·
Η αρχαία πρωτότυπη πηγή, ξέρει και απαντάει.Ο Όμηρος, στα έπη του, αναφέρει πολλές ερωτικές στιγμές. Για παράδειγμα ο Πάρις ή Αλέξανδρος κοιμάται με την Ελένη, ο Άρης με την Αφροδίτη, ο Δίας με την Ήρα, ο Οδυσσέας με την Κίρκη, την Καλυψώ και την Πηνελόπη. Η Ιλιάδα ξεκινάει λέγοντας "Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος" , που σημαίνει "Τη μάνητα (οργή) θεά, τραγούδα μας του Πηλείδη Αχιλλέα" (μάνητα <- μάνη <- μῆνις/μᾶνις (μανία) = οργή, μένος) Καταλαβαίνουμε λοιπόν, από τον πρώτο στίχο του Ομήρου, πως η Ιλιάδα είναι ένα έπος αφιερωμένο στην "μῆνις", δηλαδή την οργή, του Αχιλλέως. Αυτή η οργή του Αχιλλέως έχει ως αφορμή μια γυναίκα, την Βρισηίδα (Βρισηίς) που του την πήρε ο Αγαμέμνων.
Υπάρχει όμως ένα θέμα συζήτησης που ακούγεται συχνά. Ακούγεται από αμόρφωτους, ανιστόρητους, δοκησίσοφους που θέλουν να το παίξουν έξυπνοι και γνώστες στην εποχή μας. Σε μια εποχή, όπου όλοι έχουν άποψη για όλα και επειδή η αμορφωσιά είναι μεγάλη στην κοινωνία ο λόγος τους αποκτά δύναμη εφόσον δεν αντικρούεται.
Ο Πάτροκλος ήταν γιος του Μενοίτιου και εγγονός του Άκτορα και της Αίγινας, γι’ αυτό και επονομαζόταν Ακτορίδης. Ήταν ο επιστήθιος και ο μοναδικός φίλος του Αχιλλέα αλλά και συγγενής του, καθώς ο παππούς του Αχιλλέα, ο Αιακός, ήταν γιος της Αίγινας όπως και ο πατέρας του Πάτροκλου Μενοίτιος. Όταν ήταν ακόμη μικρό παιδί και ζούσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Οπούντα της Λοκρίδας, σκότωσε από θυμό πάνω στο παιχνίδι ένα συνομήλικό του αρχοντόπουλο, τον Κλη(ει)σώνυμο, γιο του Αμφιδάμαντα. Αν και ανήλικος, ο Πάτροκλος έπρεπε να φύγει από τον τόπο του, τον Οπούντα της Λοκρίδας, γιατί τον βάραινε το αίμα του νεκρού. Έτσι ο πατέρας του τον έφερε στον Πηλέα, που τον ανάθρεψε μαζί με τον Αχιλλέα σαν δικό του παιδί, οπότε έμαθε την ιατρική, όπως και ο Αχιλλέας.
Λένε λοιπόν πως ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος ήταν εραστές. Η άποψη αυτή είναι αντιεπιστημονική, ατεκμηρίωτη, αβάσιμη και ανιστόρητη. Απευθύνεται κατά βάση σε χαμηλής νοημοσύνης ανθρώπους ή σε ανθρώπους που δεν έχουν διαβάσει ποτέ τον Όμηρο. Αν καταφέρει να μου αποδείξει κάποιος πως ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος ήταν εραστές μέσα από τα αρχαία κείμενα, εγώ θα κλείσω τον λογαριασμό μου και θα εξαφανιστώ.(αναφέρει ο συγγραφέας Twitter/Pavloskanenas.)Πάμε να δούμε μαζί τις πηγές μας για το τι ισχύει πραγματικά.
Οι συμβουλές του Μενοίτιου στον Πάτροκλο
Παιδί μου, αν ο Αχιλλεύς στο γένος σε υπερβαίνει,
και στην ανδρείαν, είσαι συ στα χρόνια ανώτερός του.
Αλλ΄ ό,τι χρήσιμον σκεφθείς, συ βάλε το στον νουν του,
εύμορφα και προς το καλόν τους λόγους σου θα στέργει.
(Ιλ. 786-780, μετ. Ι. Πολυλάς)
Για τον Αχιλλέα έχω κάνει ανάρτηση για το ποιος ήταν παλιότερα. Ας ξεκινήσουμε τώρα με το ποιος ήταν ο Πάτροκλος.
