Η πύλη, που κάποτε δέσποζε στον σημερινό κεντρικό λιμένα του Πειραιά, έχοντας πάρει το όνομά της από τον μυθικό ήρωα Ηετίωνα.
Ο Πειραιεύς, το κύριο λιμάνι της Αθήνας, σε απόσταση περίπου 6 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της πόλης, κατελάμβανε τον χώρο μιας λοφώδους χερσονήσου με τρία φυσικά λιμάνια (Κάνθαρος, Ζέα, Μουνιχία). Η θέση του επελέγη έπειτα από εισήγηση του Θεμιστοκλέους προς αντικατάσταση του παλαιότερου λιμένος των Αθηνών στον κόλπο του Φαλήρου νοτιοανατολικά του Πειραιώς. Εξοπλισμένος με τα κατάλληλα κτίρια και άλλες κατασκευές, αποτέλεσε επί μακρόν το κοσμοπολίτικο επίκεντρο της οικονομικής δραστηριότητας των Αθηνών καθώς και την έδρα του πανίσχυρου αθηναϊκού ναυτικού.
Η ΗΕΤΙΩΝΕΙΑ ΠΥΛΗ ΕΙΣ ΚΑΝΘΑΡΟΝ ΛΙΜΕΝΑ
Το κύριο λιμάνι της Αθήνας, σε απόσταση περίπου 6 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της πόλης, κατελάμβανε τον χώρο μιας λοφώδους χερσονήσου με τρία φυσικά λιμάνια (Κάνθαρος, Ζέα, Μουνιχία).
Η πύλη, που κάποτε δέσποζε στον σημερινό κεντρικό λιμένα του Πειραιά, έχοντας πάρει το όνομά της από τον μυθικό ήρωα Ηετίωνα.
Ο Πειραιεύς, το κύριο λιμάνι της Αθήνας, σε απόσταση περίπου 6 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της πόλης,
κατελάμβανε τον χώρο μιας λοφώδους χερσονήσου με τρία φυσικά λιμάνια (Κάνθαρος, Ζέα, Μουνιχία). Η θέση του επελέγη έπειτα από εισήγηση του Θεμιστοκλέους προς αντικατάσταση του παλαιότερου λιμένος των Αθηνών στον κόλπο του Φαλήρου νοτιοανατολικά του Πειραιώς. Εξοπλισμένος με τα κατάλληλα κτίρια και άλλες κατασκευές, αποτέλεσε επί μακρόν το κοσμοπολίτικο επίκεντρο της οικονομικής δραστηριότητας των Αθηνών καθώς και την έδρα του πανίσχυρου αθηναϊκού ναυτικού.
Το μεγαλύτερο εκ των τριών λιμανιών ήταν ο Κάνθαρος στα βορειοδυτικά, του οποίου η ενδοχώρα
χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο εμπορικών συναλλαγών. Κατά μήκος της ανατολικής του πλευράς υπήρχαν πέντε στοές, γνωστές από επιγραφές ως εμπορείον, ανάμεσα στις οποίες βρισκόταν και το καλούμενο δείγμα, όπου οι πραγματευτές εξέθεταν τα εμπορεύματά τους και οι τραπεζίτες είχαν εγκαταστήσει τα τραπέζια τους. Λίθινοι «όροι» που βρέθηκαν συνιστούν ένδειξη ότι από τις παρακείμενες αποβάθρες απέπλεαν και μικρά πλοία με προορισμό τις γύρω περιοχές. Το παράκτιο τμήμα του λιμανιού χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο του αθηναϊκού στόλου, φιλοξενώντας στις εγκαταστάσεις του 94 τριήρεις.
Στην μία πλευρά της εισόδου της προκυμαίας υψωνόταν ένας αράβδωτος ιωνικός κίονας, που λεγόταν ότι σηματοδοτούσε τον τάφο του Θεμιστοκλέους, ενώ στην άλλη ένα τεράστιο μαρμάρινο λιοντάρι ύψους περίπου 3 μ. ίσως να λειτουργούσε ως δείκτης της εισόδου του λιμανιού, όπως ακριβώς τα λιοντάρια που είχαν στηθεί στο λιμάνι της Μιλήτου.
