Ψηφιακή αναπαράσταση μιας μεγάπτερης που τρέφεται μέσω trap-feeding - Πηγή: J. McCarthy/Marine Mammal Science
Όπως διαπιστώνεται σε νέα μελέτη, η τεχνική αυτή σίτισης των φαλαινών, φέρει ομοιότητες με συμπεριφορές που είχαν καταγραφεί στη μεσαιωνική λογοτεχνία, αλλά και σε αιγυπτιακά γραπτά πριν από 2.000 χρόνια.
Το 2011, οι ερευνητές παρατήρησαν μια μέχρι πρότινος άγνωστη στρατηγική «κυνηγιού» των φαλαινών που πλέον αποκαλούν «σίτιση με παγίδα» (trap-feeding).
Το ψάρεμα αποτελούσε ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας αιγυπτιακής διατροφής με αλιεύματα από τον ίδιο τον Νείλο και από τη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα στα βόρεια και ανατολικά της χώρας. Τα ψάρια ήταν η κύρια πηγή πρωτεΐνης για τους περισσότερους Αιγύπτιους. Οι μέθοδοι παρασκευής των ψαριών ως τροφής περιελάμβαναν το στέγνωμα, το τουρσί, το βράσιμο ή το ψήσιμο.Γενικά, οι μέθοδοι ψαρέματος παρέμειναν ίδιες σε όλη την ιστορία της αρχαίας Αιγύπτου. Οι ψαράδες έριχναν δίχτυα χειρός από μια βάρκα ή έβαζαν ένα δίχτυ ανάμεσα σε δύο βάρκες (όπως φαίνεται παραπάνω). Τα ψάρια αλιεύονταν επίσης με συρόμενα δίχτυα από την ακτή, με ψάρεμα (με πετονιά και αγκίστρι) και τα κοπανούσαν ή τα πιάνονταν σε ένα μικρό δίχτυ στα ρηχά. ΦΩΤ.ΑΡΧΕΙΟΥ,
Τότε, θεώρησαν πως επρόκειτο για μια νέα τεχνική που είχε αναπτυχθεί από συγκεκριμένες κοινότητες φαλαινών.
Το «hafgufa» σε μεσαιωνικά σκανδιναβικά χειρόγραφα.
Στην τεχνική αυτή, οι φάλαινες μένουν την επιφάνεια ακίνητες με το στόμα τους ανοιχτό, κάτι που ωθεί είδη που αναζητούν καταφύγιο, όπως ρέγκες και κριλ -που δεν εκλαμβάνουν το ακίνητο ον μπροστά τους ως απειλή- να καταλήγουν στο τεράστιο στόμα τους, το οποίο στη συνέχεια κλείνουν, παγιδεύοντας σε μία μόνο μπουκιά εκατοντάδες θαλάσσια πλάσματα. Τη μέθοδο αυτή παρατήρησαν οι επιστήμονες σε μεγάπτερες φάλαινες στον Καναδά και σε φάλαινες του Μπράιντ στον κόλπο της Ταϊλάνδης.
Ωστόσο, όπως διαπιστώνεται σε νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε προ ημερών στο Marine Mammal Science, η τεχνική αυτή φέρει ομοιότητες με συμπεριφορές που είχαν καταγραφεί στη μεσαιωνική λογοτεχνία. Υπάρχουν συγκλονιστικές ομοιότητες μεταξύ της τεχνικής αυτής παγίδευσης των μικρών θηραμάτων με την κυνηγετική στρατηγική ενός τερατώδους θαλάσσιου πλάσματος που αποκαλείτο «hafgufa» σε μεσαιωνικά σκανδιναβικά χειρόγραφα.
