Ο αρχαϊκός ναός εντυπωσιάζει με το ύψος του, που αγγίζει τα 7 μέτρα, αλλά η όψη του θα γίνει πιο εντυπωσιακή όταν τοποθετηθεί το αέτωμα, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο. (Φωτ. ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ)
Η φετινή συστηματική ανασκαφή στο ιερό του Απόλλωνα στο ακατοίκητο Δεσποτικό δεν ήταν εύκολη. Το καΐκι που μετέφερε καθημερινά την ομάδα από την Αντίπαρο, απέναντι στο Δεσποτικό, στο «νησί των κούρων», και στο Τσιμηντήρι, είχε μόλις πέντε φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Κανέναν από πανεπιστήμια του εξωτερικού όπως άλλες χρονιές. Και τρεις αρχαιολόγους: τον διευθυντή των ανασκαφών του Δεσποτικού Γιάννο Κουράγιο (Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων), τη στενή συνεργάτιδά του Ιλια Νταϊφά και την Αλεξάνδρα Αλεξανδρίδου, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Στις τέσσερις εβδομάδες που εργάστηκαν «υπό περίεργες συνθήκες εξαιτίας της πανδημίας και όσων προκάλεσε», όπως λέει στην «Κ» ο ανασκαφέας, εντόπισαν δύο νέα κτίρια στο Δεσποτικό, δηλαδή συνολικά 29 μαζί με αυτά των προηγούμενων χρόνων. Αλλά και οκτώ στη νησίδα Τσιμηντήρι (δέκα μαζί με τα περυσινά), η οποία στην αρχαιότητα ήταν ενωμένη με το Δεσποτικό, με ισθμό.
Τμήμα αρχαϊκού πιθαριού με εμπίεστη διακόσμηση από το Τσιμηντήρι.
Το βάρος, φέτος, δόθηκε επί ένα μήνα στις αναστηλωτικές εργασίες του αρχαϊκού ναού και του τελετουργικού εστιατορίου του ιερού. Στον βόρειο και δυτικό τοίχο του ναού που συμπληρώθηκαν με νέους και αρχαίους δόμους, στον θυραίο τοίχο των δωματίων του και στα κατώφλια, στις παραστάδες ναού και εστιατορίου καθώς και στους σπονδύλους. Από τη Δευτέρα (31/8) οι αναστηλώσεις θα συνεχιστούν για τη δεύτερη περίοδο στην οποία θα ολοκληρωθούν.
Ο Γ. Κουράγιος τις απαριθμεί ευχαριστημένος και λέει ότι απομένουν τα γείσα, τονίζοντας τη διαφορά που δημιουργεί στον επισκέπτη το νέο υλικό, το άσπρο μάρμαρο. Ο αρχαϊκός ναός εντυπωσιάζει με το ύψος του, 6 με 7 μέτρα, αλλά «όταν τοποθετηθεί το αέτωμα θα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακός». Πραγματοποιήθηκαν εργασίες στις προσόψεις του και συμπληρώθηκαν οι επτά από τις οκτώ παραστάδες. «Τώρα θα ασχοληθούμε με τις προσόψεις του τελετουργικού εστιατορίου, τα στοιχεία που θα ενωθούν με τα γείσα, ώστε να απομακρυνθεί η σκαλωσιά από το μνημείο. Πρόκειται για δωρεά του Θ. Μαρτίνου, η οποία θα μεταφερθεί στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου, όπου η ΕΦΑ Κυκλάδων έχει προγραμματίσει αναστηλωτικά έργα στη Στοά του Φιλίππου, στον ναό του Απόλλωνα κ.α.».
Τμήμα αγγείου του 7ου αι. π.Χ. από εργαστήριο της Πάρου.
