Έφεσος: Περιοχή της πόλης άνω των 1.400 ετών ανακαλύφθηκε κάτω από καμένο στρώμα -Άποψη του ανασκαφικού χώρου στην Πλατεία Δομιτιανού, αριστερά η διπλανή επάνω αγορά, στα δεξιά η οδός Κουρήτες
Ένα συγκλονιστικό εύρημα έγινε κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην αρχαιοελληνική Έφεσο: αρχαιολόγοι από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών κατάφεραν να αποκαλύψουν μια πρώιμη βυζαντινή επιχειρηματική και γαστρονομική συνοικία. Είναι η πιο σημαντική ανακάλυψη στην πόλη από τότε που βρέθηκαν τα περίφημα πλέον σπίτια Terrace πριν από 50 χρόνια.
Κατά τις φετινές ανασκαφές στην Έφεσο της Μικράς Ασίας, αρχαιολόγοι από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών ανακάλυψαν μια άριστα διατηρημένη πρωτοβυζαντινή επιχειρηματική και γαστρονομική συνοικία. Όπως φαίνεται, η περιοχή καταστράφηκε ξαφνικά το 614/615 μ.Χ.
Η πλατεία του Δομιτιανού, αρχικά μια μεγάλη ρωμέικη πλατεία, καλυπτόταν εν μέρει από καταστήματα και εργαστήρια στην Ύστερη Αρχαιότητα. Η είσοδος σε αυτά μπορούσε να γίνει μέσω μιας στοάς μπροστά, η οποία χώριζε την περιοχή από τον δρόμο .
Μέχρι στιγμής, μια μικρής κλίμακας δομή που αποτελείται από πολλούς επαγγελματικούς χώρους έχει αποκαλυφθεί σε έκταση περίπου 170 m² .Όλα τα οικιακά είδη στα δωμάτια σφραγίστηκαν από ένα παχύ καμένο στρώμα και έτσι διατηρήθηκαν για τους επόμενους, καθιστώντας δυνατή τη λήψη μοναδικών στιγμιότυπων της αρχαίας ζωής σήμερα. Αυτό καθιστά το εύρημα συγκρίσιμο με τον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας ‒ αν και πρέπει να χρονολογηθεί διαφορετικά.
Ανασκαφή στην πλατεία Δομιτιανού στο κέντρο της πόλης
Η συνοικία που ανακαλύφθηκε πρόσφατα βρίσκεται στην πλατεία του Δομιτιανού, έναν εξέχοντα δημόσιο χώρο ακριβώς δίπλα στο πολιτικό κέντρο της ρωμαϊκής πόλης, την Άνω Αγορά. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν εδώ το 2022 αποτελούν μέρος ενός μεγάλου ερευνητικού έργου αφιερωμένου στις αλλαγές στην πόλη μεταξύ της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορικής περιόδου και της Ύστερης Βυζαντινής Αρχαιότητας.
Ανακαλύφθηκε επίσης μια αποθήκη, η οποία ήταν γεμάτη αγγεία που μπορούσαν ακόμη να βρεθούν με το αρχικό τους περιεχόμενο. Επιπλέον, σε αυτό το δωμάτιο βρέθηκε ένα ταμείο με περισσότερα από 400 χάλκινα βυζαντινά νομίσματα
Στην αποθήκη, τα αντικείμενα ξαπλώνουν το ένα πάνω στο άλλο, ώστε να μπορούν να ανακατασκευαστούν οι τοίχοι των ραφιών. Άλλα σκάφη αποθηκεύτηκαν όπως διακρίνονται εδώ σε μεγάλα δοχεία , όπως πολλές μικρές κανάτες «Το ότι το αρχικά μεγάλο ρωμαϊκής εποχής τετράγωνο συγκρότημα χτίστηκε από καταστήματα και εργαστήρια στην Ύστερη Βυζαντινή Αρχαιότητα ήταν αναμενόμενο. Αυτό που ήταν εντελώς απροσδόκητο, ωστόσο, ήταν η κατάσταση διατήρησης καθώς και ο ακριβής χρόνος καταστροφής και οι συνέπειες για την αστική ιστορία που μπορούν να προκύψουν από αυτό», λέει η Sabine Ladstätter. Είναι διευθύντρια του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Ακαδημίας και είναι υπεύθυνη των ανασκαφών στην Έφεσο από το 2009.
