Στοιχεία κατανάλωσης κρασιού και βρώμης στη Βόρεια Ελλάδα κατά τη Νεολιθική περίοδο
Χιλιάδες κουκούτσια σταφυλιών και στεμφύλων του σταφυλιού βρέθηκαν σε ένα σπίτι στο Ντικίλι Τας , κοντά στους αρχαίους Φίλιππους [Φ: AMNA / Sultana-Maria Valamoti]
Στη Γερμανία πίνουν μπύρα και στην Ελλάδα πίνουν κρασί. Αυτό είναι ένα τόσο γνωστό παλιό στερεότυπο, αλλά πόσο παλιά στην πραγματικότητα; Χιλιάδες ετών, είναι η απάντηση που δόθηκε από μακρά και ποικίλη έρευνα που παρουσιάστηκε σε μια εκδήλωση με θέμα «Το ερευνητικό έργο στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης» που έληξε την Κυριακή 6 Ιουνίου.
Τα δημητριακά, τα όσπρια και μια ποικιλία άγριων φρούτων ήταν θρεπτικά συστατικά κατά την Προϊστορική περίοδο με ίσως την παλαιότερη απόδειξη της μαγειρικής τους είναι το 4.000 ετών πλιγούρι βρώμης που βρέθηκε στο Mesimeriani Toumba, το σημερινό Trilofo στη Θεσσαλονίκη. Τα απομεινάρια φαγητού που φάνηκαν στο φως μέσω έρευνας που διεξήγαγε το AUTh σε συνεργασία με άλλα πανεπιστήμια και ιδρύματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, στο πλαίσιο του προγράμματος PlantCult, περιλαμβάνουν το παλαιότερο κρασί στην Ευρώπη και τη διαχρονική παρουσία του στη βόρεια Ελλάδα.
Χιλιάδες κουκούτσια σταφυλιών και στέμφυλα σταφυλιών βρέθηκαν σε ένα σπίτι στο Ντικίλι Τασ, κοντά στους αρχαίους Φίλιππους. Το νέο κρασί ετοιμάζονταν σε ένα μεγάλο βάζο μέσα στο σπίτι, ενώ ο χυμός μαζί με το στέμφυλο ζυμώνονταν στο μεθυστικό ποτό. Στη συνέχεια ξέσπασε πυρκαγιά που κατέστρεψε το σπίτι γύρω στο 4300 π.Χ., σώζοντας τα πολύτιμα αρχαιολογικά υπολείμματα για μελλοντική έρευνα 6.000 χρόνια αργότερα.
ΔΕΙΤΕ
Το κρασί μπορεί να ήταν πιο δημοφιλές στη χώρα μας, αλλά σε γειτονικές περιοχές, όπως η Αίγυπτος και η Μεσοποταμία, η μπύρα ήταν κεντρική σκηνή, η οποία φαίνεται να συνέβη στις βόρειες περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, όπου παρασκευάζουν μπύρα από τα προϊστορικά φορές. Ωστόσο, η μπύρα έχει μακρά ιστορία στη χώρα μας. με βύνη 4.000 ετών στο Αρχοντικό στα Γιαννιτσά ...(Οι ανασκαφές στην τούμπα του Αρχοντικού που ξεκίνησαν το 1992, αποκαλύπτουν αλλεπάλληλες φάσεις ενός προϊστορικού οικισμού, οι οποίες ξεκινούν από το τέλος της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού και συνεχίζονται έως την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (2300-1300 π.Χ.). ) και στην Άργισσα της Θεσσαλίας!(Η τοποθεσία με την ονομασία Άργισσα Μαγούλα αποτελεί χώρο Νεολιθικού οικισμού στην περιοχή του Τύρναβου στη Θεσσαλία, κοντά στην αρχαία πόλη της Άργισσας. Είναι μια από τις διάφορες μαγούλες (λόφους) τις περιοχής όπως το Τσαγγλί Μαγούλα, Οτζάκι Μαγούλα και άλλες όπου έχουν ανασκαφεί παρόμοιοι οικισμοί. Κατά τις ανασκαφές του ερευνητικού προσωπικού του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης το 1950 υποστηρίχτηκε πως τα ανασκαφικά ευρήματα αποτελούν δείγμα ακεραμικού νεολιθικού οικισμού -χωρίς αγγεία-...)
Η αρχαιοβοτανική έρευνα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ιδίως στο Τμήμα Αρχαιολογίας, έχει διεξαχθεί συστηματικά για περίπου είκοσι χρόνια. Οι αρχές αυτής της έρευνας πάντως ξεκινούν πίσω από τις πρώτες συσκευές επίπλευσης που έχουν εγκατασταθεί στο Σέσκλο, το Μάνταλο και την Τούμπα της Θεσσαλονίκης, με τις οδηγίες και τη βοήθεια των Γκλίνης Τζόουνς, Paul Halstead και Vasso Rondiri και την πρωτοβουλία του παρόντος ομότιμου καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κώστα Κοτσάκη
«Αυτά τα πρώτα βήματα ήταν το σημείο εκκίνησης που οδήγησε στα σημερινά ευρήματα», δήλωσε η Σουλτάνα-Μαρία Βαλαμωτή, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας, διευθύντρια του Εργαστηρίου Διεπιστημονικής Έρευνας στην Αρχαιολογία / EDAE και του Εργαστηρίου PlantCult στο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας το ΑΠΘ, υπογραμμίζοντας τη συμβολή των φοιτητών, από τα πρώτα τους βήματα στις μεταπτυχιακές σπουδές τους στις διδακτορικές διατριβές τους, στην ανάπτυξη και προώθηση της βασικής αρχαιολογικής έρευνας.
