Από εργαστήριο αττικό ένα έργο πλαστικής από την Αρχαϊκή εποχή 510-500 π.Χ. με ύψος 0,615 από μάρμαρο Υμηττού βρίσκεται στην Αίθουσα αρχαϊκής Ακρόπολης Βρέθηκε σε θραύσματα το 1865 στην περιοχή του ιερού του Πανδίονα, κατά τις εργασίες κατασκευής του παλαιού Μουσείου Ακρόπολης, συγκολλήθηκε και συμπληρώθηκε.
Μεγάλο μέρος του κεφαλιού είναι αντίγραφο του πρωτότυπου, που βρίσκεται από το 1817 στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Είναι γνωστό ως «κεφαλή Fauvel» από το όνομα του τότε Γάλλου πρόξενου στην Αθήνα ο οποίος, στο πλαίσιο της έντονης αρχαιοκαπηλικής δράσης του, μετέφερε το κεφάλι στη χώρα του.
Ο γραφέας φορά ιμάτιο, που αφήνει ακάλυπτο το δεξί τμήμα του κορμού του και κάθεται σε δίφρο (σκαμνί) με κόκκινο μαξιλάρι. Γέρνει ελαφρά το κεφάλι προς το μέρος του δεξιού χεριού, στο οποίο θα κρατούσε γραφίδα, και γράφει σε πινακίδα κατασκευασμένη από πρόσθετο κομμάτι, ίσως ξύλινο, το οποίο θα στερεωνόταν στις οπές που υπάρχουν στα γόνατά του. Τα υπολείμματα από χρωματιστούς ιμάντες στα πόδια δείχνουν ότι φορούσε σανδάλια.
Σε σύγκριση με τα άλλα δύο αγάλματα γραφέων (Ακρ. 144 και Ακρ. 146), που έχουν βρεθεί στην Ακρόπολη, αυτό είναι το μεγαλύτερο και αρτιότερο. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι τα αγάλματα αυτά, σπάνια στην αρχαία ελληνική τέχνη, απεικονίζουν ταμίες των χρημάτων της θεάς Αθηνάς, οι οποίοι σημειώνουν τα ποσά που διαχειρίστηκαν κατά τη θητεία τους.
Ο γραφεύς Ακρ. 144 Αρχαϊκή εποχή 510-500 π.Χ.Ύψος: 0,455 μ.
Βρέθηκε το 1882 ανάμεσα στον Παρθενώνα και το παλαιό Μουσείο Ακρόπολης. Λείπει το κεφάλι.
Ο γραφέας φορά ιμάτιο, που αφήνει ακάλυπτο το δεξί τμήμα του κορμού του και κάθεται σε δίφρο (σκαμνί) με ζωγραφιστά πόδια. Στα γόνατά του έχει πολύπτυχη πινακίδα πάνω στην οποία έγραφε με τη γραφίδα που θα κρατούσε στο δεξί χέρι. Οι λεπτομέρειες του αγάλματος τονίζονταν με χρώματα από τα οποία σήμερα διατηρούνται ίχνη του κόκκινου.
Το άγαλμα, όπως και τα άλλα δύο αγάλματα γραφέων (Ακρ. 146 και Ακρ. 629) της Ακρόπολης, είναι σπάνια στην αρχαία ελληνική τέχνη. Ορισμένοι πιστεύουν ότι απεικονίζουν ταμίες των χρημάτων της θεάς Αθηνάς, οι οποίοι σημειώνουν τα ποσά που διαχειρίστηκαν κατά τη θητεία τους. Άλλοι θεωρούν ότι είναι μέλη της ομάδας που καταγράφει τα έπη του Ομήρου, τα οποία μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. μεταδίδονταν μόνο προφορικά. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι είναι γραμματείς που καταγράφουν τις αποφάσεις της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου, αξίωμα που θεσπίστηκε στην Αθήνα μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας το 508 π.Χ.