Το σημαντικό είναι ότι έπειτα από 22 χρόνια ανασκαφών στο Δεσποτικό, οργανώνεται ο αρχαιολογικός χώρος. Διαδρομές, πρόβλεψη για τα άτομα με κινητικά προβλήματα, τοποθέτηση πινακίδων, φυλάκιο, ενώ η μάντρα που χτίζεται, εμποδίζει τα κατσίκια της γειτονικής στάνης να προκαλέσουν καταστροφές. «Του χρόνου πιστεύω θα είμαστε έτοιμοι. Οι επισκέπτες θα παρακολουθούν και τις αναστηλωτικές εργασίες που θα ξεκινήσουν στο κτίριο Δ, κοντά στον ναό». Προβληματισμός υπάρχει για την τιμή του εισιτηρίου που θα οριστεί. Μην ξεχνάμε ότι όποιος φτάνει ως εκεί, επιβαρύνεται με 7 ευρώ για τη μεταφορά του με το καΐκι.
Τα ευρήματα
Ας δούμε όμως τα φετινά ευρήματα. Στο Δεσποτικό εντοπίστηκαν ένα κτίριο προς το λιμάνι, στην πορεία των επισκεπτών και το άλλο, δυτικά της μάντρας του βοσκού. Ενα οικοδόμημα μεγάλων διαστάσεων και διαφόρων αρχιτεκτονικών φάσεων που η θεμελίωσή του φτάνει τα 3 μ. Η ισχυρή κατασκευή των τοίχων (πάχους ενός μέτρου) δείχνει ότι το κτίριο οικοδομήθηκε στους αρχαϊκούς χρόνους, ενώ η διαφορετικής χρονολόγησης κεραμική στο εσωτερικό του, υποδεικνύει τη μακρά χρήση του, ώς την ύστερη αρχαιότητα. «Πιστεύουμε ότι ήταν μία μεγάλη δεξαμενή, βοηθητική για τις ανάγκες του ιερού», λέει ο ανασκαφέας.
Αεροφωτογραφία του αρχαιολογικού χώρου στο Δεσποτικό, που θα αποκτήσει διαδρομές για επισκέπτες.
Στο Τσιμηντήρι τα δέκα κτίρια μεγάλων διαστάσεων με ισχυρή κατασκευή είχαν δημόσιο χαρακτήρα και σχετίζονταν με τη λειτουργία του λιμανιού. Σε έναν από τους χώρους εντοπίστηκε μεγάλος αριθμός κεραμικής, επίσης θραύσματα αρχαϊκών πίθων με εγχάρακτη και εμπίεστη διακόσμηση από τον 7ο αι. π.Χ. «Τα κτίρια αυτά ήταν αποθηκευτικοί χώροι στην είσοδο του λιμανιού.
Όσο για τα πιθάρια προορίζονταν για εμπόριο λαδιού. Στο λιμάνι οι ναυτικοί της εποχής εφοδιάζονταν με νερό, τροφή και ό,τι χρειάζονταν για το ταξίδι τους στη Συρία, την Παλαιστίνη και όπου αλλού πήγαιναν».
«Όλα μαρτυρούν εξαιρετική οργάνωση από την πόλη της Πάρου που ίδρυσε το ιερό και γύρω του γερές κατασκευές. Ήταν ένα προστατευμένο λιμάνι και ένα μεγάλο ιερό με τελετουργικό εστιατόριο, περιβόλους, ιερείς, μόνιμο προσωπικό και πολλούς επισκέπτες, οι οποίοι πλήρωναν για να ανεφοδιαστούν, καθώς και φόρους. Ήταν ένα καλά οργανωμένο μοναστήρι της εποχής».
Ο αρχαϊκός ναός εντυπωσιάζει με το ύψος του, που αγγίζει τα 7 μέτρα, αλλά η όψη του θα γίνει πιο εντυπωσιακή όταν τοποθετηθεί το αέτωμα, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο. (Φωτ. ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ)
Οι χορηγοί που βοήθησαν στις εργασίες είναι οι ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ, Ιδρυμα Π. & Α. Κανελλοπούλου, Ιδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, Δήμος Αντιπάρου, Σύλλογος «Φίλοι της Πάρου», Ιδρυμα Ι. Λάτση.
Γιώτα Συκκά ://www.kathimerini.gr/
