρων του Δίωνα |
Επέστρεψε αργότερα στις Συρακούσες, τέθηκε επικεφαλής των δυσαρεστημένων εναντίον του τυράννου και κατόρθωσε να εκθρονίσει τον Διονύσιο Β’. Οι Συρακούσιοι ανακήρυξαν τον Δίωνα. αρχηγό τους και δημοκρατικό άρχοντα της πόλης.
Η εξουσία του, όμως, δεν διήρκεσε για μεγάλο διάστημα. Αρχικά ο Ηρακλείδης και αργότερα ο Διονύσιος Β’ κατόρθωσαν να τον εκδιώξουν.
Λίτρο του 465 π.Χ. Μοργάντιον |
Το Βουλευτήριο του Μοργάντιου είναι ένα ορθογώνιο κτίριο που βρίσκεται δυτικά της αγοράς της πόλης. Ιδρύθηκε τον 3 ο αιώνα π.Χ. μια περίοδο μεγάλης ευημερίας για το Μοργάντιο , λόγο Τιμολέοντα , το οποίο, από τον 5 ο αιώνα π.Χ., είχε αποκτήσει έναν βαθύ ελληνικό χαρακτήρα.
Το κτίριο είχε διμερές σχήμα. Ένα περιφραγμένο περίβολο που οδηγούσε από μια στοά στην κεντρική είσοδο, που βρίσκεται κεντρικά στον ανατολικό τοίχο του αμφιθέατρου. Μια ορθογώνια υποδομή στήριζε ξύλινα καθίσματα όπου ελάμβανε χώρα η συνέλευση.
Η στήριξη της πέτρας, που συνδέεται με αυτή την υποδομή, στήριζε το νότιο τοίχο αντιστήριξης. Σήμερα διατηρούνται μόνο τα θεμέλια και τα τμήματα της νότιας πλευράς του αμφιθέατρου.
Βωμοί προς χθόνιες θεότητες |
Βωμοί προς χθόνιες θεότητες Θεωρούνται αφιερωμένοι στην Δήμητρα και Περσεφόνη |
Η στήριξη της πέτρας, που συνδέεται με αυτή την υποδομή, στήριζε το νότιο τοίχο αντιστήριξης. Σήμερα διατηρούνται μόνο τα θεμέλια και τα τμήματα της νότιας πλευράς του αμφιθέατρου.
Ιταλικά :
1. agorà
2. collina est
3. contrada San Francesco
4. contrada Drago
5. contrada San Francesco Bisconti/santuario
6. santuario nord
7. collina ovest
8. necropoli sud
9. collina Papa
10. casa di Eupolemo
11. contrada Agnese
12. terme nord
13. porta ovest
Η πολιτική κατάσταση
Μετά την τελική ήτα και εκδίωξη των Καρχηδονίων κατά τη διάρκεια του δεύτερου Καρχηδονιακού Πολέμου , σημειώθηκαν μεγάλες αλλαγές στη ιδιοκτησία της γης στη Σικελία.
Οι κερδοσκόποι από την Ιταλική χερσόνησο έσπευσαν στο νησί, αγοράζοντας μεγάλες εκτάσεις γης σε χαμηλές τιμές ή κατεχόμενα ακίνητα που ανήκαν πρότερα σε φιλοκαρχηδόνιους Σικελούς μετά την εκτέλεση ή την διαφυγή των ιδιοκτητών τους.
Οι φιλορωμαίοι Σικελοί έγιναν επίσης πλούσιοι από τη δυστυχία των συμπατριωτών τους. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη , οι πολιτικά σημαντικοί ιδιοκτήτες σκλάβων, συχνά Ρωμαίοι αξιωματούχοι δεν παρείχαν αρκετό φαγητό και ρουχισμό για τους δούλους τους.
- Οι σκλάβοι στράφηκαν στην ληστεία για να επιβιώσουν. Οι φτωχότεροι Σικελοί ήταν οι πάσχοντες από την κατάσταση αυτή .
Ο αρχηγός των σκλάβων ήταν ένας ονόματι Εύνους -Eunus ,ο οποίος καταγόταν από την Απάμεια της Συρίας και ήταν ελεύθερος άνθρωπος που περιήλθε κάπως σε σκλάβο, θεωρούμενος ως προφήτης και μάγος και έχων επιρροή μεταξύ των σκλάβων. Ενώ ήταν ακόμα δούλος, ο δάσκαλός του τον απασχολούσε ως διασκεδαστή στα συμπόσια . αρχαιογνώμων Εκεί μπορούσε να εκτελέσει δρώμενα με μαγεία και κατά τη διάρκεια της παράστασης, συνέχισε να κατηγορεί με την ομιλία του τους ακροατές του, να λέει ότι η κοινωνία της Σικελίας θα βιώσει μια αντιστροφή ρόλων, στην οποία το αριστοκρατικό ακροατήριο θα σκοτωθεί ή θα υποδουλωθεί και αυτός θα γίνει βασιλιάς.
- Σε εκείνους που του έδωσαν συμβουλές, ο Εύνους υποσχέθηκε ότι θα γλιτώσουν από τη στιγμή που θα ενταχθούν στο βασίλειό του.
Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, διέσωσε τις ζωές τουλάχιστον ορισμένων από αυτά τα άτομα. Σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη , περίπου 200.000 άνθρωποι εντάχθηκαν στην εξέγερση, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών και των γυναικών και ενδεχομένως την καταμέτρηση των παιδιών. Σύμφωνα με τον Τίτο Λίβιο και τον Ορόσιο μετά από αυτόν, περίπου 70.000 άνθρωποι εντάχθηκαν στην εξέγερση. Λίγα είναι γνωστά για την πραγματική συμμετοχή του στον πόλεμο.
- Όταν το όραμά του για την επιτυχή εισβολή στην περιοχή της Έννα [Enna] από τους σκλάβους έγινε πραγματικότητα, στέφθηκε ως βασιλιάς Αντίοχος από τους οπαδούς του
Οι εχθροί του υπολόγιζαν όχι σε αυτόν αλλά στις νίκες του στρατηγού του, έναν ονόματι Κλέωνα από την Κιλικία ,όχι ότι φοβόντουσαν τον ίδιο.
Όμως ο Εύνους πρέπει να ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλη ικανότητα για να έχει διατηρήσει την ηγετική του θέση καθ 'όλη τη διάρκεια του πολέμου και να έχει διοικήσει αυτός τις υπηρεσίες εκείνων που λέγονται ότι ήταν οι πρώην προϊστάμενοί του.
Το όνομα του εξάλλου ,στα ελληνικά τουλάχιστο, ν δείχνει ίσως κάτι... ΕΥ-ΝΟΥΣ .
- Ο Calpurnius L. Frigo και ο Publius Rupilius κατέβαλαν τελικά την εξέγερση του Εύνου και τότε σφαγιάστηκαν 8.000 αντάρτες στο Μοργάντιο και άλλοι 20.000 στην Έννα και το Ταυρομένιο
Ο μαχητικότατος και με επιτυχίες στρατηγός του ο Κλέων έπεσε στη μάχη και ο Εύνους συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην πόλη Μοργάντιο , αλλά πέθανε πριν να τιμωρηθεί. Ο πόλεμος των σκλάβων διήρκεσε από το 135 έως το 132 π.Χ. Ήταν η πρώτη από τις τρεις μεγάλες εξεγέρσεις των σκλάβων κατά της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. η τελευταία και το πιο διάσημη ήταν υπό την ηγεσία του Σπάρτακου .
ΕΡΓΑΣΙΑ © ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