ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ

Aπό το «αγγείο του Δαρείου » Έλληνα καλλιτέχνη ,δείχνει έναν αμμο-άβακα ,όπου αριστερά ένας υπηρέτης Πέρσης τροφοδοτεί με άμμο το τραπέζιο και δεξιά ένας άλλος κάνει υπολογισμούς με ελληνική αρίθμηση 

Ο ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΟΥ 300 ΠΧ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ

Εξαιρουμένης της μέτρησης στα δάχτυλα, είναι η αρχαιότερη γνωστή συσκευή μέτρησης, και ένας πρόδρομος του άβακα. Ήταν κατασκευασμένη από πέτρα ή και από ξύλο και η καταμέτρηση γινόταν

στον πίνακα με τις χάντρες ή βότσαλα ή άμμο ή χώμα . Αυτές οι συσκευές έχουν επίσης την ονομασία άμμο-άβακες "

Το αρχαιότερο παράδειγμα που επιζεί σήμερα για μια καταμέτρηση πλοίων ή για ένα επιτραπέζιο παιχνίδι(;) μπορεί να είναι ένας τέτοιος δίσκος ,  βρέθηκε το 1850 στο νησί της Σαλαμίνας και η οποία πλάκα χρονολογείται από το 300 περίπου π.Χ.. Βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο στην Αθήνα. 

«Είναι μια πλάκα από λευκό μάρμαρο 149 εκατοστά μήκος, 75 εκατοστά πλάτος, και 4,5 εκ. πάχος, κατά την οποία οι 5 ομάδες των σημάνσεων στο κέντρο της ταμπλέτας είναι ένα σύνολο από 5 παράλληλες γραμμές, εξίσου χωρίζονται από μια κάθετη γραμμή, προσαρμοσμένες με ένα ημικύκλιο στο σημείο τομής των κάτω απο την οριζόντια γραμμή και την ενιαία κάθετη γραμμή. 

Κάτω από αυτές τις γραμμές είναι ένας μεγάλος χώρος με μια οριζόντια ρωγμή. Κάτω από αυτό το ρήγμα είναι μια άλλη ομάδα από έντεκα παράλληλες γραμμές, και πάλι χωρίζεται σε δύο τμήματα από μια κάθετη γραμμή σε αυτούς, αλλά με το ημικύκλιο στην κορυφή της τομής? η τρίτη, έκτη και ένατη από αυτές τις γραμμές σημειώνονται με ένα σταυρό όπου διασταυρώνονται με την κάθετη γραμμή ". Τρία σύνολα με ελληνικά σύμβολα (αριθμοί από το ακροφωνικό σύστημα) διατεταγμένα κατά μήκος της αριστερά, δεξιά και κάτω άκρα του δισκίου.

Ο ΥΔΡΑΥΛΙΚΟΣ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ 350 ΠΧ 

Ο Πολύβιος 

Ο Αινείας ο Τακτικός έζησε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. και, ως σύγχρονος του Ξενοφώντα, είναι ασφαλώς αυτός που ο Ξενοφών αναφέρει ως Αινεία Στυμφάλιο, στρατηγό των Αρκάδων που έλαβε μέρος στη Μάχη της Μαντινείας. Ο Αινείας είχε συγγράψει ένα μεγάλο έργο με τίτλο Περί των στρατηγικών υπομνήματα, από το οποίο σώθηκε μία επιτομή, το Εγχειρίδιο Τακτικής, η οποία έγινε από τον Κινέα, σύμβουλο του βασιλιά Πύρρου. 

Ο Αινείας συνέγραψε και το έργο Τακτικόν τε και πολιορκητικόν υπόμνημα περί του πώς χρη πολιορκούμενον αντέχειν. Από αυτό σώθηκαν λίγα αλλά πολύτιμα αποσπάσματα. Τα έργα του είναι γραμμένα στην αττική διάλεκτο, με αποσπάσματα από τον Θουκυδίδη και τον Ξενοφώντα. Σε αυτά ο συγγραφέας εκθέτει όλα τα είδη των στρατηγημάτων και των προφυλάξεων, που πρέπει να χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να παραπλανάται ο εχθρός. Ακόμα και σήμερα εντυπωσιάζει η ακριβολογία του και η διαύγεια του ύφους του.

Σύμφωνα με τον Πολύβιο, τον Έλληνα ιστορικό της ελληνιστικής περιόδου, ο Αινείας Τακτικός, ένας από τους πρώτους Έλληνες συγγραφείς για την τέχνη του πολέμου, εφηύρε το υδραυλικό τηλέγραφο σε αυτήν την περίοδο. Ήταν ένα σύστημα σηματοφόρων που χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια του πρώτου Καρχηδονιακού  πολέμου για την αποστολή μηνυμάτων ανάμεσα στη Σικελία και την Καρχηδόνα.

Στο σύστημα αυτό εμπλέκονται πανομοιότυπα δοχεία σε ξεχωριστούς λόφους(;).

 Κάθε δοχείο θα είναι γεμάτο με νερό, και έχει μια κάθετη ράβδο επιπλέει μέσα.

 Οι ράβδοι ήταν χαραγμένοι με διάφορους προκαθορισμένους κώδικες σε γραμμώσεις .

 "Για να στείλετε ένα μήνυμα, στον φορέα αποστολής θα χρησιμοποιηθεί  ένας φακός  στο σήμα του παραλήπτη φορέα(;).

