Οι Τυρρηνοί πειρατές μεταμορφώνονται από τον θεό Διόνυσο σε δελφίνια |
Η πειρατεία είναι φαινόμενο παλιό, όσο και η σχέση του ανθρώπου με τη θάλασσα. Από τον καιρό που το πρώτο θαλάσσιο ταξίδι έλαβε τεκμηριωμένα χώρα από το Φράχθι της Αργολίδας, στην Μήλο, την 8η χιλιετία π.Χ. εμφανίστηκαν και οι πρώτοι πειρατές. Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη ο Μίνωας ήταν ο πρώτος που εκκαθάρισε το Αιγαίο από τους πειρατές.
Πειρατές όμως υπήρχαν, τεκμηριωμένα και σε άλλες περιοχές της γης, όπως στην περιοχή του Περσικού Κόλπου, τουλάχιστον από τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ.
Μινωικός σφραγιδόλιθος -αποτύπωμα- με Κρητικό πλόα του θαλασσοκράτορα Μίνωα |
Πύλος, τοιχογραφία μυκηναϊκού πλόα |
Από τις πρώτες καταγραφές, στους κλασικούς χρόνους
Αίγυπτος -χαρακτικό ναυμαχίας στην θάλασσα, του ναυτικού του Φαραώ και των Λαών της Θάλασσας |
Ονομαστός πειρατής ήταν και ο περίφημος τύραννος της Σάμου Πολυκράτης, ο στόλος του οποίου δέσποζε στο Αιγαίο τον 6ο αιώνα π.Χ. Οι πειρατές, για μια ακόμα φορά, εξαφανίστηκαν από το Αιγαίο στα μέσα του 5ου αιώνα μ.Χ. όταν ο πανίσχυρος αθηναϊκός στόλος κυριάρχησε στην περιοχή.
Στο τέλος η επιγραφή αναφέρει.....
[Διονυ]σίω Ἀρτεμιδω[ρείω — — —] ... Νικάνδρ<ε>ιος, Ἴδ[αιο]ς Φίλ[ειο]ς(?) ... ... Κρατιάνακ̣(τι) Αἰσ̣χρω̣νε̣ίω̣ι ... ... Ματριφα(νείω) ... παῖδες [Ἐ]χ̣έ̣[τ]ε̣ιοι ... Ἀρτεμίδωρ[ος Λ]ώ[ι]στε[ι]ο[ς] ... b.5 [Χ]αρία Μα[τρ]- [ι]είω ... ... Ζωϊττ[α] [Λ]ασείω ... ... Ε[ὐ]- [αι]τάδας ... — —ε․ης Ὑβ̣ρί[αος] ... Ἰάκ̣χιον(?)ἐν τῶ ταμίω ἄργυρον {²⁷ἄργυρου?}²⁷ λίτραι πέντε ὁ δῆμος Μυράμναν Πρα[ξ— — —]
Ζωγραφική σε ελληνικό κύλικα ,πολεμικό πλοίο πλησιάζει εμπορικό |
Ελληνικό αγγείο -Ζωγραφική- -Οι Τυρρηνοί πειρατές μετατρέπονται σε δελφίνια από τον θεό Διόνυσο |
Ελληνικός «Ελληνιστικός» κόσμος και Ρώμη
Την εποχή της παρακμής του Ελληνικού Κόσμου ανάλαβαν τα ηνία η Ρώμη και η Καρχηδόνα. Οι Φοίνικες και άλλοι της Λιβυκής λαοί δηλαδή οι Καρχηδόνιοι διέθεταν έναν πανίσχυρο στόλο. Οι Ρωμαίοι τους μιμήθηκαν και τελικά τους νίκησαν, κυριαρχώντας πλήρως στη Μεσόγειο.
Αμέσως μετά όμως παραμέλησαν το ναυτικό τους, επιτρέποντας για μια ακόμα φορά την ανάπτυξη πραγματικών πειρατικών στόλων. Οι πειρατές, με έδρα την Κιλικία της Μικρά Ασίας ίδρυσαν ανεξάρτητο ουσιαστικά κράτος, αψηφώντας την δύναμη της Ρώμης.
Η ελληνική πόλη Όλυμπος εν Λυκία και οι πειρατές
Μία πόλη γίνεται έδρα των πειρατών
Σαρκοφάγος από την πόλη Όλυμπο ,και όπως η ελληνική γραφή αναφέρει είναι του Έλληνα καπετάνιου Εύδημου |
Νόμισμα της ελληνικής πόλεως Φασηλίς |
Αναπαράσταση -Οι πειρατές της Κιλικίας |
Μετά την καταβολή των λύτρων και την απελευθέρωσή του, ο Καίσαρας αναζήτησε τους πειρατές που τον είχαν απαγάγει, τους βρήκε και τους σταύρωσε όλους. Επίσης τη βοήθεια των πειρατών είχε ζητήσει και ο ηγέτης των εξεγερμένων σκλάβων Σπάρτακος.
Ο Πομπήιος νικά τους πειρατές της Κιλικίας |
Οι Ρωμαίοι κτυπούν Βανδάλους |
Θουκιδίδου Ιστορίαι Βιβλίον Α' προοίμιον 1-23
Μετάφραση Ελ. Βενιζέλου
4. Ο Μίνως, εξ όσων κατά παράδοσιν γνωρίζομεν, πρώτος απέκτησε πολεμικόν ναυτικόν, και εκυριάρχησεν επί του μεγαλυτέρου μέρους της θαλάσσης, η οποία ονομάζεται σήμερον Ελληνική. Κατακτήσας τας Κυκλάδας νήσους, ίδρυσεν αποικίας εις τας περισσοτέρας από αυτάς, αφού εξεδίωξε τους Κάρας και εγκατέστησε τους υιούς του ως κυβερνήτας. Ως εκ τούτου και την πειρατείαν φυσικά κατεδίωκεν όσον ημπορούσεν από την θάλασσαν αυτήν, διά να περιέρχωνται εις αυτόν ασφαλέστερον τα εισοδήματα των νήσων.
5. Διότι εις την παλαιάν εποχήν οι Έλληνες, και όσοι από τους βαρβάρους εκατοικούσαν είτε τα ηπειρωτικά παράλια, είτε νήσους, όταν ήρχισαν να επικοινωνούν μεταξύ των συχνότερον δια θαλάσσης, επεδόθησαν εις την πειρατείαν υπό την αρχηγίαν ανδρών εκ των δυνατωτάτων, οι οποίοι ωθούντο εις τούτο και από τον πόθον του προσωπικού κέρδους και από την ανάγκην όπως επαρκούν εις την συντήρησιν των απορωτέρων οπαδών των. Και επιτιθέμενοι κατά πόλεων ατειχίστων και αποτελουμένων από άθροισμα κωμών, τας διήρπαζαν και εντεύθεν επορίζοντο κυρίως τα προς το ζην, διότι το έργον τούτο δεν έφερεν εντροπήν, αλλ' επέσυρε τουναντίον και κάποιαν δόξαν.
Τον ισχυρισμόν μου τούτον αποδεικνύει όχι μόνον η μέχρι σήμερον συνεχιζομένη δράσις των κατοίκων της Στερεάς, οι οποίοι σεμνύνονται δια τα πειρατικά των κατορθώματα, αλλά και οι παλαιοί ποιηταί, εις τους στίχους των οποίων απευθύνεται πάντοτε στερεότυπος προς τους καταπλέοντας η ερώτησις εάν είναι πειραταί, καθόσον ούτε οι ερωτώμενοι εθεώρουν το έργον τούτο ανάξιον δια τους εαυτούς των, ούτε οι τυχόν απευθύνοντες την ερώτησιν αυτήν υβριστικήν. Και επί της Στερεάς, άλλωστε, ελήστευαν οι μεν τους δε.
Και μέχρι σήμερον διατηρείται η συνήθεια αυτή της κατά κώμας οικήσεως και της διαρπαγής εις πολλά μέρη της Ελλάδος, όπως εις την χώραν των Οζολών Λοκρών, την Αιτωλίαν, την Ακαρνανίαν και τας παρακειμένας λοιπάς ηπειρωτικάς περιφερείας. Και η συνήθεια προς τούτοις της οπλοφορίας έχει διατηρηθή μεταξύ των πληθυσμών αυτών από την εποχήν της παλαιάς ληστείας.
6. Διότι όλοι οι Έλληνες ωπλοφόρουν λόγω του ότι αι κατά κώμας διεσπαρμένοι εγκαταστάσεις των ήσαν ανοχύρωτοι και αι προς αλλήλους συγκοινωνίαι επισφαλείς και ούτως εσυνήθισαν να διαιτώνται, φέροντες όπλα όπως οι βάρβαροι. Το γεγονός άλλωστε, ότι εις τα διαμερίσματα αυτά της Ελλάδος διατηρείται ακόμη ο τρόπος αυτός της διαίτης, είναι τεκμήριον ότι η συνήθεια αυτή επεκράτει άλλοτε γενικώς.
Οι Αθηναίοι, εξ άλλου, υπήρξαν μεταξύ των πρώτων, οι οποίοι, αφού παρήτησαν την οπλοφορίαν, ηκολούθησαν δίαιταν μάλλον αβίαστον και ετράπησαν εις την τρυφηλότητα. Και από τους πλέον ηλικιωμένους μεταξύ των, οι πλούσιοι, ένεκα του αβροδιαίτου αυτών, μόλις εσχάτως έπαυσαν να φορούν λινούς χιτώνας και να συμπλέκουν επί της κεφαλής την κόμην των εις κρώβυλον διά χρυσής πόρπης, εχούσης το σχήμα τέττιγος.
Ως εκ τούτου, άλλωστε, και ο ιματισμός αυτός επεκράτησεν επί πολύ μεταξύ των πλέον ηλικιωμένων Ιώνων, λόγω της φυλετικής προς τους Αθηναίους συγγενείας. Εξ άλλου, οι Λακεδαιμόνιοι πρώτοι μετεχειρίσθησαν την απλουστέραν ενδυμασίαν, η οποία σήμερον συνηθίζεται, και συγχρόνως η δίαιτα των ευπορωτέρων αφωμοιώθη γενικώς, όσον ήτο δυνατόν, προς την του κοινού λαού.
Πρώτοι ωσαύτως κατά τους αθλητικούς αγώνας, αποβάλλοντες τα ενδύματά των, παρουσιάζοντο γυμνοί και ηλείφοντο με έλαιον. Αλλά παλαιότερον, ακόμη και εις τους Ολυμπιακούς αγώνας, οι αθληταί, όταν ηγωνίζοντο, έφεραν διαζώματα περί τα αιδοία, και η συνήθεια αυτή διετηρείτο μέχρι προ ολίγων ετών και διατηρείται, ακόμη και σήμερον εις μερικούς βαρβάρους και ιδίως Ασιάτας, όπου οι αγωνιζόμενοι δια τα έπαθλα πυγμής και πάλης φέρουν διαζώματα. Αλλά θα ημπορούσε κανείς ν' αποδείξη ότι και πολλάς άλλας συνήθειας είχαν οι παλαιοί Έλληνες, ομοίας με τας συνηθείας των σημερινών βαρβάρων.
8. Αλλ' ακόμη περισσότερον επεδίδοντο εις την πειρατείαν οι νησιώται Κάρες και Φοίνικες, οι οποίοι είχαν κατοικήσει τας περισσοτέρας από τας νήσους, όπως τεκμαίρεται από το γεγονός ότι, όταν οι Αθηναίοι, διαρκούντος του πολέμου, προέβησαν εις τον καθαρμόν της Δήλου, εσήκωσαν όλους τους νεκρούς και τα φέρετρα όσων είχαν αποθάνει εις την νήσον, περισσότεροι από τους μισούς θαμμένους ευρέθησαν ότι ήσαν Κάρες και ανεγνωρίσθησαν ως τοιούτοι και από το είδος του οπλισμού, ο οποίος είχε συνταφή με αυτούς, και από τον τρόπον της ταφής, ο οποίος και σήμερον συνηθίζεται μεταξύ των. Αλλ' αφότου συνεκροτήθη το πολεμικόν ναυτικόν του Μίνωος, αι δια θαλάσσης συγκοινωνίαι έγιναν ασφαλέστεροι, αφ' ενός μεν διότι οι κακοποιοί των νήσων αυτών εξεδιώχθησαν υπ' αυτού, κατά την εποχήν ακριβώς που προέβη εις εποικισμόν των περισσοτέρων, εξ αλλού δε διότι οι κάτοικοι των παραλίων ήρχισαν ήδη ν' αποκτούν μεγαλυτέρας περιουσίας και να έχουν μονιμωτέραν κατοικίαν, και μερικοί μάλιστα, όπως ήτο φυσικόν δι' ανθρώπους, των οποίων ηύξανε καθημερινώς ο πλούτος, και με τείχη περιέβαλλαν τας πόλεις των. Διότι, ένεκα του γενικού πόθου του κέρδους και οι ασθενέστεροι ηνείχοντο την εξάρτησιν από τους ισχυροτέρους και οι δυνατώτεροι, διαθέτοντες πλούτον, καθίστων υπηκόους των τας υποδεεστέρας πόλεις. Και μόνον βραδύτερον, όταν είχαν ήδη έτι μάλλον προαχθή εις την κατάστασιν αυτήν, εξεστράτευσαν κατά της Τροίας.
ΠΗΓΕΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΆ
Ηρόδοτος, Ἱστοριῶν πρώτη ἐπιγραφόμενη Κλειώ
Ηρόδοτος, Ἱστοριῶν ἑβδόμη ἐπιγραφομένη Πολύμνια
Στράβωνος, Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΔ΄
Ομήρου, Ιλιάς, βιβλίο Π'
Phaselis Project
Ιστορία των Λυκίων
Καθολική εγκυκλοπαίδεια: άρθρο Phaselis
Έργο Ηρόδοτου: Φασηλίς