Το PlantCult, που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, είναι μια πολύ μεγάλη διάκριση για την αρχαιοβοτανική έρευνα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μέσα από μια συνδυασμένη μελέτη αρχαίων φυτικών υπολειμμάτων, μαγειρικών σκευών και εργαλείων λείανσης, σε συνδυασμό με εθνογραφική, πειραματική και λογοτεχνική έρευνα, η ομάδα PlantCult προσεγγίζει την αρχαία κουζίνα της Ευρώπης και τα συστατικά της.
Στοιχεία κατανάλωσης κρασιού και βρώμης στη Βόρεια Ελλάδα κατά τη Νεολιθική περίοδο
Φρούτα από ένα δέντρο αχλαδιών που βρέθηκε στο Dikili Tash [Φ: AMNA / Sultana- Maria Valamoti]
Η συγκεκριμένη αρχαιοβοτανική έρευνα επικεντρώνεται κυρίως στη βόρεια Ελλάδα, όπου έχουν γίνει πολλές συστηματικές ανασκαφές τα τελευταία χρόνια. «Χιλιάδες λίτρα εδάφους έχουν υποβληθεί σε επεξεργασία με τη μέθοδο επίπλευσης και μια ποικιλία αρχαιολογικών χώρων έχουν ήδη ή βρίσκεται υπό έρευνα αρχαιοβοτανικά», δήλωσε η κα Βαλαμώτη.
Μέσα από όλη αυτή την έρευνα, η επιρροή της ανθρωπότητας έχει αποκαλυφθεί στο περιβάλλον τόσο στην αρχική της φυσική κατάσταση όσο και στη συνέχεια, όπως διαμορφώθηκε μετά την εμφάνιση της γεωργίας και της γεωργίας στην Ελλάδα κατά την 7η χιλιετία π.Χ. - από την Αρχαία Νεολιθική έως την Ελληνιστική περίοδο - μέσα από το σκάψιμο χωραφιών, οπωρώνων και βοσκοτόπων.
«Χάρη στη δουλειά που πραγματοποιήθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αυτά τα δεδομένα, συχνά παραμελημένα από την έρευνα, παρέχουν πληθώρα πληροφοριών σχετικά με την κοινωνική και οικονομική οργάνωση στη Βόρεια Ελλάδα, τις καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων, τις γεωργικές και γεωργικές πρακτικές τους, καθώς και ως συγκεκριμένες συμβολικές δραστηριότητες από την 7η έως την 1η χιλιετία π.Χ. », εξηγεί η κα Βαλαμώτη.
Ένας μεγάλος αριθμός αρχαιολογικών χώρων έχει ερευνηθεί ως προς την ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως καταγράφεται στο φυτό που χρησιμοποιείται από προϊστορικούς ανθρώπους για καταφύγιο, τρόφιμα, καύσιμα ή θεραπεία ασθενειών και ειδικές περιστάσεις, όπως συλλογικά γεύματα με αλκοολούχα ποτά που καταναλώνονται και μεγάλες ποσότητες φαγητού.
Αυτά τα δεδομένα αποκάλυψαν πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τη ζωή στο προϊστορικό παρελθόν της περιοχής αλλά και σε μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους. Μεταξύ άλλων, φαίνεται ότι στη νεολιθική περίοδο η κλίμακα της γεωργικής παραγωγής ήταν περιορισμένη, αφήνοντας μόνο ένα μικρό αποτύπωμα στη βλάστηση των μεγαλύτερων περιοχών, με πιο έντονη ανθρώπινη επιρροή στο τέλος της Εποχής του Χαλκού.
ΔΕΙΤΕ
Η αρχαιοβοτανική έρευνα στην περιοχή της αρχαιολογίας στο PlantCult έχει αναπτύξει γόνιμες συνεργασίες με άλλα τμήματα και περιοχές του ΑΠΘ, όπως το Τμήμα Λογοτεχνίας, το Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων της Σχολής Γεωργίας και το Τμήμα Γεωλογίας, καθώς και μεγάλο αριθμό ιδρυμάτων από τη Βουλγαρία, την Αυστρία, την Ισπανία, τη Γερμανία, τη Σουηδία και τη Μεγάλη Βρετανία. «Αυτές οι συνεργασίες δημιουργούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για περαιτέρω έρευνα και προσελκύουν κεφάλαια για τη νέα γενιά ερευνητών που σπουδάζουν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης», επισήμανε η κα Βαλαμώτη στο πρακτορείο ειδήσεων Αθηνών και Μακεδονίας.
