Ένα πέτρινο μνημείο με μια αρχαία ελληνική επιγραφή στις συλλογές των «Εθνικών Μουσείων της Σκωτίας » ανακαλύφθηκε πρόσφατα άγνωστος μέχρι σήμερα , αδημοσίευτος κατάλογος Αθηναίων εφήβων. Η κύρια επιμελήτρια Margaret Maitland και η ομάδα του έργου «Attic Inscriptions in UK Collections» εξηγούν τη σημασία αυτού του ευρήματος και τι μας λέει για την αθηναϊκή κοινωνία.
Αυτή η ανακάλυψη αντιπροσωπεύει μια σημαντική νέα πηγή πληροφοριών για την αθηναϊκή κοινωνία στα μέσα του πρώτου αιώνα μ.Χ. Αυτή ήταν μια κρίσιμη περίοδος για την Αθήνα καθώς προσαρμόστηκε στη θέση της υπό τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η οποία είχε κατακτήσει την ελληνική χερσόνησο το 146 π.Χ. Η Αθήνα, ωστόσο, επετράπη να συνεχίσει να λειτουργεί ως ανεξάρτητη πόλη-κράτος. Οι επιγραφές αυτής της περιόδου είναι σχετικά σπάνιες, με είκοσι περίπου εφηβικές επιγραφές να σώζονται. Αυτό το κάνει ακόμη πιο εντυπωσιακό ότι ανήκει στην ίδια χρονιά και στην ίδια ομάδα με μια άλλη επιγραφή, τώρα βρίσκεται στο Μουσείο Ashmolean της Οξφόρδης.
Ποιο σωστά, οι νεανίσκοι δεν ήταν έφηβοι , αλλά μέλη της επόμενης ηλικιακής ομάδας, ηλικίας 20–30 ετών, που επιφορτίστηκαν με την περιπολία στην ενδοχώρα μιας πόλης.
Οι λίστες Εφήβων κατέγραφαν τα ονόματα των νεαρών ανδρών που εισήχθησαν στην εφηβεία (ἐφηβεία; ephēbeía) , ένα έτος εκπαίδευσης που πραγματοποιήθηκε γύρω στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών, με σκοπό να τους προετοιμάσει για τη ζωή ως ενήλικα μέλη της κοινότητας. Η πρακτική αυτή χρονολογείται από τον τέταρτο αιώνα π.Χ.
Οι διάφορες πτυχές των συστημάτων εκπαίδευσης πολιτών στις ελληνικές πόλεις κατά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο, μια περιοχή μελέτης που παραμελήθηκε σε μεγάλο βαθμό. Προβλήματα ερμηνείας, όπως η αισθητή μείωση των επιγραφικών στοιχείων, αντιμετωπίζονται και προτείνονται πλέον πιθανές λύσεις. Ερευνάται το εύρος και η σημασία της αθλητικής και στρατιωτικής εκπαίδευσης και αξιολογείται η πιθανότητα σύνδεσης με τον ρωμαϊκό στρατό. Τέλος, σκιαγραφούνται εν συντομία οι τύχες των εφηβικών συστημάτων και των φυσικών φυτών που συνδέονται με αυτά στη αργότερα Χριστιανική Αυτοκρατορία.
Ο αθηναϊκός εφηβικός κατάλογος εγγεγραμμένος σε μια μικρή μαρμάρινη στήλη που παρήγγειλε ο Αττικός γιος του Φιλίππου επί εποχής του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαυδίου (41-54 μ.Χ.).
Όταν ο καθηγητής Peter Liddel από το έργο «Attic Inscriptions in UK Collections», που χρηματοδοτείται από το Arts and Humanities Research Council, ήρθε σε επαφή για πρώτη φορά ζητώντας να δει ένα αντικείμενο με ελληνική επιγραφή στη συλλογή μας, υπέθεσε από την περιγραφή του ότι πρέπει να είναι ένα καστ του αντικειμένου που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Ashmolean...« Όταν η πανδημία ματαίωσε τα σχέδια για μια ερευνητική επίσκεψη, εντόπισα το αντικείμενο στα καταστήματά μας για να τραβήξω μερικές φωτογραφίες για τους ερευνητές».