Τότε  τα δύο συγχρονισμένα μέρη , θα ανοίξουν  ταυτόχρονα τις κάνουλες στο κάτω μέρος των δοχείων τους και το νερό θα στραγγίξει μέχρι η στάθμη του νερού φθάσει στην επιθυμητή θέση του κωδικού .  ,σημείο στο οποίο ο αποστολέας θα μείωνε τον φακό του, και οι φορείς εκμετάλλευσης θα κλείσουν ταυτόχρονα τις κάνουλες τους. "

Αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που βρέθηκαν στις γραφές του Τακτικού

ΣΤΕΝΟΓΡΑΦΙΑ -ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΦΕΥΡΕΣΗ

Του Richard Flavin 

 Υπάρχουν πολλές δημοφιλείς ιστορίες για την στενογραφία (π.χ., Guénin 1908? -Glatte 1958?- Leslie 1964) και της γραφής, σε γενικές γραμμές, οι οποίες περιλαμβάνουν μνεία των συστημάτων για την  στενογραφία (π.χ., Daniels 1996). Αυτό που ακολουθεί δεν έχει σκοπό να αντικαταστήσει αυτές τις πηγές, αλλά  το άρθρο αυτό επιχειρεί απλώς να ανιχνεύσει μια κάπως πιο εμπεριστατωμένη  από τα πρώτα στοιχεία  για την στενογραφία με αυτήν που χρησιμοποιείται για την Mi'kmaq σελιδοδείκτες κα, και όχι μια πλήρη και σε βάθος προσέγγιση της  

Η ΣΤΗΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 350 ΠΧ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.

Acropolis Stone (c. 350 BCE), Brit. Mus. 
  

Ελληνικό έγγραφο με συντομογραφία –στενογραφία  του 3-4 αιωνα μ.Χ.

Add. Ms. 33270 (3rd to 4th cent. CE).

    Σήμερα, οι περισσότεροι μελετητές της παλαιογραφίας- paleographers- έχουν δεχθεί το κλασικό ελληνικό σύστημα στενογραφίας από την επιγραφή του τέταρτου αιώνα π.Χ., όπως ανακαλύφθηκε στην Ακρόπολη της Αθήνας το 1884, όπως και εκ των υστέρων, είναι αποδεδειγμένα το λειτουργικότερο  και το παλαιότερο σωζόμενο παράδειγμα της στενογραφίας.

Ξενοφών 430-355 π.χ.

 Η Ακρόπολη Stone επιγραφή που χρησιμοποιεί ένα γεωμετρικό σύστημα που περιγράφεται τροποποιήθηκε από βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (Foat 1901). Ο Ξενοφών, ο Έλληνας στρατιώτης και ιστορικός που ήταν  ως νέος, μαθητής του Σωκράτη, λέγεται ότι τον παρότρυνε ο δάσκαλος του να δημιουργήσει η να επινοήσει ένα τέτοιο σύστημα γραφής (Διογένης Λαέρτος. Ii.48). Ίσως η επιγραφή στη στήλη της Ακρόπολης είναι ένα παράδειγμα του συστήματος του Ξενοφώντα, αλλά η έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων αφήνει μία αμφιβολία  στο βωμό αυτών που δεν έχουν τίποτα να θυσιάσουν. 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΕΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 2^ου ΑΙΩΝΑ  

 Η Ελληνική στενογραφία τελικά έχει τυποποιηθεί στο δεύτερο αιώνα π.Χ. και από τον τέταρτο αιώνα μ.Χ. είχε αναδειχθεί ως ένα βιώσιμο σύστημα, αλλά Έλληνες για κάποια χρόνια δεν συνέχισαν την στενογραφία και απομνημόνευση ενθαρρύνθηκε. (Norman 1960).  

ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΟΥ  ΑΘΗΝΑΪΚΟΥ  ΙΠΠΙΚΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟ  350 Π.Χ. - 250 Π.Χ.

μακράν το μεγαλύτερο αρχείο της αρχαιότητας. 

Στην αρχαία Ελλάδα η χρήση του αλόγου, σε πολεμικά άρματα, είναι γνωστή από τον 16ο αιώνα π.Χ., ενώ κατά τη δεύτερη χιλιετία η ταφή αλόγων μαζί με τον κύριο τους καταδεικνύει την ιδιαίτερη σημασία τους. Οι Έλληνες στον Τρωικό πόλεμο κατακτούν την Τροία προσφέροντας στους εχθρούς «δώρο» με τη μορφή αλόγου, τον περίφημο «Δούρειο Ίππο».

Η κατοχή αλόγου και η δαπανηρή συντήρησή του ήταν ακριβή υπόθεση. Αναφέρεται πως το 421 π.Χ. ένα άλογο στοίχιζε το υπέρογκο ποσό των 1200 ασημένιων αττικών δραχμών. Ως εκ τούτου μόνο η αριστοκρατική τάξη είχε αυτή τη δυνατότητα και έτσι το άλογο αποτελούσε σύμβολο κύρους, πλούτου και κοινωνικής θέσης. Τον 6ο αιώνα π.Χ. πολλές αριστοκρατικές οικογένειες επιδείκνυαν την υπεροχή τους, επιλέγοντας ονόματα με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη «ίππος» (π.χ. «Ιππίας» και «Ίππαρχος», γιοι του τύραννου Πεισίστρατου, «Ξάνθιππος», πατέρας του Περικλή). Ο νομοθέτης Σόλων (αρχές 6ου αι. π.Χ.), κάνοντας διάκριση των τεσσάρων κοινωνικών ομάδων της αθηναϊκής πολιτείας, ενέταξε αυτούς τους αριστοκράτες στη δεύτερη ανώτερη κοινωνική τάξη, εκείνη των Ιππέων. Κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Περικλή (461-429 π.Χ.), ο ρόλος των ιππέων αναβαθμίστηκε· συγκροτήθηκε σώμα χιλίων ανδρών (ιππικό) το οποίο λάμβανε μέρος σε στρατιωτικές επιχειρήσεις και σε σημαντικές

θρησκευτικές γιορτές, όπως τα μεγάλα Παναθήναια.

Αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφώντας κάνουν αναφορά στη συμβολή των ιππέων στις νίκες των Αθηναίων εναντίον των Σπαρτιατών, ενώ ο Αριστοφάνης ονομάζει μία από τις κωμωδίες του με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ιππείς» (424 π.Χ.). Η στάση αυτή αλλάζει ριζικά με το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, το 404 π.Χ., όταν με τη συμμετοχή της τάξης των ιππέων καταλύεται η αθηναϊκή δημοκρατία και εγκαθιδρύεται το ολιγαρχικό καθεστώς των Τριάκοντα τυράννων.

Τα αγάλματα ιππέων στην αίθουσα των αρχαϊκών έργων του Μουσείου είναι πιθανότατα αφιερώματα της τάξης των Ιππέων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η σημαντικότερη συγκέντρωση τέτοιων αγαλμάτων παρατηρείται κατά τον 6ο αιώνα στην Ακρόπολη της Αθήνας. 

Κατασκευασμένα με εξαιρετική φροντίδα, καταδείκνυαν τον πλούτο και την ισχύ των αναθετών τους. 

Ενώ οι πληροφορίες που έχει επιβιώσει σχετικά με την αρχαία ελληνική βιβλιοθήκη και αρχεία σε  κτίρια από τις ανασκαφές των ερειπίων, οι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη βιβλιοθήκη και το αρχείο εκμεταλλεύσεων, καθώς και βιβλιοθήκη και η λειτουργία αρχείου, βασίζεται σε λογαριασμούς τρίτων, ή είναι αποσπασματικά ή έχουν κερδοσκοπική χροιά . Δραματική εξαιρέση από αυτή τη συνολική έλλειψη στα σωζόμενα αρχεία από την αρχαία Ελλάδα είναι τα Αρχεία του  Αθηναϊκού  Ιππικού από τον τέταρτο και τρίτο αιώνα π.Χ. που σώζονται σε μολύβδινα  δισκία.  

Τα Αρχεία του  αθηναϊκού  Ιππικού ανασκάφηκαν το 1965 από ένα πηγάδι στο προαύλιο του Διπύλου, τη διπλή πύλη που οδηγούσε στην πόλη της Αθήνας από τα βόρεια. Περιελάμβανε 574 δισκία και είναι  από τον τρίτο αιώνα π.Χ.. Έξι χρόνια αργότερα, ένα άλλο με εκατό περίπου δισκία από τον τέταρτο και το τρίτο αιώνα π.Χ., ανακαλύφθηκαν από ένα τμήμα  του έχει  καλά ανασκαφεί στην άκρη της Αγοράς στην Αθήνα. 

Ο Ιστορικός για τα αρχεία Ernest Posner της αρχαιότητος χαρακτηρίζει  αυτές ως «μακράν το μεγαλύτερο όνομα αρχείου της αρχαιότητας.

Βρέθηκαν  πινάκια η δισκία ερμητικά κλειστής έλασης ή διπλωμένα πάνω και κάτω , που περιλαμβάνουν τις ακόλουθες πληροφορίες:

το όνομα στην γενική του ιδιοκτήτη του αλόγου- Χρώμα και το σήμα του αλόγου, εάν υπάρχει. και η αξία του που δήλωσε σε δραχμές, και με 1.200 δραχμές έχει δοθεί ως η μεγαλύτερη αποτίμηση 

 Κανονικά, μόνο το όνομα του ιδιοκτήτη αναγράφεται στο εξωτερικό, τα άλλα δεδομένα είναι γραμμένα  στο εσωτερικό του δισκίου και δεν μπορούσε να διαβαστεί, από κανέναν  εκτός εάν το  δισκίο ξετυλίγεται από την θέση του ή ξεδιπλώνεται μαζί με μια σειρά δισκίων

Είναι παλίμψηστα,  δηλαδή, η αρχικές καταχωρήσεις είχαν σβηστεί και αντικατασταθεί από νέα δεδομένα

Posner,« Η Αθηναϊκή Αρχεία Ιππικού του τέταρτου και της τρίτου αιώνα   π.Χ. »,Ο αμερικανός Αρχειονόμος (1974) 579-82). Το ευρύ φάσμα των αγγείων καθώς και τα δισκία που έχουν ανασκαφεί από το Δίπυλο περιγράφονται από  τον Karin Braun στο "Der Διπύλου-Brunne Β ¹ Die Funde," Mitteilungen des Deutschen archäologischen inst. Athenische Abteilung, Band 85 (1970) 129-269, πλάκες 53 – 93-.

