ΝΑ ΤΟ ΞΑΝΑΒΑΛΟΥΜΕ...ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΙΟΜΑΣΤΕ ...ΚΟΝΤΑ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ
Οι πιο παλιοί οινοποιοί στην Ευρώπη ζούσαν στο αρχαιότερο χωριό των γεωργοκτηνοτρόφων στη Μακεδονία, έναν προϊστορικό οικισμό στην περιοχή Ντικιλί Τας, μόλις 2 χιλιόμετρα από την αρχαία πόλη των Φιλίππων Καβάλας.
 |
| Στέμφυλα από το Ντικιλί Τας, Φίλιπποι Καβάλας, 4300 π.Χ. Φωτογραφία Σ.Μ. Βαλαμώτη |
Στον προϊστορικό οικισμό, που ανασκάπτεται στο πλαίσιο ελληνογαλλικής συνεργασίας, βρέθηκαν πρόσφατα μεγάλες ποσότητες από απανθρακωμένες ρώγες πατημένων σταφυλιών, ένδειξη ότι φρέσκα φρούτα είχαν πατηθεί για την εξαγωγή χυμού.
«Αρκετά αγγεία, ολόκληρα ή σε κομμάτια που έχουν βρεθεί κοντά τους, περιείχαν αρχικά τα ίδια τα στέμφυλα ή τον χυμό των σταφυλιών.
Αυτό το εντυπωσιακό και ασυνήθιστο εύρημα είναι ενδεχομένως η πιο παλιά μέχρι στιγμής ένδειξη οινοποίησης στην Ευρώπη», είπε στο «Εθνος» η αρχαιολόγος της ΙΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Δήμητρα Μαλαμίδου, που μαζί με τους συνεργάτες της έκανε την πολύ σημαντική αυτή ανακοίνωση στην 26η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και στη Θράκη.
Η μελέτη για την εξακρίβωση του τρόπου εκμετάλλευσης των αμπελιών γίνεται σε συνεργασία με την παλαιοβοτανολόγο, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Τάνια Βαλαμώτη και χρηματοδοτείται από τη National Georgaphic Society.
Οικιακή παραγωγή
 |
| Αρκετά αγγεία, ολόκληρα ή σε κομμάτια περιείχαν τα ίδια τα στέμφυλα... |
Σύμφωνα με την κ. Μαλαμίδου, τυχόν ίχνη χημικών ενώσεων στα κατάλοιπα του οικισμού θα οδηγήσουν στο είδος του κρασιού που παραγόταν, θεωρείται ωστόσο βέβαιο ότι επρόκειτο για οικιακή παραγωγή, καθώς δεν υπήρχε οινοποιείο ή γενικότερα εργαστηριακή παρασκευή κρασιού. Οι ρώγες πατημένων σταφυλιών είναι ένδειξη παραγωγής κρασιού, δεν αποκλείεται πάντως να χρησιμοποιούνταν ο χυμός τους ή ο μούστος, «δεν γνωρίζουμε μέχρι ποιο στάδιο είχαν φτάσει, εκτιμούμε ότι είχαν παρασκευάσει κρασί».
Από τους σπόρους, που είναι κοντοί και χοντροί, οι αρχαιολόγοι οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή καλλιεργούνταν κάποιο είδος άγριου σταφυλιού, δεν είναι σε θέση όμως να προσδιορίσουν το χρώμα και το μέγεθός του.ή παραγωγή
Επίσης έχουν προσδιοριστεί και άλλα είδη φυτών, ότι το ρόβι (ένα είδος οσπρίου, που σήμερα χρησιμοποιείται ελάχιστα και μόνο ως ζωοτροφή), το μονόκοκκο σιτάρι, καθώς και το λινάρι, που θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί για το λάδι ή τις ίνες του.
Οπως μας ανέφερε η κ. Μαλαμίδου, τα είδη των σπόρων και οι ποσότητες που έχουν εντοπιστεί δείχνουν ότι ο οικισμός καταστράφηκε φθινόπωρο, σε μια περίοδο κατά την οποία οι σοδειές είχαν αποθηκευτεί για τον επερχόμενο χειμώνα.
Το Ντικιλί Τας είναι μια από τις καλύτερα τεκμηριωμένες θέσεις των Βαλκανίων για τις περιόδους από την Αρχαιότερη Νεολιθική (γύρω στο 6400-6200 π.Χ.) έως την Υστερη Εποχή του Χαλκού (12ος π.Χ. αι.).