Αμφορείς με σκουμπρί, ψώνια με χρυσά νομίσματα
Μέχρι στιγμής έχει αποκαλυφθεί μια μικρής κλίμακας δομή που αποτελείται από πολλούς επαγγελματικούς χώρους σε έκταση περίπου 170 τετραγωνικών μέτρων. Ολόκληρο το κτιριακό συγκρότημα ήταν σε πλήρη άνθηση μέχρι το έτος 614/615, όπως μαρτυρούν τα νομίσματα που βρέθηκαν εκεί.
614 615 τα ευρήματα είναι από την εποχή του Αυτοκράτορος Ηρακλείου
Μεμονωμένα δωμάτια αυτής της συνοικίας σώζονται ύψους έως 3,4 μέτρα και σφραγίστηκαν πλήρως από ένα τεράστιο στρώμα καταστροφής.
Βρέθηκαν επίσης σε μεγάλες ποσότητες από αμφορείς, άλλοι από την Έφεσο (καφέ), άλλοι εισήχθησαν από τη Βόρεια Αφρική (μπεζ) 
Στην αποθήκη υπήρχαν πολυάριθμες μικρές κανάτες και κύπελλα, που μπορούμε να υποθέσουμε ότι αποτελούσαν ένα σύνολο. Γεμάτα κρασί, σερβίρονταν στην πελατεία σε διπλανές αίθουσες (ταβέρνες)
Ένα απίστευτα πλούσιο απόθεμα ήρθε στο φως κάτω από τα στρώματα. Βρέθηκαν αμέτρητα κομμάτια πιατικών, που αριθμούν σε χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένων ολόκληρων κύπελων με υπολείμματα θαλασσινών, όπως κόκαλα ή στρείδια, καθώς και αμφορείς γεμάτοι με αλατισμένο σκουμπρί. Επίσης βρέθηκαν κουκούτσια από ροδάκινα, αμύγδαλα και ελιές, αλλά και απανθρακωμένος αρακάς και όσπρια.
Αυτά τα μικρά κύπελλα ήταν προφανώς τα συνηθισμένα σκεύη από τα οποία καταναλώνονταν το κρασί 
Πολλές λάμπες πετρελαίου ανακαλύφθηκαν σε ένα από τα δωμάτια του καταστήματος. Πωλούνταν μαζί με φωτιστικά σκεύη, όπως θήκες φυτιλιού και αμπούλες χριστιανών προσκυνητώνΙδιαίτερα θεαματικά είναι τέσσερα χρυσά βυζαντινά νομίσματα, σόλδα,που ανήκουν μαζί και πολλά επαγγελματικά πουγκιά με πάνω από 700 χάλκινα νομίσματα. Τα βυζαντινά δωμάτια που ανασκάφηκαν είναι ένα μαγειρείο, μια αποθήκη, μια ταβέρνα, ένα κατάστημα λυχναριών και αναμνηστικών χριστιανικών προσκυνητών και ένα εργαστήριο με προσαρτημένη αίθουσα πωλήσεων. Ένα μοναδικό εύρημα είναι η ανακάλυψη περίπου 600 μικρών μπουκαλιών προσκυνητών που πωλήθηκαν σε χριστιανούς προσκυνητές εδώ και μπορούσαν να φορεθούν γύρω από το λαιμό.
Από τα 700 βυζαντινά χάλκινα νομίσματα
Καταστροφή της συνοικίας και οι Σασανίδες
«Τα αρχαιολογικά ευρήματα μας δείχνουν μια καταστροφή από τεράστια φωτιά που πρέπει να ήταν ξαφνική, δραματική και βαρυσήμαντη», εξηγεί η Sabine Ladstätter. «Δεν θα είναι πλέον δυνατό να προσδιοριστεί η ακριβής ημέρα της καταστροφής, αλλά η αξιολόγηση των καρπών που βρέθηκαν θα ξεκαθαρίσει τουλάχιστον την εποχή».