Μια απεικόνιση από Φυσιολόγο της Βέρνης με την ετικέτα De Ceto Magno Aspidohelunes (σε αυτό το μεγάλο Aspidochelone) (Bern, Burgerbibliothek, Cod. 318 fol. 15v; https:
Παρότι τα κείμενα υπερβάλλουν ως προς το μέγεθος του πλάσματος αυτού, οι άλλες λεπτομέρειες για το πώς παγιδεύει τα θύματά του για να τραφεί, φέρουν φοβερές ομοιότητες με τα επιστημονικά ευρήματα της περασμένης δεκαετίας
Το θαλάσσιο τέρας από τον χάρτη της Ισλανδίας του Ορτέλιους το 1558, που σύμφωνα με τις περιγραφές, είχε την ίδια μέθοδο σίτισης με το πλάσμα “hafgufa” που περιγράφεται σε παλιότρα σκανδιναβικά χειρόγραφα – Πηγή: Marina Mammal Science
Η ισλανδική εκδοχή του Physiologus , η οποία ξεκινά με τη δήλωση Es hualr i sø̨ er heiter aspedo (Υπάρχει μια φάλαινα στη θάλασσα που ονομάζεται aspido ; AM 673 a II 4 έως fol. 3r, Reykjavík), βρίσκεται στη βάση της Σκανδιναβικής αργότερα του 13ου αιώνα απεικονίσεις του πλάσματος που έγινε γνωστό ως χαφγκούφα. Αυτό το κείμενο περιλαμβάνει επίσης μια απεικόνιση του πλάσματος, που το απεικονίζει σαν φάλαινα, με ένα ή δύο ψάρια στο στόμα του και άλλα να προσπαθούν να πηδήξουν στο στόμα του.
Όλως περιέργως, το πλάσμα αυτό δεν περιγράφεται σαν μυθικό τέρας, αλλά ως ένα ψάρι, όρος που χρησιμοποιείτο συχνά εναλλακτικά για τις φάλαινες στις μεσαιωνικές πηγές.
Ωστόσο, η τεχνική φαίνεται να είναι πολύ αρχαιότερη απ’ό,τι αρχικά πιστευόταν. Οι ερευνητές αναζήτησαν βαθιά στο παρελθόν αναφορές σε ανάλογες συμπεριφορές κυνηγιού θαλάσσιων γιγάντων.
Τα πιο πρώιμα δείγματα που εντόπισαν, περιλαμβάνονταν σε ένα αρχαίο έργο φυσικής ιστορίας που ονομάζεται Physiologus (ΦΥΣΙΟΛΟΓΟΥΣ) που συντάχθηκε στην Αίγυπτο και χρονολογείται σχεδόν δύο χιλιετίες πριν.
Ωστόσο, αν το trap-feeding είχε καταγραφεί πριν από 2.000 χρόνια, γιατί δεν είχε αναφερθεί στη σύγχρονη ιστορία έως το 2011;
Μια πιθανή εξήγηση, λένε οι επιστήμονες, είναι πως οι ολέθριες επιπτώσεις της φαλαινοθηρίας, είχε μειώσει τον αριθμό των φαλαινών που παρέμεινε μικρότερος από ό,τι ήταν στους μεσαιωνικούς και αρχαίους χρόνους.Σύμφωνα με τους θαλάσσιους βιολόγους, θα ήταν μάλλον αδύνατο να καθοριστεί το πόσο παλιά είναι η τεχνική του trap-feeding. Έτσι, η διεπιστημονική αυτή έρευνα παράσχει στοιχεία από την απροσδόκητη αυτή πηγή της ιστορίας, παρέχοντας νέα δεδομένα για μια αρχαία μέθοδο θαλάσσιου κυνηγιού.
Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, παρότι οι άνθρωποι της αρχαιότητας και του μεσαίωνα δεν είχαν τα σύγχρονα επιστημονικά μέσα για να ερμηνεύσουν το φυσικό κόσμο που τους περιβάλει, οι παρατηρήσεις τους έχουν μοναδικά στοιχεία φυσικών φαινομένων αναπάντεχης ακρίβειας.
Πηγή: The Conversation
