Οι κινήσεις των πoδιών συμβoλίζουν (εμπρός) την επίθεση, (όπισθεν) την άμυνα, (αριστερά & δεξιά) την πλαγιiκόπηση.
Ισχυρισμός:
Η ετυμολογία της λέξης ζεϊμπέκικο προέρχεται από το "Ζευς και Βάκχος".
Συμπέρασμα:
Η λέξη "ζεϊμπέκικο" προέρχεται από τη τούρκικη λέξη "zeybek".
Δημοσίευμα υποστηρίζει εσφαλμένα, ότι η ετυμολογία της λέξης “ζεϊμπέκικο” προέρχεται από το “Ζευς+Βάκχος”.
Στην πραγματικότητα το “ζεϊμπέκικο” προέρχεται από την τουρκική λέξη zeybek. Οι Ζεϊμπέκηδες ήταν εξισλαμισμένοι Έλληνες, μέλη άτακτων ή παραστρατιωτικών ομάδων της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Λέξη ‘ζευβακχικός’ δεν υφίσταται.
Liddell-Scott -Oxford University Press, USA – 1996
Στο κορυφαίο λεξικό Liddell-Scott δεν υπάρχει η λέξη ζευβακχικός , όπως εξάλλου δεν υπάρχει και σε κανένα από τα μεγάλα λεξικά που εξετάσαμε.
Ποια είναι η ερμηνεία της λέξης ζεϊμπέκης / ζεϊμπέκικος;
Λεξικό Τριανταφυλλίδη:
ζεϊμπέκικος -η -ο [zeibékikos] & ζεμπέκικος -η -ο [zebékikos] : που ανήκει ή αναφέρεται στους ζεϊμπέκους ή που έχει σχέση με αυτούς
ζεϊμπέκης ο [zeibékis] Ο11 & ζεϊμπέκος ο [zeibékos] Ο18α & ζεϊμπέκι το [zeibéki] Ο44 : για πληθυσμό της επαρχίας του Aϊδινίου της Mικράς Aσίας, κατά την περίοδο της Οθωμανικής Aυτοκρατορίας, ο οποίος προερχόταν από εξισλαμισμένους Έλληνες και διατηρούσε ήθη εντελώς ιδιαίτερα και αντίθετα προς τη μουσουλμανική ορθοδοξία: H ανταρσία των ζεϊμπέ κηδων το 1833. Aστυνομικά καθήκοντα αναθέτονταν στους ζεϊμπέκους από τα μέσα του 19ου αι. [τουρκ. zeybekj -ης, -ος· ζεϊμπέ κ(ης) υποκορ. -ι]
Ο καθηγητής γλωσσολογίας Μπαμπινιώτης στο λεξικό του (σελ.1198 έκδοση 2019) συμπεριλαμβάνει τη λέξη “ζεϊμπέκης” μεταξύ αυτών που προέρχονται από την Τουρκική γλώσσα και μάλιστα σ αυτές που έχουν σίγουρη ετυμολογική προέλευση και δεν είναι αντιδάνεια (δηλ. λέξεις απώτερης ελληνικής αρχής, οι οποίες επανήλθαν μέσω τής Τουρκικής).
Λεξικά Μπαμπινιώτη:
Λεξικό Δ.Δημητράκου:
Παρετυμολογία – παρανόηση (και λίγα ιστορικά στοιχεία για την προέλευσή αυτής)
Η παρανόηση προέρχεται κυρίως από
α) μια παλιά μελέτη του λαογράφου Θάνου Βελλούδιου (1895-1992), που υποστηρίζει τα εξής:
[…]το ζεϊμπέκικο πήρε το όνομά του από τους Ζεϊμπέκους, τους εξισλαμισθέντες Έλληνες της Προύσας, του Αϊδινίου και της Ερυθραίας της Μικράς Ασίας, οι οποίοι ονομάζονταν και «ιππότες των ορέων» εξαιτίας της παραβατικής συμπεριφοράς τους. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας ορίζει τους «Ζεϊμπέκους» ως χωροφύλακες ή στρατιώτες της Οθωμανικής Τουρκίας. Η ίδια η λέξη «Ζεϊμπέκος», λένε οι ειδικοί, παράγεται από τη φρυγική λέξη «Ζεϋ» από το «Ζευς», και το «βέκος», την επίσης φρυγική λέξη για τη μπουκιά ή το ψωμί. Οπότε, ο Ζεϊμπέκος είναι αυτός που ολοκληρώνεται ψυχικά και σωματικά, ενώ ο χορός του συμβολίζει την απελευθέρωσή του από ό,τι τον εμποδίζει ακριβώς να ολοκληρωθεί. Άλλες θεωρίες, που θέλουν τον ζεϊμπέκικο να έχει καθαρή αρχαιοελληνική προέλευση, από τον χορό «αρτοζήν», στηρίζονται στο ρυθμό του, των εννιά ογδόων, που διαφαίνεται στις ωδές της Σαπφούς.