Οι Πλάκες 83-93 απεικονίζουν τι περιέχουν τα  δισκία για να μην τυλίγονται και ξετυλίγονται. Από τοις εκτεταμένες διαθέσιμες πληροφορίες, ο John H. Kroll, συντάκτης του κύριου έγγραφου σχετικά με την ανασκαφή του 1971, ανέπτυξε μια θεωρία σχετικά με τους σκοπούς και τη λειτουργία των αρχείων του Αθηναϊκού ιππικού,  από τα οποία παραθέτουμε ένα μέρος:

"Η συνεχής εναλλαγή των αλόγων εξηγεί, νομίζω, γιατί τα αρχεία των τιμών των αλόγων κρατήθηκαν όπως ήταν-ατομικά του κάθε ενός σε  δισκία μολύβδου. Επίσημα ετήσια αρχεία στην Αθήνα συνήθως διατηρούνται σε μορφή λίστας σε πάπυρο ή σε μαρμάρινους  πίνακες.

 Όμως, δεδομένου ότι ένας ιππέας ήταν πιθανό να έχει αλλάξει το άλογό του σε οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια του έτους, ένα πιο ευέλικτο σύστημα αρχείων κλήθηκε για -το ισοδύναμο της σύγχρονης κάρτας-αρχείο του συστήματος-την οποία η καταγραφή ενός συγκεκριμένου άλογου θα μπορούσε να τραβηχτεί έξω και να αντικατασταθεί αν το ίδιο το άλογο είχε αντικατασταθεί. 

Έτσι για τις μεμονωμένες εγγραφές, είχε προφανή πλεονεκτήματα σε σχέση με χαρτί ή ξύλο, και, επειδή  ήταν φτηνό και θα μπορούσαν να διαγραφούν και να χρησιμοποιηθούν εκ νέου κατ 'επανάληψη, θα ήταν λιγότερο δαπανηρή σε βάθος χρόνου. Η περαιτέρω χρήση των πινακίδων, για άλλους λόγους παρεμπιπτόντως, πρέπει σίγουρα να είναι ένας παράγοντας στο χαμηλό ποσοστό επιβίωσης των δισκίων στις περισσότερες σειρές και την απώλεια των άλλων σε όλη τη σειρά.  

Υπάρχει μία άλλη σχέση με τον οποίο τα δισκία ξεχωρίζουν από τα ετήσια στοιχεία. I υποθέσω ότι ήταν έλασης ή διπλωμένα απλά για τη διευκόλυνση της αποθήκευσης και όχι επειδή οι αξιολογήσεις που περιέχουν έπρεπε να κρατηθεί μυστικό. Αλλά το γεγονός ότι ήταν διπλωμένο ή τυλίγονται, πολλοί από αυτούς όσο πιο σφιχτά θα μπορούσαν να είναι, δείχνει ότι κανείς δεν περίμενε να αναφέρονται σε τακτική βάση.

 Πράγματι, από το σύνολο της κατάστασης  των αδιάσπαστων δισκίων που ανακτήθηκαν από πηγάδια στον Κεραμικό και την Αγορά στην αρχική θέση τους  και ήταν διπλωμένο ή σε έλαση , είναι αμφίβολο ότι κανένα από τα σωζόμενα δισκία είχε ποτέ αναζητηθεί. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η αξιολόγηση  ότι ποτέ δεν αναζητήθηκαν οι  πληροφορίες, απλά ότι οι εγγραφές έγιναν σε ετήσια βάση και αρχειοθετούνται για αν αναζητηθούν  οι πληροφορίες μόνο σε σπάνιες, αν και αναμενόμενες, περιπτώσεις.Αν η ευκαιρία αυτή δεν προέκυπτε κατά τη διάρκεια του έτους, που έληξε, τότε αυτά αντικαταστάθηκαν με τις εκτιμήσεις του επόμενου έτους, και είχαν μπει στην άκρη, τελικά για να διαγραφούν και να χρησιμοποιηθούν εκ νέου »(Kroll," ένα αρχείο του Αθηναϊκού ιππικού, "Hesperia XLVI [1977] Αρ. 2, 94-95). 

ΟΙ ΑΡΧη ΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ -ΠΕΡΙΠΟΥ 280 Π.Χ.

Κομμάτια της Οδύσσειας ,έχει πιθανά αντιγραφεί στην βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας  

Τα σχόλια σχετικά με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια γραμμένα στην Ελληνιστική περίοδο στην Αλεξάνδρεια και όταν άρχισε να εξερευνά ο συγγραφέας από το κείμενο ασυνέπειες των ποιημάτων που συνέβησαν ως αποτέλεσμα των διαφορετικών ειδών γραφής και επίσης όταν  καταγράφοντας διαφορετικές εκδόσεις των ποιημάτων τι προσπαθεί να  περάσει κάτω η μέσω της προφορικής παράδοσης, τότε αυτή η διαδικασία της σύγκρισης διαφορετικών χειρογράφων κειμένων, όπως θα έχουν διατηρηθεί στο Αλεξανδρινή Βιβλιοθήκη – για να καταλήξουμε σε αυτό που θα μπορούσε να είναι το «κανονικό» κείμενο, τότε αυτό ακριβώς  ήταν η αρχή της Φιλολογίας .