Άλλοι πάλι θεωρούν ότι είναι μέλη της ομάδας που καταγράφει τα έπη του Ομήρου, τα οποία μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. μεταδίδονταν μόνο προφορικά, και άλλοι ότι είναι γραμματείς που καταγράφουν τις αποφάσεις της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου, αξίωμα που θεσπίστηκε στην Αθήνα μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας το 508 π.Χ.
Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι το άγαλμα ήταν στημένο στη βάση Ακρ. 124 ενώ άλλοι, βασιζόμενοι σε τεχνικά χαρακτηριστικά της εγκοπής στην πάνω επιφάνειά της, υποστηρίζουν ότι η σύνδεση του αγάλματος με τη βάση δεν είναι πιθανή.
Άγαλμα γραφέα Ακρ. 146 Αρχαϊκή εποχή 510-500 π.Χ.
Το άγαλμα βρέθηκε το 1836 κοντά στον Παρθενώνα. Σώζεται το κάτω μέρος του σώματος.
Ο γραφέας εικονίζεται καθιστός πάνω σε κιβώτιο. Φορά μακρύ ιμάτιο που τυλίγει σφιχτά το κάτω μέρος του σώματός του και πάνω στα γόνατα στηρίζει, ανοιχτή κίστη (κιβωτίδιο) με τα σύνεργα της εργασίας του. Οι λεπτομέρειες του αγάλματος τονίζονταν αρχικά με χρώματα από τα οποία σήμερα διατηρούνται ίχνη του κόκκινου.
Το άγαλμα, όπως και τα Ακρ. 144 και Ακρ. 629 που προέρχονται από την Ακρόπολη, είναι σπάνια στην ελληνική τέχνη. Ορισμένοι πιστεύουν ότι απεικονίζουν ταμίες των χρημάτων της θεάς Αθηνάς, οι οποίοι σημειώνουν τα ποσά που διαχειρίστηκαν κατά τη θητεία τους. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι είναι μέλη της ομάδας που καταγράφει τα έπη του Ομήρου, τα οποία μέχρι τον 6ο αι. π.Χ. μεταδίδονταν μόνο προφορικά. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι είναι γραμματείς που καταγράφουν τις αποφάσεις της Βουλής και της Εκκλησίας του Δήμου, αξίωμα που θεσπίστηκε στην Αθήνα μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας το 508 π.Χ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Lechat, H., La Sculpture attique avant Pheidias, Paris, 1904, σελ. 271-272, εικ. 22
Dickins, G., Catalogue of the Acropolis Museum, Archaic Sculpture, I, Cambridge, 1912, σελ. 165, αρ.κατ. 629
Möbius, H., «Über Form und Bedetung der sitzenden Gestalt in der Kunst des Orients under der Griechen», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 41, 1916, σελ. 169
Rodenwaldt, G., «Ein Archaischer Torso in Athen», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 46, 1921, σελ. 29-30
Payne, H., G. Mackworth-Young, Archaic Marble Sculpture from the Acropolis, London, 1936, σελ. 47, εικ. 118
Langlotz, E., W. Schuchhardt, H. Schrader, Die archaischen Marmorbildwerke der Akropolis, Frankfurt am Main, 1939, σελ. 207, εικ. 132, αρ.κατ. 309
Raubitschek, A. E., «Early Attic votive monuments», Annual of the British School at Athens 40, 1939/40, σελ. 17-18
Raubitschek, A. E., Dedications from the Athenian Akropolis. A Catalogue of the Inscriptions of the Sixth and Fifth Century BC, Cambridge Mass, 1949, σελ. 10, αρ.κατ. 6a-b
Lippold, G., Die griechische Plastik, Handbuch der Archäologie III 1, München, 1950, σελ. 76
Karouzos, Ch., Aristodikos. Zur Geschichte des spätarchaischattischen Plastik und der Grabstatue, Athen, 1961, σελ. 49, αρ.κατ. D4
Τριάντη, Ι., «Παρατηρήσεις σε δύο ομάδες γλυπτών του τέλους του 6ου αιώνα από την Ακρόπολη», στο W. D. E. Coulson κ.ά. (επιμ.), Archaeology of Athens and Attica under the Democracy, Oxford, 1994, σελ. 83-86
Τριάντη, Ι., Το Μουσείο Ακροπόλεως, Ο Κύκλος των Μουσείων, Αθήνα, 1998, σελ. 167, εικ. 177-178
Trianti, I., «La statue 629 de l'Acropole et la tête Ma 2718 du Musée du Louvre», Monuments et mémoires de la Fondation Eugène Piot 76, 1998, σελ. 1-33
Keesling, C. M., «Endoios's Painting from the Themistoklean Wall, a reconstruction», Hesperia 68, 1999, σελ. 519 υποσημ. 41, 522 και υποσημ. 54
Shapiro, A., «Atene prima e dopo le guerre persiane: Le sculture dell'Acropoli e il loro contesto sociale», Archeologia Classica 52, 2001, σελ. 6-10, εικ. 1-2
Leka, E., «Restaurations Antiques de Sculptures archaiques de l' Acropole d' Athenes», Bulletin Archéologique du Comité des travaux historiques et scientifiques - nouvelle série 30, 2003, σελ. 17-31, εικ. 4
Patay-Horváth, A., Metallanstückungen an griechischen Marmorskulpturen in archaischer und klassischer Zeit, Tübinger Archäologische Forschungen 4, 2008, σελ. 90, αρ.κατ. 74
Williams, D., «Picturing Potters and Painters», στο J. Oakley, O. Palagia (επιμ.), Athenian Potters and Painters: The Conference Proceedings, Oxford, 2009, σελ. 312-314, εικ. 6-8
Χωρέμη, Ε.-Λ., Λίθινα Ενεπίγραφα Αναθήματα του 4ου αι. π.Χ. από την Ακρόπολη των Αθηνών: ο αναθέτης και το μνημείο, Ιωάννινα, 2015, σελ. 159 και υποσημ. 1049-1050
Παντερμαλής, Δ., Ελευθεράτου, Σ., Βλασσοπούλου, Χ., Μουσείο Ακρόπολης. Οδηγός, Αθήνα, 2016, σελ. 152, 157-158, εικ. 168
Neils, J., «Athena in the Ergasterion?», στο O. Palagia, E. P. Sioumpara (επιμ.), From Hippias to Kallias. Greek Art in Athens and Beyond 527-449 B.C., Athens, 2019, σελ. 84, εικ. 5
Jacob, R., «Piercing, Attachments, Repairs», στο O. Palagia (επιμ.), Handbook of Greek Sculpture, Berlin, 2019, σελ. 676-677, εικ. 21.13
Furtwängler, A., «Marmore von der Akropolis», Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Athenische Abteilung 6, 1881, σελ. 174, εικ. VI, VII
Lechat, H., La Sculpture attique avant Pheidias, Paris, 1904, σελ. 270-271, εικ. 21
Dickins, G., Catalogue of the Acropolis Museum, Archaic Sculpture, I, Cambridge, 1912, σελ. 102, αρ.κατ. 146
Langlotz, E., W. Schuchhardt, H. Schrader, Die archaischen Marmorbildwerke der Akropolis, Frankfurt am Main, 1939, σελ. 210-211, εικ. 311
Τριάντη, Ι., «Παρατηρήσεις σε δύο ομάδες γλυπτών του τέλους του 6ου αιώνα από την Ακρόπολη», στο W. D. E. Coulson κ.ά. (επιμ.), Archaeology of Athens and Attica under the Democracy, Oxford, 1994, σελ. 83-86
Keesling, C. M., «Endoios's Painting from the Themistoklean Wall, a reconstruction», Hesperia 68, 1999, σελ. 519 υποσημ. 41, 522 και υποσημ. 54
Shapiro, A., «Atene prima e dopo le guerre persiane: Le sculture dell'Acropoli e il loro contesto sociale», Archeologia Classica 52, 2001, σελ. 6-10