Ο αεροπόρος, λαογράφος, συνθέτης και αυτοπροσδιοριζόμενος “ελληνοδίφης” Θάνος Μούρραης-Βελλούδιος στην μελέτη του για τον ζεϊμπέκικο χορό υποστηρίζει την άποψη ότι η λέξη ζεϊμπέκης έχει ελληνοφρυγική καταγωγή. Ισχυρίζεται ότι:
” Μια εκ των προσωνυμιών του Διός (Ζηνός), η φρυγική τοιαύτη Ζεϋ-Μπέκος, απεδόθη ελληνιστί δια του Αρτο-ζήν. Καθ’ Ηρόδοτον, η λέξις μπέκος ή βέκος σημαίνει άρτος. Εις την αλβανικήν μπούκ σημαίνει ψωμί. Η ρίζα της λέξεως ταύτης ευρίσκεται επίσης εις την γερμανικήν εις το Backen και εις την αγγλικήν εις το Baker. Την λέξιν ζεϋμπέκος, της οποίας το μεν πρώτο συνθετικό Ζεϋ εκ του Ζεύς, συμβολίζει το πνεύμα, το δε δεύτερο Μπέκος, δηλαδή άρτος, συμβολίζει το σώμα, ανευρίσκομεν εις τον τόσον προσφιλή εις τους κατοίκους των χωρών του Αιγαίου, ολοκληρωμένων ρυθμών 9/8. ( Βελλούδιος, 1991, σελ. 132 )
β) από δημοσιεύματα σ΄ένα (“ελληνοκεντρικό“…) περιοδικό
- με τις απόψεις του Κοσμά Σκαβάντζου με τίτλο “Ο αρχαιοελληνικός ρυθμός του Ζεϊμπέκικου”, (Δαυλός, τχ. 185 (Μαίος 1997) σ. 11402-11405).
Ο ζεϊμπέκικος θεωρείται ότι δεν έχει τούρκικη αλλά αρχαία θρακική καταγωγή. Ο ρυθμός του λοιπόν πρέπει να μετρηθεί όχι με τον δυτικό τρόπο, αλλά σύμφωνα με την αρχαία μετρική, η δε ετυμολόγηση της λέξης επιχειρείται από τον αρθρογράφο κατά δυο εκδοχές 1η: Ζευ+μπέκοι από το Ζευ+βέσσοι, δηλ. Βέσσοι ιερείς του Διός 2η: Σαβάζιος Ζευς Βάγιος Ζευβάγιος Ζεϋμπέκικος. Συμπερασματικά ο ζεϊμπέκικος ορίζεται ως “ρυθμός ύμνου προς τιμήν του Διός ή του Σαβαζίου χορευόμενου από τους ιερείς των αρχαίων Βεσσών”
- με τις απόψεις του Παπακωνσταντίνου Γ., Ο ζεϊμπέκικος χορός. Ο Ζευ – Βακχ-ικός των παναρχαίων χρόνων [σσ. 12275 – 12284]: περιοδ. «ΔΑΥΛΟΣ», τχ. 197, Μάιος 1998
Πέραν της ετυμολογίας σημαντικοί άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων ασχολήθηκαν εκτεταμένα με την προέλευση του ζεϊμπέκικου.
Για παράδειγμα ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης θεωρεί ότι ο χορός έχει θρακιώτικη καταγωγή. Σε μια συνομιλία του με τον ρεμπέτη Τάκη Μπίνη έχει υποστηρίξει ότι:
“Ορισμένοι έχουν τη γνώμη ότι ο ζεϊμπέκικος χορός είναι τούρκικος. Μέγα λάθος. {…} Οι Ζεϊμπέκηδες ήταν Έλληνες, Μακεδόνες και Θρακιώτες, που ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία και μετά το θάνατό του εγκαταστάθηκαν στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και δημιούργησαν αυτόν τον πολεμικό χορό, που ονόμασαν ζεϊμπέκικο (Μπίνης Τάκης, Βίος ρεμπέτικος από το Κοροβίνης, 2005, σελ. 273 )
Ο Ηλίας Πετρόπουλος, στο βιβλίο του για τα Ρεμπέτικα Τραγούδια (σ.12) υποστηρίζει μια διαφορετική θέση στο ζήτημα της καταγωγής των ζεϊμπέκηδων, αφού παραθέτει μία νέα οπτική -αυτή της τουρκομανικής ή ιωνικής καταγωγής τους-συνδέοντας τους ζεϊμπέκηδες με τους γιουρούκηδες. Ωστόσο, η θέση του στο ζήτημα της καταγωγής του ζεϊμπέκικου χορού θέλει το ζεϊμπέκικο διαχωρισμένο σε ελληνικό και τούρκικο χορό.