Ο Πάτροκλος είχε γεννηθεί στον Οπούντα της Λοκρίδας και είχε πατέρα τον Μενοίτιο. Απο την μεριά της μητέρας του ήταν Θεσσαλός και άνηκε στην οικογένεια του Άδμητου ή του Άκαστου ή του Πηλέα. Όταν ήταν μικρός, τσακώθηκε με έναν φίλο του και πάνωσ το παιχνίδι άθελα του τον χτύπησε άσχημα και τον σκότωσε. Ύστερα απο αυτό ο πατέρας του τον έστειλε στον Πηλέα στην Φθία. Ο Πηλέας τον κράτησε κοντά στον Αχιλλέα και τον ανάθρεψε μαζί του σαν να ήταν πραγματικά αδέλφια. Έτσι ο Αχιλλέας τον αγάπησε σαν τον εαυτό του, σαν αδερφό του για τον οποίο θα έδινε τη ζωή του. Ο Πάτροκλος κοντά στον Αχιλλέα έμαθε όχι μόνο τις τέχνες του πολέμου αλλά και πολλά απο τα μυστικά της φύσης που ο σοφός Κένταυρος (Κεντώ + Αύρα) Χείρων είχε διδάξει στον Αχιλλέα. Έμαθε να βγάζει τα βέλη απο τα κορμιά των χτυπημένων, να καθαρίζει πληγές και να βάζει τα κατάλληλα βότανα για να σταματήσει η αιμορραγία ή ο πόνος. Με αυτή την τέχνη αργότερα ο Πάτροκλος στον Τρωικό πόλεμο έσωσε πολλούς.
Όταν ο Αχιλλέας ήταν θυμωμένος με τον Αγαμέμνωνα και κρατούσε τα στρατεύματα του εκτός μάχης, ο Πάτροκλος βλέποντας τους Τρώες να νικούν, ζήτησε από τον Αχιλλέα να οδηγήσει αυτός τον θεσσαλικό στρατό στο πλευρό των υπόλοιπων Ελλήνων που πολεμούσαν. Ο Αχιλλέας το επέτρεψε και με την συγκατάθεση του ο Πάτροκλος έριξε στη μάχη τους Μυρμιδόνες, φορώντας μάλιστα αυτός την πανοπλία του ατρόμητου Αχιλλέως.
Πρεσβεία στον Αχιλλέα. Αττική ερυθρόμορφη κάλπη, αποδίδεται στον Ζωγράφο του Κλεοφράδη, περίπου 500-475 π.Χ. Ο Αχιλλέας καλυμμένος και βυθισμένος στη λύπη έχει απέναντί του τον Φοίνικα και τον Οδυσσέα. Στη θέση του Αίαντα, που ήταν το τρίτο μέλος της πρεσβείας, παριστάνεται εδώ ένας νεαρός άνδρας (ίσως ο Πάτροκλος). Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen 8770
Πέρασε ανάμεσα στο ναύσταθμο των Αχαιών και στο τείχος των Τρώων και ύστερα όρμησε στους Παίονες και σκότωσε τον αργηχό τους, σκότωσε και τον βασιλιά της Λυκίας, τον Σαρπηδόνα κι έφτασε ως τις πύλες της Τροίας αφού κανείς δεν μπόρεσε να του κόψει την πορεία.
Λανθασμένα παρουσιάζεται ως αδύναμο παιδάκι. Σαφώς ήταν λιγότερο δυνατός από τον Αχιλλέα τον δάσκαλο του και αδερφό του, όμως ήταν έξυπνος και θαρραλέος και δυνατός.
Χρειάστηκε να επέμβει ο ίδιος ο Απόλλων, να τον χτυπήσει από πίσω και να τον ξαρματώσει για να καταφέρει ο Έκτωρ να του πάρει τη ζωή. Γύρω από τον νεκρό Πάτροκλο έγινε τότε μια τρομερή μάχη. Ο Αίας με τον Μενέλαο πολέμησαν σαν θηρία για να μπορέσουν να σηκώσουν το σώμα του και να το πάνε στον Αχιλλέα.
Ο θρήνος του Αχιλλέως για τον φίλο του τον Πάτροκλο, περιγράφεται από τον Όμηρο με έναν τρόπο μοναδικό.
Θάνατος Πάτροκλου. Ερυθρόμορφος ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας της «ομάδας Pezzino», περίπου 500 π.Χ. Βρέθηκε στη Σικελία (Agrigento- ΑΚΡΆΓΑΣ ). Σύμφωνα με πιθανή ερμηνεία Αχαιοί πολεμιστές (Αχιλλέας, Μενέλαος, Αίαντας Τελαμώνιος) σηκώνουν τον νεκρό Πάτροκλο, αφού πλέον έχει εμφανιστεί ο Αχιλλέας κραυγάζοντας στους Τρώες. Ο Πάτροκλος είναι καλυμμένος με πλούσιο πλουμιστό ύφασμα, ενώ η ψυχή του πετάει ελεύθερη τριγύρω σαν πάνοπλος πολεμιστής. Agrigento, Museo Archeologico Regionale
Η σορός του Πατρόκλου κάηκε σε μεγάλη φωτιά, η τέφρα του τοποθετήθηκε σε μια υδρία που δόθηκε στον Αχιλλέα, να τη φυλάξει στη σκηνή του. Ο Αχιλλέας μάλιστα ζήτησε, όταν πια θα είχε πεθάνει κι αυτός, να ανακατέψουν την τέφρα του Πατρόκλου με την σορό του και να ταφούν οι δυο φίλοι αιώνια πλάι πλάι.