Τα οικιστικά κατάλοιπα είναι άφθονα και η κατάσταση διατήρησής τους σπάνια, ενώ τα απανθρακωμένα σταφύλια βρέθηκαν σε ένα από τα κτίσματα που ονομάζεται «Οικία Ι» και χρονολογείται με ακρίβεια στο β΄ μισό της 5ης χιλιετίας (4400-4200π.Χ.).
Η ανασκαφή των προϊστορικών στρωμάτων έφερε στο φως μια σημαντική ποσότητα φυτικών υπολειμμάτων, όπως κάρβουνα από ξύλα (κορμούς, κλαδιά κ.ά.) που χρησιμοποιήθηκαν ως καύσιμο ή δομικό υλικό και άλλα μέρη φυτών, όπως σπόροι, λέπυρα κ.ά., που μεταφέρθηκαν στον οικισμό για τροφή, ζωοτροφή ή άλλες χρήσεις.
Τα κάρβουνα και τα υπόλοιπα κατάλοιπα των φυτών παρέχουν μια πολύτιμη πηγή πληροφόρησης για το περιβάλλον γύρω από τον οικισμό, για τις αγροτικές πρακτικές, τη διατροφή, τη δόμηση, όπως λ.χ. ποια φυτά προστίθενται στον πηλό χτισίματος.
Η μελέτη με τη χρήση άνθρακα φανερώνει τον πλούτο και την ποικιλία στα είδη του δάσους που κάλυπτε τις περιοχές γύρω από τον οικισμό και αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων, την εντατική χρήση οπωροφόρων δέντρων (μηλιές, αχλαδιές, δαμασκηνιές, συκιές κ.ά.) από τους κατοίκους του οικισμού, ήδη από τη Νεολιθική Εποχή.-ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ -ΕΘΝΟΣ
Σημαντική αποκάλυψη των ανασκαφών της ΙΗ΄ Εφορείας Καβάλας σε συνεργασία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών
Ενδεχομένως η πιο παλιά μέχρι στιγμής ένδειξη οινοποίησης στην Ευρώπη! Παρουσιάστηκε από τη αρχαιολόγο Δήμητρα Μαλαμίδου στο ΙΘΤΠ
Μια πολύ σημαντική ιστορική αποκάλυψη έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στον προϊστορικό οικισμό Φιλίππων-Ντικιλί Τας. Σύμφωνα με την κα Δήμητρα Μαλαμίδου, αρχαιολόγο της ΙΗ΄ Εφορείας Καβάλας που συμμετέχει στην ομάδα με διευθύνοντες τους: Pascal Darcque, Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, Δήμητρα Μαλαμίδου και Ζωή Τσιρτσώνη που ξεκίνησαν τον νέο κύκλο ερευνών στον προϊστορικό οικισμό το 2008 υπό την αιγίδα της Γαλλικής Σχολή Αθηνών, τα ευρήματα δείχνουν ότι πρόκειται για το πρώτο οινοποιείο της Ευρώπης!
Να σημειώσουμε ότι η αποκάλυψη αυτή έγινε από την κα Μαλαμίδου κατά την ομιλία της, την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2013, στις 19:30, το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, στην εκδήλωση – παρουσίαση της φωτογραφικής έκθεσης με θέμα: «Τα εκατό χρόνια των ανασκαφών της Γαλλικής Σχολής Αθηνών στη Θάσο» που έγινε σε συνεργασία με την ΙΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας και την Γαλλική Σχολή Αθηνών. Να σημειώσουμε ότι η έκθεση έχει σκοπό να παρουσιάσει το πολύπλευρο έργο που επιτελείται από τη Σχολή εδώ και 100 χρόνια στο νησί της Θάσου και περιλαμβάνει πλούσιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστορία της αρχαιολογικής έρευνας του νησιού.