Ο νομισματολόγος Nikolaus Schindel αναλύοντας τα νομίσματα που βρίσκει
Μια χάλκινη τελετουργική λάμπα με ένα στήριγμα με ένα σταυρό σε διάτρητο, όρθιο πάνω σε ένα καντήλι Ήταν σεισμός; Δεν υπάρχουν ενδείξεις για αυτό. Ούτε οι τοίχοι έχουν μετατοπιστεί, ούτε τα δάπεδα έχουν ανυψωθεί. Δεν ανακαλύφθηκαν ούτε ανθρώπινα λείψανα. Ωστόσο, ανασκάφηκαν αρκετές αιχμές βελών και δόρατων, γεγονός που υποδηλώνει στρατιωτική σύγκρουση.
Οι αμπούλες των χριστιανών προσκυνητών είχαν μέγεθος μόνο μερικά εκατοστά και μπορούσαν να φορεθούν γύρω από το λαιμό. Περιείχαν ιερές ουσίες, όπως ιερή σκόνη, η οποία θα μπορούσε έτσι να έχουν αφαιρεθεί από χριστιανικούς τόπους προσκυνήματος Είναι ταιριαστό ότι νομίσματα της ίδιας εποχής βρέθηκαν και στις Σάρδεις, περίπου 100 χιλιόμετρα από την Έφεσο, αποδεικνύοντας καταστροφές εντός αυτής της βυζαντινής πόλης. Αυτά συνδέονταν προηγουμένως με εισβολές στη δυτική Μικρά Ασία από τους Πέρσες Σασανίδες, αλλά αυτό έχει μέχρι στιγμής αμφισβητηθεί στην έρευνα.
Το μυστήριο(;) της ιστορίας της Εφέσου θα μπορούσε να λυθεί
Τα νέα ευρήματα στην πλατεία του Δομιτιανού θα μπορούσαν τώρα να λύσουν έναν γρίφο στην αστική ιστορία της Εφέσου.... Sabine Ladstätter: «Αν και μέχρι στιγμής ήταν δυνατό να παρατηρηθεί από τα αρχαιολογικά στοιχεία ότι η πόλη έκανε άλμα προς τα πίσω τον 7ο αιώνα και το βιοτικό επίπεδο έπεσε σημαντικά, οι λόγοι για αυτό δεν ήταν ξεκάθαροι»....(Σ.Σ Η αιτία που ο αυτοκράτορας Ηράκλειος εξεστράτευσε εναντίων των Περσών)
Γενικό σχέδιο Εφέσου: Με κόκκινο σημειώνεται η βυζαντινή επιχειρηματική και γαστρονομική συνοικία στην πλατεία Δομιτιανού. Η πλατεία βρίσκεται ακριβώς κάτω από την Άνω Αγορά, το πολιτικό κέντρο της πόλης, και κλείνεται νότια από το ναό του αυτοκράτορα Δομιτιανού, και ανατολικά συνορεύει με την οδό Κουρητών.Η κυκλοφορία των νομισμάτων έπεσε επίσης κατακόρυφα, πέφτοντας σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες. «Τώρα μάλλον θα πρέπει να συνδέσουμε αυτή την τομή στην αστική ιστορία της Εφέσου με τους Σασανικούς Πολέμους», λέει ο αρχαιολόγος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών.
Ομάδα ανασκαφών
Η αξιολόγηση των ευρημάτων και των ευρημάτων πραγματοποιείται από μια ομάδα ερευνητών από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών με επικεφαλής τη Sabine Ladstätter: Helmut Schwaiger (αρχαιολογία), Alfred Galik (αρχαιοζωολογία), Andreas G. Heiss (αρχαιοβοτανική) και Nikolaus Schindel ( νομισματολογία).
Πηγή: Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών
