Κατά την διάρκεια της ναυμαχίας της Σαλαμίνας, καταλυτική και αποφασιστική για την έκβαση της ναυμαχίας ήταν η αναμέτρηση Αθηναίων και Φοινίκων στην αριστερή πτέρυγα της ελληνικής παράταξης.
Όταν ο Ελληνικός στόλος έλαβε σχηματισμό μάχης, για να ναυμαχήσει, οι Αθηναίοι που ήταν οι καλύτεροι και πιο ετοιμοπόλεμοι ναυτικοί μεταξύ των Ελλήνων με τις 180 τριήρεις τους, παρατάχθηκαν στην αριστερή πτέρυγα, αποτελώντας την αιχμή του δόρατος του ελληνικού στόλου, καθώς και τον πολλαπλασιαστή ισχύος της ελληνικής δύναμης. Απέναντι από την μοίρα των Αθηναίων παρατάχθηκαν οι καλύτεροι ναυτικοί των Περσών, οι Φοίνικες ώστε να εξουδετερώσουν τους Αθηναίους και να αφαιρέσουν από τον ελληνικό στόλο την ισχύ του.
Στην σύγκρουση Αθηναίων και Φοινίκων θα δινόταν και το συντριπτικό πλήγμα για καθένα από τους δύο στόλους. Οι Αθηναίοι και ο Θεμιστοκλής γνώριζαν ότι, αν εξουδετερωθούν οι Φοίνικες, η νίκη ήταν σίγουρη. Στην σύγκρουση που θα ακολουθήσει οι Αθηναίοι θα επιτεθούν με αμείλικτη σφοδρότητα εναντίον των Φοινίκων και θα τους συντρίψουν, δίνοντας στον Περσικό στόλο το συντριπτικό πλήγμα που απαιτούνταν για την ολοκληρωτική ήττα και την τελική άτακτη υποχώρησή του.
Η συμβολή των Αθηναίων στην νίκη που διέσωσε τον ελληνικό πολιτισμό ήταν κάτι παραπάνω από καταλυτική....Κείμενο του Βασίλη Σαϊσανά
Η ναυμαχία της Σαλαμίνας υπήρξε αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα σημεία καμπής, της μακραίωνης Ιστορίας της Ελλάδας και ολόκληρου του κόσμου. Ένα κορυφαίο γεγονός που ανέτρεψε την λογική των αριθμών και καθόρισε το μέλλον της Ευρωπαϊκής ιστορίας και εξέλιξης. Μία επική στιγμή που αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του δυτικού πολιτισμού, και ενσαρκώνει την έννοια της εθνικής ενότητας ενάντια στον διχασμό.
Στην δεξιά πτέρυγα των Ελλήνων παρατάχθηκαν οι ναυτικές μοίρες της Σπάρτης (16), της Αίγινας (30) και των Μεγάρων (20). Απέναντί τους είχαν τις ναυτικές μοίρες των πόλεων της Ιωνίας και της Καρίας.
Στο κέντρο της ελληνικής παράταξης τοποθετήθηκαν τα πλοία των μικρότερων πόλεων, Χαλκίδας (20), Σικυών (15), Επιδαύρου (10), Αμβρακίας (7), Ερέτριας (7), Τροιζήνας (5), Νάξου (4), Ερμιόνης (3), Λευκάδας (3), Κέας (2), Στύρων (2), Κύθνου (1), Κρότων (1). Απέναντί τους είχαν τις ναυτικές μοίρες της Παμφυλίας, της Λυκίας, της Κιλικίας και της Κύπρου.
Στην αριστερή πτέρυγα των Ελλήνων, παρατάχθηκαν οι 200 ή 300 Αθηναϊκές Τριήρεις, η ισχυρότερη και εμπειρότερη ναυτική μοίρα της Ελληνικής παράταξης.
Έχοντας απέναντί τους την εξίσου ισχυρότερη και εμπειρότερη, από την πλευρά των Περσών, ναυτική μοίρα, αυτή των Φοινίκων. Οι Πεντηκόντοροι της Μήλου, της Σίφνου, της Σερίφου και της Κύθνου είχαν προφανώς βοηθητικό ρόλο.
Οι δυνάμεις των αντίπαλων πλευρών.
Απέναντι από την ελληνικό στόλο εκτός από τους Πέρσες παρατάχθηκαν οι κατακτημένες Μικρασιατικές πόλεις, τα υπό κατοχή νησιά, η Κύπρος, οι Φοίνικες, οι Αιγύπτιοι και άλλοι.