Η πρώτη κριτική έκδοση του Ομήρου έγινε από τον Ζηνόδοτο από την Έφεσο, πρώτα ήταν επιστάτης της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας , έζησε κατά τη διάρκεια της βασιλείας των δύο πρώτων Πτολεμαίων , και ήταν στο απόγειο της φήμης του, περίπου 280 π. Χ . Οι συνάδελφοί του στη βιβλιοθηκονομία ήταν ο Αλέξανδρος ο Αιτωλός και ο Λυκόφρονας της Χαλκίδας , στους οποίους παραχώρησαν τους  τραγικούς και κωμικούς συγγραφείς, αντίστοιχα, του Ομήρου και άλλους επικούς ποιητές ανατίθεται στον  Ζηνόδοτο.

"Αφού συγκέντρωσε τα διάφορα χειρόγραφα της βιβλιοθήκης, που είχαν περιεχόμενο  αμφίβολους στίχους, τα μεταφέρει ή για  να τροποποιηθούν οι γραμμές, ή  εισήγαγε νέες αναγνώσεις. Είναι πιθανό ότι ήταν ο υπεύθυνος για τη διαίρεση των ομηρικών επών σε είκοσι τέσσερα βιβλία κάθε (με τη χρήση κεφαλαίων Ελληνικών γραμμάτων για την Ιλιάδα , και πεζά για την Οδύσσεια ), και πιθανώς ήταν ο συγγραφέας του υπολογισμού των ημερών από την Ιλιάδα του «Tabula Iliaca »

Η tabula illiaca 

ΤΟ ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΜΗΧΑΝΗ ΜΕ ΕΝΤΟΛΗ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗΣ - ΠΕΡΙ ΤΟ  250 Π.Χ.

Διάγραμμα του ρολογιού με νερό του Κτησίβιου

Ο Έλληνας εφευρέτης και μαθηματικός Κτησίβιος, ίσως ο πρώτος επικεφαλής της βιβλιοθήκης της  Αλεξάνδρειας , εφηύρε το πρώτο τεχνητό αυτόματο σύστημα αυτορρύθμισης, με τον σχεδιασμό ενός βελτιωμένου τύπου ρολόι νερού ή κλεψύδρα (νερό κλέφτης) που δεν απαιτείται καμία εξωτερική παρέμβαση μεταξύ της ανατροφοδότησης αλλά  και για  τους ελέγχους του μηχανισμού . 

Η Κλεψύδρα του  Κτησίβιου κρατούσε  πιο ακριβή χρόνο από οποιοδήποτε ρολόι που εφευρέθηκε μέχρι ο Ολλανδός φυσικός Huygens Κρίστιαν εφεύρε  το ρολόι -εκκρεμές , και χρειάστηκε πρώτα να μελετηθεί η χρήση ενός εκκρεμούς για να ρυθμίσει και να φτιάξει ένα ρολόι τον 17ου αιώνα.

Κατά την πρώτη περίοδο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, αυτό το ρολόι του Κτησίβιου προσαρμόστηκε έτσι  ως ένας τρόπος για τους γιατρούς να μετρούν  το σφυγμό του ανθρώπου . Χρησιμοποιήθηκε επίσης σε δικαστήρια για την οριοθέτηση του χρόνου  στις ομιλίες. Ένας μακρύς σωλήνας είχε βυθιστεί στο νερό και όταν ήταν πλήρης, ενώ το  άνοιγμα στο πάνω μέρος ήταν κλειστό με την πλήρωση ανοίγει και πάλι, και το νερό που βγαίνει πέφτει μέσα από ένα μικρό άνοιγμα στο κάτω άκρο 

Ένα άτομο ήταν ελεύθερο να μιλήσει μέχρις ότου ο σωλήνας ήταν αδειάσει  Θεωρητικά, το μεταξύ διάστημα που το νερό στάζει σηματοδότησε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα... Ωστόσο, η ταχύτητας ροής αυξάνετε  όταν υπήρχε περισσότερο νερό στον σωλήνα  . Όπως όμως εκκενώνεται, η μείωση στην πίεση επιβράδυνε το  στάλαγμα  . Στόχος του Κτησίβιου λοιπόν  ήταν να ρυθμίσει το ρολόι, έτσι ώστε η στάθμη του νερού πρέπει να είναι συνεχώς ίδια. Συνήθιζε δυαδικό σύστημα τριών δοχείων στο οποίο ένα μεγάλο σώμα του νερού όταν αδειάσει στην κλεψύδρα για να το ασφαλίσει παρέμεινε πλήρως  ύδατος .

 Ο πλωτήρας και ο δείκτης που σε ένα  τρίτο δοχείο αναγράφεται ο χρόνος που διέρρευσε. Τα καλύτερα υδραυλικά ρολόγια δεν βασίζονταν απλά στην ροή του νερού μέσα από κάποιο στενό στόμιο αλλά λειτουργούσαν και με σταθερή πίεση του νερού σε ειδικά διαμορφωμένα δοχεία. Ιδιαίτερη προσοχή δινόταν στην ποιότητα και την ακρίβεια κατασκευής των στομίων απ' όπου έρεε το νερό. 

Η κλεψύδρα του Κτησίβιου παρέμεινε το πιο ακριβές ρολόι μέχρι το δέκατο τέταρτο αιώνα, όταν μηχανικά ρολόγια με χρήση ένα σύστημα μολυβδούχου βάρους και μοχλούς αντικατέστησαν τα ί υδραυλικά. Η επιπλέουν στην κλεψύδρα αντιπροσωπεύει ένα πρώιμο παράδειγμα ενός μηχανισμού ανατροφοδότησης "(Nocks, το ρομπότ. την ιστορία της ζωής της Τεχνολογίας [2008] 12-13).

Μερικές  εφευρέσεις του Κτησίβιου ήταν ….

το Έμβολο κυλίνδρου

το Κυρτό σιφώνι.

την Αντλία πίεσης. Η πρώτη πιεστική μηχανή που έφερε δύο έμβολα (πιστόνια) με δυνατότητα παροχής 105 λίτρα/λεπτό.

την Καταθλιπτική - αναρροφητική αντλία, χειροκίνητη που χρησιμοποιούν και σήμερα οι πυροσβέστες, θυμίζει τραμπάλα.

το Υδραυλικό Ωρολόγιο και

το Υδραυλικό Μουσικό Όργανο (Ύδραυλος), το πρώτο πληκτροφόρο και πολυφωνικό όργανο στην ιστορία το οποίο αποτελεί και το πρώτο αρμόνιο.

Τηλεβόλα όπλα. Βλητικές μηχανές που λειτουργούσαν με πεπιεσμένο αέρα.

Ανυψωτήρας. Ανυψωτική μηχανή για μεγάλα βάρη που λειτουργούσε με πίεση νερού.

Καταπέλτες υδραυλικοί. Καταπέλτες των οποίων το τέντωμα των ιμάντων ή σχοινιών γινόταν υδραυλικά.

Κλεψύδρα. Αστρονομικό υδραυλικό όργανο - χρονόμετρο. Η Κλεψύδρα του Κτησιβίου λεγόταν και ύδραυλις, σε αντιδιαστολή με τον ύδραυλο, που λεγόταν το μουσικό όργανο. 

Η ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΕΞΑΝΤΑ   ΙΠΠΑΡΧΟΣ 150-100 ΠΧ 

Ένα πορτραίτο του Ιππάρχου από τη σελίδα τίτλου του Cosmographicall William Cunningham του Glasse (1559). 

Ο αστρολάβος εφευρέθηκε στον ελληνιστικό κόσμο και αποδίδεται στον Έλληνα αστρονόμο   Ίππαρχο. «…εφεύρε τα κατάλληλα όργανα για τον ορισμό της θέσης του κάθε άστρου έτσι ώστε από την θέση και από το μέγεθός τους να αναγνωρίζονται εύκολα και εάν κάποιο απ’ αυτά εξαφανίζονταν ή κάποιο νέο εμφανίζονταν ή ορισμένα απ’ αυτά μετακινούνταν ή εάν η λάμψη μερικών άλλαζε να γίνεται άμεσα αντιληπτό, μ’ αυτόν τον τρόπο άφησε στην ανθρωπότητα τον ουρανό ολόκληρο ως κληρονομιά», όπως μας αναφέρει ο Πλίνιος. 

O Ίππαρχος είναι λοιπόν ο εφευρέτης του Αστρολάβου, (όργανο με τη βοήθεια του οποίου μέτρησε τις συντεταγμένες των αστέρων). Τελειοποίησε τη Διόπτρα, (όργανο που του επέτρεψε την εκτίμηση της φαινόμενης διαμέτρου Ηλίου και Σελήνης, την απόσταση και το πραγματικό μέγεθός τους). Επίσης τελειοποίησε παλαιότερα όργανα όπως ήταν ο Γνώμων, το Ηλιοτρόπιο ή «Σκιάθηρον», το Ηλιωρολόγιο, το Καθετίον, την Κλεψύδρα, τους "Κρίκους", τη Στερεά σφαίρα και το Υδρολόγιο.

Και ενώ θεωρείται ο πρώτος που διαίρεσε τους κύκλους των παραπάνω αστρονομικών αυτών οργάνων σε 360 μοίρες είναι ο πρώτος που κατασκεύασε Υδρόγειο σφαίρα.

Το 2006, ανακοινώθηκε από την Ομάδα Έρευνας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων ότι ένα σύμπλεγμα οδοντωτών τροχών στο εσωτερικό του μηχανισμού αναπαριστούσε τη μεταβλητή γωνιακή ταχύτητα της Σελήνης, σύμφωνα με τη θεωρία του Ιππάρχου. Η σχετικά κοντινή χρονική απόσταση ανάμεσα στον θάνατο του Ιππάρχου και την υποτιθέμενη περίοδο κατασκευής του μηχανισμού θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σχολή του Ιππάρχου είχε κάποια ανάμειξη στον σχεδιασμό ή και την κατασκευή του μοναδικού αυτού οργάνου. 

 ΓΙΑ ΤΟΝ  Ι Π Π Α Ρ Χ Ο 

Ο Ίππαρχος ο Ρόδιος ή Ίππαρχος ο Νικαεύς (περ.190 π.Χ. - 120 π.Χ.) γιός του Διονυσίου ήταν Έλληνας αστρονόμος, γεωγράφος, χαρτογράφος και μαθηματικός, θεωρούμενος από αρκετούς και ακριβέστερα ως ο «πατέρας της Αστρονομίας». `Αλλοι τίτλοι που του έχουν αποδοθεί είναι του μεγαλύτερου αστρονομικού παρατηρητή «πρίγκιπα της παρατήρησης», «θεμελιωτή της τριγωνομετρίας» ως και του «μεγαλύτερου αστρονόμου της αρχαιότητας», αλλά και «όλων των εποχών». Η υπομονή του, η οξυδέρκειά του αλλά και το βεβαιούμενο ιστορικά πάθος του με ότι καταπιανόταν τον οδήγησαν σε δρόμους που σήμερα, αναλογικά με τα δεδομένα της εποχής του, σίγουρα εντυπωσιάζουν.

 Ίππαρχος είναι ο εφευρέτης του Αστρολάβου, (όργανο με τη βοήθεια του οποίου μέτρησε τις συντεταγμένες των αστέρων). Τελειοποίησε τη Διόπτρα, (όργανο που του επέτρεψε την εκτίμηση της φαινόμενης διαμέτρου Ηλίου και Σελήνης, την απόσταση και το πραγματικό μέγεθός τους). Επίσης τελειοποίησε παλαιότερα όργανα όπως ήταν ο Γνώμων, το Ηλιοτρόπιο ή «Σκιάθηρον», το Ηλιωρολόγιο, το Καθετίον, την Κλεψύδρα, τους "Κρίκους", τη Στερεά σφαίρα και το Υδρολόγιο. 

Μελετώντας κανείς τους αρχαίους επιστήμονες μένει έκθαμβος από τις γνώσεις τους και συγχρόνως αναρωτιέται γιατί και πώς καταστράφηκαν τα έργα τους. Τα λιγοστά σπέρματα της σοφίας τους που γλύτωσαν από τους ζηλόφθονες βαρβάρους, μπήκαν σε νάρκωση για να ξυπνήσουν συνειδήσεις μόλις πριν δύο-τρεις αιώνες. Έτσι δόθηκε πάλι το εμπύρευμα για τη συνέχιση της Αναζήτησης του ανθρώπου. Διαβάζοντας για τα έργα του μεγάλου αστρονόμου Ίππαρχου του Ρόδιου που έζησε το δεύτερο αιώνα προ Χριστού, αναρωτιόμαστε που θα έφθανε σήμερα η επιστήμη αν υπήρχε αυτή η Συνέχεια.

Ο Ίππαρχος θεωρείται ο πατέρας της αστρονομίας. Είναι ο πρώτος που διαίρεσε τους κύκλους των οργάνων σε 360 μοίρες. Διαπίστωσε και αυτός τη σφαιρικότητα της γης και κατασκεύασε την πρώτη υδρόγειο σφαίρα! Εφεύρε τον "αστρολάβο", όργανο για τη μέτρηση των συντεταγμένων των αστεριών. (Βιβλίο: «Περί της των απλανών συντάξεως»). Στον "Κατάλογο των αστεριών του Ιππάρχου" υπάρχουν στοιχεία για τους 1.039 πιο λαμπρούς ορατούς αστέρες της εποχής του. 

Εξέδωσε χρονολογικό κατάλογο για τις εκλείψεις της Σελήνης και βάση των εκλείψεων αυτών υπολόγισε τη μέση απόσταση Σελήνης-Γης σε 33, 66 επί τη διάμετρο της γης, ενώ σήμερα γνωρίζουμε πως είναι 30, 20. (Βιβλίο: «Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης»). Για να αντιληφθούμε τη σοφία του Ιππάρχου - αφού δεν γνωρίζουμε με τι επιστημονικά εργαλεία εργαζότανε- αναφέρουμε πως προσδιόρισε τη διάρκεια του έτους σε 365,246667 ενώ η πραγματική είναι 365, 242217 ημέρες!
Η μεγάλη αυτή διάνοια της αρχαιότητας διατύπωσε την αρχή της έλξεως της γης. (Βιβλίο: «Περί των δια βάρους κάτω φερομένων»). Σε ηλικία 53 χρόνων ανακάλυψε αστέρι, που δεν υπήρχε πριν, στον αστερισμό του Σκορπιού και διατύπωσε την αρχή της αστρονομίας ότι "οι αστέρες δεν είναι αιώνιοι στον ουρανό"!
Γνώσεις που θάφτηκαν και λησμονήθηκαν αιώνες και αιώνες μέσα στο σκοτάδι του θεοκρατικού μεσαίωνα.

Ο Ίππαρχος έγραψε δεκάδες επιστημονικά βιβλία. Μόνον ένα διασώθηκε από τον εμπρησμό της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης. Είναι το τρίτομο έργο : "Περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων». Μεγάλα όμως αποσπασματικά κείμενα από τα έργα του υπάρχουν σε βιβλία άλλων συγγραφέων που ευτυχώς διασώθηκαν και διαφυλάχθηκαν στη Ρώμη.

Ο μεγάλος αυτός αστρονόμος της αρχαιότητας ασχολήθηκε και με την χαρτογράφηση. Είναι ο πρώτος που εφάρμοσε τη "Στερεογραφική προβολή της σφαίρας", πως δηλαδή να απεικονίζουμε μια σφαιρική επιφάνεια σε επίπεδο, όπως όταν δημιουργούμε το χάρτη μιας μεγάλης γεωγραφικής περιοχής της γήινης σφαίρας.
Προς τιμήν του ονομάστηκε 'Ιππαρχος' ένας κρατήρας της Σελήνης.

Ο Ίππαρχος ο Ρόδιος γεννήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας (2^ος αιώνας π.Χ), αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρόδο. 

