Μια πόλη που χρονολογείται από την 3η χιλιετία π.Χ., η αρχαία Θουρία, αποκαλύπτει την ιστορία της.
Ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Κώστας Γαζούλης, μεταφέρει τους θεατές πίσω στον χρόνο μιας μυθικής εποχής, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της Καλαμάτας
Το 2007 ξεκίνησε η ανασκαφή της Αρχαίας Θουρίας υπό την διεύθυνση της τότε Προϊσταμένης της ΛΗ’ Ε.Π.Κ.Α. Μεσσηνίας Δρος Ξένης Αραπογιάννη και συνεχίστηκε και τα επόμενα έτη έως και φέτος.Η Ξένη Αραπογιάννη, σήμερα Επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων Διευθύντρια των ανασκαφών της αρχαίας Θουρίας, μιλά για την επίπονη εργασία που συνεχίζεται επί χρόνια..
Από τα στοιχεία επιβεβαιώθηκε ότι επρόκειτο για το αρχαίο θέατρο της Θουρίας. Το σημαντικότερο από την τελευταία ανασκαφική προσπάθεια είναι ότι η σκαπάνη αποκάλυψε το κοίλο του θεάτρου, εκεί όπου ήταν τα καθίσματα των θεατών. Κατά την ύστερη αρχαιότητα έγινε λατόμηση του χώρου, αλλά παρέμειναν μεγάλα τμήματα των μαρμάρινων κατασκευών.
Η ανασκαφή προχωρά και πρέπει να ολοκληρωθεί σύντομα. Ωστόσο, πρόκειται για μια χρονοβόρα διαδικασία, με τεχνικές δυσκολίες, αλλά ελπίζεται ότι έως τον επόμενο χρόνο θα έχει ολοκληρωθεί. Το πότε θα το δούμε έτοιμο απαιτεί πολύ χρόνο, ώστε να ολοκληρωθούν οι μελέτες αποκατάστασης», εξηγεί η κ. Αραπογιάννη.
Η Θουρία, κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους ανέπτυξε λαμπρό πολιτισμό, όπως μαρτυρούν οι 13 θαλαμωτοί μυκηναϊκοί τάφοι και ο ηγεμονικός θολωτός τάφος, που έφεραν στο φως οι ανασκαφές. Επί αιώνες υπήρξε η μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας, πριν από την ίδρυση της αρχαίας Μεσσήνης (369 π.Χ.).
Κατασκευασμένο στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους, έχει προσανατολισμό προς τα δυτικά, με θέα την εύφορη πεδιάδα της Μεσσηνίας, γνωστή στην αρχαιότητα ως «Μακαρία» και στο βάθος, προς τα νοτιοδυτικά, τη θάλασσα του Μεσσηνιακού Κόλπου, ο οποίος στην αρχαιότητα ονομαζόταν «Θουριάτης Κόλπος».[1]
Το λιμάνι της Θουρίας βρίσκεται κοντά στα Ακοβίτικα, όπου εκβάλλει ο ποταμός Άρις και όπου βρισκόταν ο ναός του Ποσειδώνα. Η ανασκαφική έρευνα που διενεργήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1969 στο πλαίσιο εργασιών αντιπλημμυρικής προστασίας του ποταμού Άρι, αποκάλυψε τα οικοδομικά λείψανα δύο μεγαρόσχημων κτιρίων της Πρωτοελλαδικής περιόδου, που χρονολογούνται μεταξύ του 2650 και 2200 π.Χ., κατασκευασμένα από ποτάμιους λίθους και πλίνθους. Δυστυχώς, το επιβλητικό κτιριακό συγκρότημα, το οποίο πιθανότατα αποτελούσε διοικητικό και οικονομικό κέντρο ενός ανθηρού προϊστορικού οικισμού, καταστράφηκε ήδη κατά την αρχαιότητα από πλημμύρα του παρακείμενου ποταμού Αρι.