Μάχη γύρω από τον νεκρό Πάτροκλο. Ελληνιστικό κόσμημα. Médailles et Antiques, Bibliothèque nationale de France, 58.1817
Οι τελετές έληξαν με αγώνες προς τιμή του νεκρού (ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ). Σε αυτούς, ο Αχιλλέας αθλοθέτησε πολλά και σπουδαία βραβεία. Στο τέλος μάλιστα, ανέδειξε τον Αγαμέμνονα νικητή στην κονταρομαχία.
Ο Αχιλλέας θρηνεί τον νεκρό Πάτροκλο. Kapkov, Yakov, 1843, λάδι σε καμβά. Μόσχα, Tretyakov Gallery
Περιληπτικά αυτή είναι η ιστορία του Πατρόκλου. Τώρα όμως θα επικεντρωθούμε στις πηγές μας πιο ειδικά.
Ο Αχιλλέας θρηνεί τον νεκρό Πάτροκλο. Ρωμαϊκή ασημένια οινοχόη, περίπου 150 μ.Χ. Médailles et Antiques, Bibliothèque nationale de France, 56.4
Ο Αχιλλέας είχε έναν γιο με την Δηιδάμεια, τον Νεοπτόλεμο που αργότερα ονομάστηκε Πύρρος όταν έγινε βασιλιάς των Μολοσσών στην Ήπειρο. Για τον Νεοπτόλεμο θα γίνει άλλη ανάρτηση.
Στην Ιλιάδα , Ραψωδία Ι στ. 660-670 διαβάζουμε :
Και παραμέσα στην σκηνήν κοιμήθηκε ο Πηλείδης·
σιμά του επλάγιασε γυνή, που επήρε από την Λέσβον,
και κόρ᾽ ήταν του Φόρβαντος, η όμορφη Διομήδη.
Εις μέρος άλλ᾽ ο Πάτροκλος· κι είχε και αυτός στο πλάγι
την Ίφιν την καλόζωνην που του ᾽δωκε ο Πηλείδης,
στην Σκύρον ότε ανέβηκε, την πόλιν του Ενυέως.
Ο Αχιλλέας κακοποιεί τη σορό του Έκτορα. Μελανόμορφη λήκυθος του Ζωγράφου του Διόσφου, περίπου 500 π.Χ. Πάνω από τον Έκτορα πετά η ψυχή του Πάτροκλου. Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου, CA601
Ο Αχιλλέας κοιμάται ερωτικά με την γυναίκα που πήρε από την Λέσβο, κόρη του Φόρβαντος, την όμορφη Διομήδη. Από την άλλη, στην σκηνή του ο Πάτροκλος κοιμάται ερωτικά με την Ίφιν που του έδωσε ο Αχιλλέας στη Σκύρο.
Στην Ιλιάδα, Ραψωδία Ω στ. 676 διαβάζουμε :
Και μες στα βάθη της σκηνής κοιμήθηκε ο Πηλείδης
κι είχε καλήν του ομόκλινην την κόρην του Βρισέως.
Ο Αχιλλέας κακοποιεί τη σορό του Έκτορα γύρω από τον τύμβο του Πάτροκλου. Μελανόμορφος αττικός αμφορέας του Ζωγράφου του Πριάμου, περίπου 520-510 π.Χ. Δεξιά η ψυχή του Πατρόκλου πετά πάνω από τον τύμβο. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1899,0721.3
Στην Ιλιάδα, Ραψωδία Τ στ. 295-300 διαβάζουμε :
συ μόνος να κλαίω συ δεν μ᾽ άφηνες, και νύμφην να με κάμεις του Αχιλλέως μου ᾽λεγες, στην Φθίαν να με φέρεις να γίνουν οι χαρές αυτού, που οικούν οι Μυρμιδόνες·
γι᾽ αυτήν σου την γλυκύτητα τόσο πικρά σε κλαίω
Η Βρισηίδα στον θρήνο της πάνω απο την σορό του Πατρόκλου, κλαίει καθώς τον μνημονεύει και αναφέρει πως ήταν τόσο γλυκός όσο ζούσε που της έλεγε πως θα την κάνει νόμιμη σύζυγο του Αχιλλέως και πως θα την φέρει στην Φθία.