Η Ηετιώνεια Πύλη
Η Ηετιώνεια Πύλη αποτελούσε μεγάλο οχυρωματικό έργο στην εποχή του, χωρίς ιδιαίτερη αυλή, που
όμως δέσποζε του αρχαίου λιμένα, αριστερά του εισερχομένου, λόγω ακριβώς του βραχώδους υψώματος που είχε ανεγερθεί. Έφερε δίφυλλη θύρα πλάτους 3,70 μ, ανάμεσα σε δύο πύργους διαμέτρου περίπου 10 μ. Το μέτωπο της πύλης προστατεύονταν από προτείχισμα και από μια μεγάλη σκαμμένη τάφρο πλάτους 3,5 μ. που μπροστά στη πύλη στένευε στα 1,80 όπου και υπήρχε ξύλινη κινητή γέφυρα, που στηρίζονταν σε κτιστούς πεσσούς
Οι Ηετιώνειες Πύλες βρίσκονται στο σημείο όπου συναντώνται το τείχος του Θεμιστοκλή και το Κονώνειο τείχος, σε μία περιοχή όμως υποβαθμισμένη ακόμη, αφού πρόκειται για μία «νησίδα» αρχαίων ανάμεσα στον μεγάλο παραλιακό δρόμο του Πειραιά, ένα χώρο με αποθήκες και τις εγκαταστάσεις του ΟΛΠ. Αυτό το τελευταίο ωστόσο αναμένεται να εξελιχθεί σε προτέρημα καθώς οι Πύλες απέχουν ελάχιστα από το Σιλό, το οποίο πρόκειται να μετεξελιγχθεί σε Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο πλαίσιο της δημιουργίας της Πολιτιστικής Ακτής Πειραιά.
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΛΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΟΡΥΦΟΡΟΥ
ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΟΧΥΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΠΥΛΗΣ
Με το όνομα «Ηετιώνεια» αναφερόταν ολόκληρη η ξηρά, που σήμερα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του ΟΛΠ και του παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού στον Άγιο Διονύσιο. Οφείλει το όνομά της στον μυθικό ήρωα του Πειραιά Ηετίωνα, που σύμφωνα με την παράδοση την κατοίκησε πρώτος .
Η Ηετιώνεια Πύλη αποτελούσε μεγάλο οχυρωματικό έργο στην εποχή του, χωρίς ιδιαίτερη αυλή, που όμως δέσποζε του αρχαίου λιμένα, αριστερά του εισερχομένου, λόγω ακριβώς του βραχώδους υψώματος που είχε ανεγερθεί. Έφερε δίφυλλη θύρα πλάτους 3,70 μ, ανάμεσα σε δύο πύργους διαμέτρου περίπου 10 μ. Το μέτωπο της πύλης προστατεύονταν από προτείχισμα και από μια μεγάλη σκαμμένη τάφρο πλάτους 3,5 μ. που μπροστά στη πύλη στένευε στα 1,80 όπου και υπήρχε ξύλινη κινητή γέφυρα, που στηρίζονταν σε κτιστούς πεσσούς.
Αναπαράσταση της Ηετιώνειας Πύλης -ΥΠ.ΠΟ.
Με το όνομα Ηετιώνεια ή Ηετιωνεία φέρονταν κατά την αρχαιότητα ο πρώτος ορμίσκος αριστερά του
εισερχομένου του κεντρικού λιμένα Πειραιά καθώς και η προεξοχή της ακτής που σχημάτιζε αυτόν. Το
όνομά της οφείλεται όπως σημειώνουν ο Στέφανος Βυζάντιος και ο Αρποκρατίων στον μυθικό ήρωα του Πειραιά τον Ηετίωνα, που κατέκτησε τη περιοχή.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ [26] (1) Ἐν δὲ τῇ Σάμῳ τότε κρατήσαντες οἱ Ἀλκιβιάδου φίλοι πέμπουσι Πείσανδρον εἰς ἄστυ, κινήσοντα τὴν πολιτείαν καὶ παραθαρρυνοῦντα τοὺς δυνατοὺς τῶν πραγμάτων ἀντιλαμβάνεσθαι
καὶ καταλύειν τὸν δῆμον, ὡς ἐπὶ τούτοις τοῦ Ἀλκιβιάδου Τισσαφέρνην αὐτοῖς φίλον καὶ σύμμαχον
παρέξοντος. αὕτη γὰρ ἦν πρόφασις καὶ τοῦτο πρόσχημα τοῖς καθιστᾶσι τὴν ὀλιγαρχίαν. (2) ἐπεὶ δ´ ἴσχυσαν καὶ παρέλαβον τὰ πράγματα, πεντακισχίλιοι λεγόμενοι, τετρακόσιοι δ´ ὄντες, ἐλάχιστα τῷ Ἀλκιβιάδῃ προσεῖχον ἤδη καὶ μαλακώτερον ἥπτοντο τοῦ πολέμου, τὰ μὲν ἀπιστοῦντες ἔτι πρὸς τὴν μεταβολὴν ξενοπαθοῦσι τοῖς πολίταις, τὰ δ´ οἰόμενοι μᾶλλον ἐνδώσειν αὐτοῖς Λακεδαιμονίους, ἀεὶ πρὸς ὀλιγαρχίαν ἐπιτηδείως ἔχοντας. ὁ μὲν οὖν κατὰ πόλιν δῆμος ἄκων ὑπὸ δέους ἡσυχίαν ἦγε· καὶ γὰρ ἀπεσφάγησαν οὐκ ὀλίγοι τῶν ἐναντιουμένων φανερῶς τοῖς τετρακοσίοις· (3) οἱ δ´ ἐν Σάμῳ ταῦτα πυνθανόμενοι καὶ ἀγανακτοῦντες, ὥρμηντο πλεῖν εὐθὺς ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ, καὶ μεταπεμψάμενοι τὸν Ἀλκιβιάδην καὶ στρατηγὸν ἀποδείξαντες ἐκέλευον ἡγεῖσθαι καὶ καταλύειν τοὺς τυράννους.