Ακόμη και η ονομασία Θουρία, παραπέμπει σε πρωτοελληνική ρίζα θούριος-θουρικός εκ του Θρώσκω, που σηματοδοτεί την γεμάτη ορμή-ορμητική στον πόλεμο, ιδιοσυγκρασία των κατοίκων της.
Εκτεταμένες καταστροφές από σεισμό στο τέλος της Υστεροελλαδικής περιόδου (1330 – 1250 Π.Κ.Χ.), αλλά και μεταγενέστερα το 464 π.Χ. ο μεγάλος σεισμός και η εξέγερση των ειλώτων προκάλεσαν την σταδιακή της υποβάθμιση της. Εν τούτοις παρέμενε μια ισχυρή πόλη.
Ο Sir Thomas Wyse, Ιρλανδός πολιτικός και διπλωμάτης, σύζυγος της Λετίσια Βοναπάρτη, ως πρόεδρος της «Οικονομικής Επιτροπής που ερευνούσε τους πόρους της Ελλάδας», την άνοιξη του 1958, επισκεπτόμενος την περιοχή βρήκε ερείπια της Άνω και Κάτω Θουρίας, όπως τα περιέγραψε ο Παυσανίας. Όπως ανέφερε η πόλη ταυτίζεται με την Άνθεια, που ανέφερε ο Όμηρος, αλλά «το πιο ενδιαφέρον της Θουρίας έγκειται στην σύνδεσή της με την Magna Gresecian, και τις πόλεις της Σύβαρης και της Ποσειδωνίας». Η αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας, σύμφωνα με τον Στράβωνα, ιδρύθηκαν από τους Έλληνες ήδη από την εποχή του Τρωικού πολέμου (1250 π.Χ – 1240 π.Χ).
«Η Θουρία, εν πάση περιπτώσει, απολάμβανε για πολύ καιρό την φήμη της ισχυρής· [πόλεως] και ο Αύγουστος, για τιμωρία στους κατοίκους της που τάχθηκαν με τον Αντώνιο, τους ανάγκασε να εγκαταλείψουν την ακρόπολη. Ο Παυσανίας βρήκε την άνω πόλη τελείως έρημη και ανάμεσα στα ερείπια, έναν ναό μιας Συρίας θεάς. Σε αυτή την περίπτωση, [στην άνω πόλη] ένας τέτοιος ναός θα σήμαινε πρώιμη σύνδεση της Μεσσηνίας και της Λακωνίας με την Ανατολή. Εάν ο ναός ήταν στην κάτω πόλη, το συμπέρασμα θα ήταν διαφορετικό».[2]
Αυτό που αγνοούσε τότε ο Wyse ήταν πως η ανατολικής προελεύσεως θεότητα εισήχθη κατά τον 2ο αι. π.Χ. στην Ελλάδα (Δήλος) από την Ιεράπολη της βόρειας Συρίας. Η αρχική της ονομασία ήταν Ατάγαρτις και ήταν αντίστοιχη της Αφροδίτης. Η λατρεία της γινόταν από θιάσους και στα ιερά της υπήρχαν δεξαμενές με ψάρια, που ήταν το σύμβολο της θεάς, η οποία αρχικά παριστανόταν ως ψάρι.[3]
Ωστόσο, στα νομίσματα των Θουρεατών της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής περιόδου φαίνεται ότι η Αθηνά ήταν τιμώμενη θεότητα, αφού απεικονίζεται με κράνος, δόρυ στο αριστερό και φιάλη στο δεξί χέρι.://www.ertnews.gr/
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
[1] Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, Ελληνικά Ανθείας – Αρχαία Θουρία, http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=2589, http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2589, https://www.cvf.gr/cvf_action_records/view/60
[2] Sir Thomas Wyse, An Excursion tn the Peloponnesus in the year 1858, Day & Son, Limited, London 1865, σσ.242- 245
[3] Ανασκαφή Αρχαίας Θουρίας, https://anaskafesthourias.gr/history/