Εν πολλοίς θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους αστρονόμους της αρχαιότητας, ίσως ο σημαντικότερος, αν και πολύ λίγα γραπτά του έχουν διασωθεί. Στην πραγματικότητα, το μόνο σωζόμενο έργο του είναι το «Περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων», ενώ τα υπόλοιπα έργα του καταστράφηκαν στη πυρκαγιά της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Σε αυτά περιλαμβάνονται ένα αστρονομικό ημερολόγιο, βιβλία πάνω στη οπτική και την αριθμητική, μια πραγματεία «Περί των διάβάρους κάτω φερομένων», γεωγραφικά και αστρολογικά κείμενα και ένας κατάλογος του ίδιου του έργου του. Οι περισσότερες γνώσεις μας προέρχονται από σχετικές αναφορές και εκτενή αποσπάσματα σε άλλους συγγραφείς, κυρίως τον Πτολεμαίο, ο οποίος τον θεωρούσε ως τον σπουδαιότερο προκάτοχό του. Ο Πτολεμαίος, που έκανε εκτεταμένη χρήση του έργου του Ιππάρχου, τον περιέγραφε ως «φιλόπονο» και μεγάλο «εραστή της αλήθειας». 

Η συνεισφορά του περιλαμβάνει τόσο πρακτικές όσο και θεωρητικές καινοτομίες. Δεν είναι λίγοι αυτοί που αποδίδουν στον Ίππαρχο τη γέννηση της τριγωνομετρίας, καθώς ήταν ο πρώτος που συνέταξε τριγωνομετρικό πίνακα. 

Για τις αστρονομικές παρατηρήσεις του χρησιμοποιούσε ένα όργανο που περιγράφεται από τον Πτολεμαίο ως διόπτρα και πιθανόν να ήταν αυτός που εφηύρε τον αστρολάβο. Η επισταμένη παρατήρηση του ουράνιου στερεώματος και των θέσεων των άστρων τον οδήγησε στην κατάρτιση του πρώτου γνωστού καταλόγου των άστρων. Έστρεψε την προσοχή του σε μία ευρεία γκάμα αστρονομικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων της διάρκειας του έτους (υπολόγισε πως το ηλιακό έτος είναι 365,242 ημέρες, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα σύγχρονα ρολόγια που το υπολογίζουν σε 365, 242199 ημέρες), του καθορισμού της απόστασης από τον Ήλιο και του υπολογισμού των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων. Παράλληλα, δημιούργησε μαθηματικά μοντέλα για την κίνηση του Ηλίου και της Σελήνης. Ο Πτολεμαίος σημειώνει ότι ο Ίππαρχος δεν ανέπτυξε θεωρίες για τους πέντε πλανήτες, «τουλάχιστον όχι στα γραπτά του που έχουν φτάσει σε εμάς». 

Το πιο διάσημο επίτευγμα του Ιππάρχου είναι ίσως η ανακάλυψή του ότι τα σημεία του ηλιοστασίου και της ισημερίας μετατοπίζονται από την Ανατολή προς τη Δύση, το φαινόμενο, δηλαδή, της μετάπτωσης των ισημεριών. Ακόμη, υπολόγισε τη διάμετρο της Σελήνης και τη κυμαινόμενη απόστασή της από τη Γη, ενώ επινόησε την κλίμακα των μεγεθών των αστέρων ανάλογα με τη φωτεινότητά τους, που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. 

Η εκτίμηση που έτρεφαν οι επιστήμονες της εποχής για τον Ίππαρχο και τα επιτεύγματά του, καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι η φιγούρα του απεικονίζεται στα εξώφυλλα ποικίλων αστρονομικών εκδόσεων, πολλούς αιώνες μετά τον θάνατό του.

Ο Ίππαρχος ο Ρόδιος έγραψε τα παρακάτω βιβλία κατ΄ αλφαβητική σειρά:

§  «Εις τους Αρίστους»

§  «Παραλλακτικά - βιβλία δύο».

§  «Περί αστερισμών».

§  «Περί εκλείψεων Ηλίου κατά τα επτά κλίματα».

§  «Περί εμβολίμων μηνών τε και ημερών».

§  «Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης».

§  «Περί μηνιαίου χρόνου».

§  «Περί της κατά πλάτος μηνιαίας της Σελήνης κινήσεως».

§  «Περί της πραγματείας των εν κύκλω ευθειών» (Βιβλία 12).

§  «Περί της των απλανών συντάξεως».

§  «Περί της των συναναστολών πραγματείας».

§  «Περί της των δώδεκα ζωδίων αναφοράς».

§  «Περί της μεταπτώσεως των τροπικών και εαρινών ισημεριών».

§  «Περί του ενιαυσίου μεγέθους».

§  «Περί των δια βάρους κάτω φερομένων».

§  «Περί των Αράτου και Ευδόξου φαινομένων - βιβλία τρία» (διεσώθη).

§  «Προς τον Ερατοσθένη και τα εν τη γεωγραφία αυτού λεχθέντα» (Κριτική)

Εκτός του προ-τελευταίου όλα τα άλλα έργα του κάηκαν στον εμπρησμό της Αλεξανδρινής Βιβλιοθήκης

Ο Ίππαρχος, ο γιος του Διονυσίου, πέρασε τελικά στην αθανασία το 120 π.Χ. στην παραλία της αγαπημένης του Ρόδου, εκεί απ’ όπου φαίνεται ότι έκανε και τις περισσότερες αστρικές του παρατηρήσεις.

Περισσότερα για τον Ίππαρχο ΕΔΩ 

ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