Το 411 π.Χ. λοιπόν στη περιοχή αυτή , οι λεγόμενοι "τετρακόσιοι" , προκειμένου να εμποδίσουν
αποτελεσματικότερα τον πιθανό είσπλου του αττικού στόλου που βρισκόταν στη Σάμο και που τον
θεωρούσαν πλέον εχθρικό προς αυτούς, έκτισαν τείχος από το εσωτερικό του οποίου και έλεγχαν με
μικρή φρουρά τον είσπλου των πλοίων.
Το τείχος εκείνο εκτεινόταν σε όλο το μήκος της βορειοδυτικής παραλίας του αρχαίου λιμένα και έφθανε μέχρι τον οχυρό πύργο της Ηετιωνείας όπου και συναντούσε το παλαιό τείχος του Θεμιστοκλή.
Η πύλη της Ηετιώνειας στις αρχές του αιώνα (φωτογραφία Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου) (Σταϊνχάουερ Γ.Α. 2000, σ.51)
Μεταξύ δε του παλαιού και του νέου τείχους ανήγειραν τη Μέγιστη Στοά όπου εκεί και υποχρέωναν τους εισαγωγείς σίτου ν΄ αποθηκεύουν αλλά και να τον πωλούν χονδρικά ώστε να πατάξουν την μέχρι τότε αισχροκέρδεια και να γίνεται ο έλεγχος αυστηρότερα. Η "Μέγιστη Στοά" δεν πρέπει να συγχέεται με την Ιπποδάμεια αγορά.
Ο οχυρός λόφος της Ηετιώνειας, πάνω από το λιμάνι κατά τη διάρκεια αναστήλωσης της Ηετιώνειας πύλης (Σταϊνχάουερ Γ.Α., 2000, σ.48)
(2013) Αναστηλώνεται αρχαίος πύργος, θύμα των βομβαρδισμών του 1944 Την απόφαση πήρε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο Το Αρχαίο μνημείο που καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από τους βομβαρδισμούς του Πειραιά το 1944 πρόκειται επιτέλους να αποκατασταθεί.
Πρόκειται για τον ένα από τους δύο πύργους των Ηετιώνειων Πυλών, κατασκευής 4ου π.Χ. αιώνα, ο οποίος μπορεί να ...Περίμενε λίγο παραπάνω, τώρα όμως και ύστερα από απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου θα αναστηλωθεί. Επιπλέον θα δημιουργηθεί δίπλα του και επάνω από την αρχαία γέφυρα, μία πεζογέφυρα ελαφράς κατασκευής ώστε ο επισκέπτης να έχει την αίσθηση ότι χρησιμοποιεί την αρχαία είσοδο των πυλών. Να σημειωθεί ότι ο πύργος, διαστάσεων 7,2 επί 9,24 μέτρων παρουσιάζει σήμερα ρηγματώσεις, θραύσεις και απώλεια του υλικού του.
Μακέτα ό προς ανάδειξη χώρος και αρχαίου λατομείου με υπογείους εκθεσιακούς χώρους με εκσκαφή
των βράχων δεξιά ο χώρος της Ηετιωνείας πύλης..
ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ -ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