Η Dr Margaret Maitland, κύρια επιμελήτρια στα Εθνικά
Μουσεία της Σκωτίας, με την πρόσφατα ανακαλυφθείσα αθηναϊκή εφηβική λίστα.
NMS A.1956.368
Περιμένοντας να βρω ένα γύψο, με καλωσόρισε η θέα μιας χονδρικά εγγεγραμμένης πλάκας από επαναχρησιμοποιημένο μάρμαρο. Αμέσως συνειδητοποίησα ότι πρέπει να υπάρχουν περισσότερα στοιχεία σε αυτό το αντικείμενο. Ο ενθουσιασμός του καθηγητή Liddel ήταν έκδηλος από την απάντησή του: ... «πρέπει να είναι μια γνήσια αθηναϊκή επιγραφή της ίδιας εποχής με αυτή του Μουσείου Ashmolean, αλλά μια επιγραφή που ήταν ακόμη άγνωστη στους μελετητές της αρχαίας Αθήνας»... Αυτό επιβεβαιώθηκε από μια επίσκεψη μελέτης από τον καθηγητή Low και τον Dr de Lisle.
Η πίσω όψη της στήλης είναι βαθιά κυρτή, υποδεικνύοντας ότι το μάρμαρο είχε επανασχεδιαστεί
από άλλο αντικείμενο
Η αθηναϊκή επιγραφή που βρίσκεται σήμερα στα «Εθνικά Μουσεία της Σκωτίας» απαριθμεί μια ομάδα φίλων που πέρασαν μαζί από την αθηναϊκή εφηβεία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαυδίου (μ.Χ. 41-54). Ο κατάλογος προοριζόταν να θυμίσει τις στενές σχέσεις που είχαν δημιουργήσει με την ελπίδα ότι θα αντέξουν μια ζωή. Η αίσθηση της συντροφικότητας εντός της εφηβικής κοόρτης είναι απτή στην αναφορά στους νέους ως «συναδέλφους εφήβους» και «φίλους». Πολλοί έφηβοι αναφέρονται με γνωστές μορφές των ονομάτων τους (το αντίστοιχο του «Μίμη» για το «Δημήτρη»). Ο ελαιώδης αμφορέας που απεικονίζεται στην κορυφή του μνημείου αναφέρεται σε αθλητικούς αγώνες, που ήταν στενά συνδεδεμένοι με τις ιδέες του ανδρισμού και της ελληνικής ταυτότητας αυτής της περιόδου.
Κοντινό πλάνο του αμφορέα λαδιού στην κορυφή της στήλης
Η σύγκριση με την αθηναϊκή επιγραφή του Μουσείου Ashmolean του ίδιου έτους αποκαλύπτει ότι αυτή η λίστα αντιπροσωπεύει μόνο ένα υποσύνολο της εφηβικής κοόρτης, η οποία είναι πιθανό να αριθμούσε 100-200 άτομα.
Ο εγγεγραμμένος έφηβος, ο Αττικός γιος του Φιλίππου, παρουσιάζεται ως η κεντρική φιγούρα του προνομιούχου κοινωνικού του κύκλου, καθορίζοντας ποιος έπρεπε να γίνει ένας από τους «συντρόφους εφήβους και φίλους».
Ο Αττικός τοποθέτησε το όνομά του στην επιγραφή της επιγραφής, δίπλα στον άρχοντα των Αθηνών και τον επιθεωρητή (κοσμητή) του εφηβάτου.
Τιμητική στήλη του κοσμητή Σοσίστρατου του Μαραθώνιου 141 /2 μ.Χ. -ΥΠΠΟΑ.