Πουθενά αλλού ο Όμηρος δεν αναφέρει άλλες ερωτικές σχέσεις. Όποιος καταφέρει να μου αποδείξει μέσα απο τον Όμηρο πως φαίνονται ερωτικά στοιχεία μεταξύ Αχιλλέως και Πατρόκλου, εγώ την ίδια στιγμή θα κλείσω τον λογαριασμό μου το Χ και δεν θα με ξαναδείτε. Μέσα από το πρωτότυπο με τις πηγές.
Ο Αχιλλέας κακοποιεί τη σορό του Έκτορα γύρω από τον τύμβο του Πάτροκλου. Μελανόμορφη αττική λήκυθος του Ζωγράφου του Γέλα, περίπου 500-480 π.Χ. Δεξιά η ψυχή του Πατρόκλου πετά πάνω από τον τύμβο. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1863,0728.248
Η φιλία του Αχιλλέως με τον Πάτροκλο είναι ιδιαίτερα ισχυρή για έναν ακόμη λόγο. Ο πατέρας του Πατρόκλου Μενοίτιος, είναι αδερφός του Πηλέως, του πατέρα του Αχιλλέως. Αυτό σημαίνει πως είναι πρώτα ξαδέρφια. Τα δύο αυτά αδέρφια συμμετείχαν μαζί και στην Αργοναυτική εκστρατεία.
Στην Ιλιάδα, Ραψωδία Τ στ. 315-330 διαβάζουμε :
Άλλοτε, άμοιρε και συ, ω φίλε της καρδιάς μου,
εδώ το γεύμα ευτρέπιζες γρήγορος και όπως πρέπει,
όταν εβιάζοντ᾽ οι Αχαιοί να ορμήσουν και να φέρουν
τον Άρη τον πολύθρηνον στους ιπποδάμους Τρώας·
τώρα συ κείτεσαι νεκρός κι εμένα δεν αφήνει
ο πόθος σου μήτε φαγί μήτε πιοτό να πάρω,
ότι κακό χειρότερο να πάθω δεν μπορούσα
και αν άκουα ν᾽ απέθανεν ο γέρος μου πατέρας,
οπού στην Φθίαν τήκεται στα δάκρυα, που του λείπει
τέτοιος υιός, κι εγώ μακριά, να πολεμώ τους Τρώας
μένω στα ξένα εξ αφορμής της μισητής Ελένης·
ή αυτό που μου ανατρέφεται στην Σκύρον, το παιδί μου
ο θείος ο Νεοπτόλεμος, εάν μου ζει ακόμη.
Άλλην ελπίδα έτρεφα εγώ στα βάθη της ψυχής μου,
μόνος να πέσω εγώ μακράν απ᾽ το ιπποτρόφον Άργος
εδώ στην Τροίαν, και να πας οπίσω εσύ στην Φθίαν
και από την Σκύρον το παιδί να βγάλεις εις το πλοίον
μαζί σου να τον οδηγείς και να του δείξεις όλα,
το είναι μου, τους δούλους μου και το υψηλό παλάτι.
Ο Αχιλλέας θρηνεί και λέει πως ήλπιζε ότι θα σκοτωνόταν μόνο εκείνος στην Τροία και πως ο Πάτροκλος θα γυρνούσε στη Φθία και πως τον γιό του τον Νεοπτόλεμο θα τον έφερνε στην Φθία ώστε να του δείξει τους δούλους και το παλάτι. Ξεκάθαρα λοιπόν, ο Αχιλλέας, προόριζε τον Πάτροκλο ως κηδεμόνα του παιδιού του.
Η φιλία στην Αρχαία Ελλάδα είναι θεσμός ιερός και προστατεύεται απο τον "Φίλιο Δία". Οι δύο αυτοί Ήρωες υπήρξαν εταίροι, συμπολεμιστές, καρδιακοί φίλοι και συγγενείς.
Οποιοδήποτε άλλο έργο που, μετέπειτα, αναφέρεται σε σεξουαλικό έρωτα μεταξύ των δύο ηρώων, είναι προϊόν μυθοπλασίας στοχευμένο στην παραποίηση της πραγματικής πηγής, της κοινής γνώμης, και την προώθηση συγκεκριμένης ατζέντας. Συνήθως αναπαράγεται απο αμόρφωτους, ανιστόρητους και πονηρούς ανθρώπους που έχουν ως σκοπό την εκπλήρωση των άρρωστων επιθυμιών και ορέξεων τους.
Πηγές :
1. Ομήρου Ιλιάδα. Οι πηγές που αναφέρω μέσα στην ανάρτηση καθώς και :
Λ 758-848,
Π 1-867,
Ρ 1-139,
Σ 1-137,
Τ
Ψ 1-897
2. Απολλόδωρος 3, 176
Πηγή : ANIMA GRECA / Έπαλξη / Κείμενο του Twitter/Pavloskanenas.
Εικόνες επικουρικά από https://users.sch.gr/
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