Τέλος, σύμφωνα με τον συγγραφέα Θωμά Κοροβίνη και το βιβλίο του «Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας»:
«οι Ζεϊμπέκοι ήταν ένα κοινωνικό μόρφωμα που διαμορφώθηκε στην κεντροδυτική Μικρά Ασία με κέντρο τις αρχαίες Τράλλεις (Αϊδίνιο), με πλούσια πολιτιστική και κοινωνική δράση και σημαντικότερα χαρακτηριστικά την απαίτηση για αυτονομία, τη διατήρηση των προνομίων τους την έντονη αντιεξουσιαστική δράση εναντίον της οθωμανικής αυταρχικότητας. Για πολλούς αιώνες παρουσιάζονται στην ιστορία ως πολιτιστικοί φορείς του φαινομένου του ζεϊμπέκικου (χορού και τραγουδιού) εκπροσωπώντας πιθανόν μια παμπάλαια συνήθεια των κατοίκων της περιοχής του κεντροδυτικού Αιγαίου (Σμύρνη, Εφεσος, Αϊδίνιο) να αποτίουν φόρο τιμής στους χθόνιους θεούς και τη μάνα γη με εκδηλώσεις διονυσιακής λατρείας.Ο ζεϊμπέκικος υφίσταται σε μια πρωτογενή προγενέστερη μορφή του σ’ αυτές τις περιοχές στην αρχαιότητα, παρουσιάζεται με πιο οργανωμένη δομή στις παραπάνω περιοχές από τον 16ο ώς τον 20ό αιώνα στις οποίες είναι και ο κυρίαρχος χορός και μεταφέρεται μέσω της προσφυγιάς στον νεοελληνικό χώρο όπου από την τρίτη δεκαετία περασμένου αιώνα μέχρι και σήμερα σταδιακά κυριαρχεί εκτοπίζοντας ή παραμερίζοντας άλλους λαϊκούς χορούς ενώ επιβάλλεται ως κυρίαρχος λαϊκός ανδρικός χορός στον αστικό χώρο σε πανελλήνια κλίμακα».
Στη μελέτη του ο συγγραφέας εξηγεί ότι οι Ζεϊμπέκοι ήταν:
[…]πιθανός καρπός επιμειξίας Θρακών μεταναστών και κατοίκων της Φρυγίας. Ανέπτυξαν ληστρική -και συχνά επαναστατική- δράση κι έγιναν γνωστοί ως οι σημαντικότεροι εκφραστές της κοινωνικής ληστείας στην Ανατολία. Ορκισμένοι εχθροί της οθωμανικής εξουσίας, σκοπό τους είχαν την αποκατάσταση της κοινωνικής αδικίας. Επίσης απέκτησαν θρυλική φήμη που οφείλεται στην ντομπροσύνη και τη γοητεία τους. Οι ενδυμασίες, τα τραγούδια και ο χορός τους τροφοδότησαν λογοτεχνία, μουσική, ζωγραφική, κινηματογράφο, θέατρο και τη φωτογραφία
Όπως προκύπτει από τις παραπάνω πηγές, η ετυμολογία της λέξης “ζεϊμπέκικο” από το “Ζευς+Βάκχος” είναι λανθασμένη.
Σημείωση :
Όμως σήμερα μόνον οι Έλληνες χορεύουν αυτόν τον χορό και όχι οι Τούρκοι, γιατί άραγε; ...Επειδή δε έχει οθωμανική ονομασία δεν σημαίνει ότι είναι τουρκικός χορός ..Εξάλλου κανείς δεν αναφέρει την ετοιμολογία της τουρκογενούς λέξεως .([τουρκ. zeybekj -ης, -ος· ζεϊμπέ κ(ης) υποκορ. -ι].Όμως ....Όχι τι σημαίνει αλλά την εξήγηση μετάφραση την ρίζα της )....Εδώ όμως αναφέρουν για Φρυγική (. Η ίδια η λέξη «Ζεϊμπέκος», λένε οι ειδικοί, παράγεται από τη φρυγική λέξη «Ζεϋ» από το «Ζευς», και το «βέκος», την επίσης φρυγική λέξη για τη μπουκιά ή το ψωμί.) ή Θρακική ή Ελληνική ετυμολογία απλά αναφέρει πώς ονομάζουν οι τούρκοι τους Έλληνες μωαμεθανούς ...