Λεπτομέρεια από μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο που απεικονίζει οκτώ γυμνούς νεαρούς Αθηναίους και δύο γενειοφόρους αξιωματούχους. Αθήνα, Ελλάδα, περ. 400 π.Χ.-375 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο 1895,1028.1
Οι περισσότεροι από τους εφήβους που έκαναν την περικοπή τόσο για αυτόν τον κατάλογο όσο και για τον αθηναϊκό κατάλογο που βρίσκεται στο Μουσείο Ashmolean είναι γνωστό ότι ανήκαν σε υψηλόβαθμες αριστοκρατικές οικογένειες. Ονομάζονται πρώτοι και στις δύο λίστες, εμφανίζοντας μια σιωπηρή ιεραρχία κατάστασης μέσα στον κύκλο. Τόσο ο Αττικός όσο και ο εγγεγραμμένος στη αθηναϊκή λίστα του Μουσείου Ashmolean προσπάθησαν να διεκδικήσουν και να δημοσιοποιήσουν στενές σχέσεις με βασικά μέλη της αθηναϊκής ελίτ.
Λίστα φίλων του Αλέξανδρου από τον αττικό δήμο της Ἁζηνιάς 43-46 μ.Χ, - Μουσείο Ashmolean
Το μνημείο παρέχει τις πρώτες μαρτυρίες για την ένταξη αλλοδαπών στο αθηναϊκό εκπαιδευτικό σύστημα κατά την πρώιμη ρωμαϊκή περίοδο του 1ου αιώνα μ.Χ. Η λίστα χωρίζεται σε δύο ενότητες με ένα κενό ενδιάμεσο. Τα ονόματα που αναφέρονται στο κάτω μέρος είναι μη πολίτες, όπως αλλοδαποί κάτοικοι και απελευθερωμένοι πρώην σκλάβοι, υποδηλώνοντας ένα είδος αρχαίας «πρωτοβουλίας πρόσβασης». Μερικά από τα ονόματα είναι κοινά ονόματα για ξένους ή απελευθερωμένους πρώην σκλάβους, ενισχύοντας αυτή την ταύτιση. Γνωρίζαμε ότι τέτοιοι άνθρωποι εισήχθησαν στο αθηναϊκό εκπαιδευτικό σύστημα σε πολύ παλαιότερες και μεταγενέστερες περιόδους, αλλά αυτή είναι η πρώτη απόδειξη ότι αυτό συνέβη τον πρώτο αιώνα μ.Χ.
Ένα κενό διαχωρίζει τα ονόματα των μη υπηκόων (πολιτών) που περιλαμβάνονται στο κάτω μέρος
της εφηβικής λίστας.
Σε αυτές τις προηγούμενες και μεταγενέστερες περιπτώσεις, οι μη πολίτες ορίζονται ξεκάθαρα ως συμμετέχοντες δεύτερης κατηγορίας, που χαρακτηρίζονται ως «αλλοδαποί» ή «δευτεροβάθμιοι στρατευμένοι». Αυτή η λίστα είναι πιο διπλωματική, υποδεικνύοντας τη διαφορά στο καθεστώς μόνο μέσω του κενού ,του διαστήματος. Μαζί με άλλα σημεία, όπως η χρήση πιο γνωστών μορφών ονομάτων και η παράλειψη των ονομάτων των πατέρων των εφήβων, το μνημείο φαίνεται ότι επινοήθηκε για να στείλει ένα μήνυμα για την κοινωνική ένταξη και την ισότητα. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτό συνέβη σε μια περίοδο της αθηναϊκής ιστορίας όπου η κοινωνική ανισότητα ήταν μεγαλύτερη από ποτέ και αυξανόταν ραγδαία.
Αθηναίων εφήβων κατάλογος του 214/6 μ.Χ. -ΥΠΠΟΑ
Μία από τις βασικές εξελίξεις στην Αθήνα κατά την Αυτοκρατορική περίοδο ήταν η ενσωμάτωση εκφράσεων πίστης και σεβασμού προς τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα σε όλες τις πτυχές της δημόσιας ζωής, ιδιαίτερα στον εφηβικό. Αυτό φαίνεται στην αναφορά στον Καίσαρα (δηλαδή τον αυτοκράτορα Κλαύδιο) στην τελευταία γραμμή της επιγραφής, με μεγαλύτερα γράμματα από αυτά που χρησιμοποιούνται σε άλλα σημεία του κειμένου.
Αθηναίοι Κοσμητές η Γυμνασιάρχες της ρωμαϊκής περιόδου και εποχής του Αδριανού .
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ©
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