«Πρόσφατα ευρήματα των ελληνογαλλικών ανασκαφών στον προϊστορικό οικισμό Φιλίππων - Ντικιλί Τας»
Ο προϊστορικός οικισμός Φιλίππων-Ντικιλί Τας, περίπου 2 χλμ ανατολικά από την αρχαία πόλη των Φιλίππων, είναι μια από τις καλύτερα τεκμηριωμένες θέσεις των Βαλκανίων για τις περιόδους από την Αρχαιότερη Νεολιθική (γύρω στο 6400-6200 π.Χ.) έως την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (12ος π.Χ. αι.). Μια συστηματική ανασκαφή ελληνογαλλικής συνεργασίας, υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, συνεχίζεται κατά περιόδους στον οικισμό αυτό από το 1961. Ο νέος κύκλος ερευνών άρχισε το 2008, με διευθύνοντες τους Pascal Darcque, Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, Δήμητρα Μαλαμίδου και Ζωή Τσιρτσώνη.
Βρέθηκαν απανθρακωμένες ρώγες πατημένων σταφυλιών
Τα οικιστικά κατάλοιπα που αποκαλύπτονται με την ανασκαφική έρευνα είναι άφθονα και η κατάσταση διατήρησής τους σπάνια. Σε ένα από τα κτίσματα που ανασκάπτεται τώρα, τη λεγόμενη ‘οικία 1’, που χρονολογείται με ακρίβεια στο β’ μισό της 5ης χιλιετίας (4400-4200 π.Χ.), βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες από απανθρακωμένες ρώγες πατημένων σταφυλιών (Vitis vinifera), ένδειξη ότι φρέσκα σταφύλια είχαν πατηθεί για την εξαγωγή χυμού. Έχουν επίσης προσδιοριστεί και άλλα είδη φυτών, όπως το ρόβι (Vicia ervilia), το μονόκοκκο σιτάρι (Triticum monococcum), καθώς και το λινάρι (Linum usitatissimum), που θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί για το λάδι ή τις ίνες του. Τα είδη των σπόρων και οι ποσότητες που έχουν εντοπισθεί σημαίνουν ότι η καταστροφή του οικήματος αυτού συνέβη το φθινόπωρο, σε μια περίοδο κατά την οποία οι ‘σοδειές’ είχαν αποθηκευθεί για τον επερχόμενο χειμώνα. Ιδιαίτερη όμως έμφαση δίνεται στις ενδείξεις για την καλλιέργεια της αμπέλου και τα προϊόντα της. Συγκεκριμένα, αρκετά αγγεία, ολόκληρα ή σε κομμάτια που έχουν βρεθεί μέσα στην οικία 1 περιείχαν τα ίδια τα στέμφυλα μαζί με τον χυμό των σταφυλιών. Η μελέτη για την εξακρίβωση του τρόπου εκμετάλλευσης της αμπέλου (μικροσκοπικές και χημικές αναλύσεις) γίνεται σε συνεργασία με την Σουλτάνα-Μαρία Βαλαμώτη, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, και χρηματοδοτείται από τη National Geographic Society. Οι χημικές αναλύσεις ιζημάτων στα αγγεία γίνονται από το εργαστήριο αναλύσεων Nicolas Garnier στο Παρίσι.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι πρόκειται για το πιο παλιό οινοποιείο της Ευρώπης!
Από τους σπόρους, που είναι κοντοί και χοντροί, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι στην περιοχή καλλιεργούνταν κάποιο είδος άγριου σταφυλιού, δεν είμαστε όμως σε θέση να προσδιορίσουμε το χρώμα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γεύσης του. Tυχόν ίχνη χημικών ενώσεων στα κατάλοιπα του οικισμού θα οδηγήσουν ενδεχομένως, μετά από ειδικές αναλύσεις, στο είδος του κρασιού που παραγόταν, θεωρείται ωστόσο βέβαιο ότι επρόκειτο για οικιακή παραγωγή. Αυτό το εντυπωσιακό και ασυνήθιστο εύρημα, είναι ενδεχομένως η πιο παλιά μέχρι στιγμής ένδειξη οινοποίησης στην Ευρώπη. Η ιστορική σημασία της ανακάλυψης είναι σημαντική για το Αιγαίο και την Ευρωπαϊκή προϊστορία, καθώς δίνει τα στοιχεία της εξέλιξης των γεωργικών πρακτικών και της διατροφής, που επηρεάζουν τις κοινωνικές διαδικασίες.
Μαριάννα Ξανθοπούλου-/
www.empros.gr -
Παρασκευή, 15 Νοέμβριος 2013
ΔΕΙΤΕ