Η ψεύτικη επίθεση
Θέλοντας να παρασύρει σε εμπλοκή τους Πέρσες, ο Ελληνικός στόλος επιτίθεται συντεταγμένα κατά του Περσικού που παραμένει αμετακίνητος στις ακτές της Αττικής και την προστασία του Περσικού στρατού.
Στην συνέχεια, αφού φτάνει στα μέσα περίπου των στενών, ο Ελληνικός στόλος παίρνει την εντολή να υποχωρήσει κωπηλατώντας ανάποδα, με απόλυτη τάξη, έχοντας πάντα στραμμένα τα έμβολα του κατά του εχθρού.
Σκοπός του τακτικού αυτού ελιγμού των Ελλήνων είναι να παρασύρουν τον Περσικό στόλο σε μία άτακτη επίθεση εναντίον τους.
Οι Πέρσες παρασύρονται στην παγίδα των Ελλήνων. Πιστεύοντας ότι οι Έλληνες υποχωρούν τρομοκρατημένοι, ανοίγονται προς το μέσον των στενών, με πρώτους τους Φοίνικες και επιτίθενται ασύντακτα κατά των Αθηναίων, θέλοντας να διακριθούν στα μάτια του μονάρχη τους, κερδίζοντας τιμές και δώρα.
Τα Περσικά πλοία κλυδωνίστηκαν από τον αέρα. Μόλις “δίπλωσαν” επιτέθηκαν οι Αθηναϊκές τριήρεις.
Μελτέμι και μπουκαδούρα. Ο στρατηγός άνεμος
Τα περσικά πλοία πλησιάζουν τα ελληνικά που περιμένουν με τα φονικά τους έμβολα στραμμένα προς το μέρος τους.
Ο βορειοδυτικός άνεμος που δυναμώνει, κλυδωνίζει τα βαριά σκαριά αχρηστεύοντας τους Πέρσες τοξότες, παρασύροντας τα να στρέψουν τα πλευρά τους και αφήνοντάς τα, εκτεθειμένα στους πανέτοιμους Αθηναίους και το πανέξυπνο στρατήγημα του Θεμιστοκλή που είχε υπολογίσει το μελτέμι.
Ο «Ετήσιος» άνεμος, όπως το ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες και η θαλάσσια αύρα, η σημερινή «μπουκαδούρα» («τροπαία» στα αρχαία χρόνια) καθόρισαν τις πολεμικές εξελίξεις.
“Στην περιοχή της Ελευσίνας και της Σαλαμίνας τα μελτέμια δρουν ως βόρειοι-βορειοδυτικοί άνεμοι, ενώ στο Αιγαίο είναι βόρειοι–βορειοανατολικοί.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου έχουν μια ειδική συμπεριφορά. Περίπου στις 10 π.μ. σηκώνεται θαλάσσια αύρα από τον Σαρωνικό, που στην περιοχή της μάχης φυσάει από νοτιοανατολικά.
Όλα αυτά τα γνώριζε πολύ καλά ο Θεμιστοκλής”, εξηγεί ο καθηγητής και ακαδημαϊκός Χρήστος Ζερεφός που μελέτησε τον ρόλο του καιρού στη διάρκεια της ελληνο-περσικής Ναυμαχίας (πηγή Καθημερινή).
Σχεδιαστική αναπαράσταση της ναυτικής βάσης του λιμανιού της Ζέας τον 4ο αι. π.Χ.
Τη ναυμαχία ξεκινά ο Αθηναίος Τριήραρχος Αμεινίας από τον Δήμο της Παλλήνης, που βυθίζει την πρώτη Φοινικική τριήρη.
Την επίθεση συνεχίζουν όλοι οι Αθηναίοι τριήραρχοι κάνοντας τους Φοίνικες να αντιληφθούν με τρόμο την δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει.
Οι Αθηναίοι που κατέχουν την αριστερή πτέρυγα του Ελληνικού στόλου χτυπούν με σφοδρότητα τους Φοίνικες που έχουν την δεξιά πτέρυγα του Περσικού στόλου.
Οι ελληνικές τριήρεις είχαν μεγάλο έμβολο στο μπροστινό μέρος, έτσι ώστε να καταστρέφουν τα εχθρικά πλοία. Αν ο εμβολισμός δεν έφερνε το επιθυμητό αποτέλεσμα, τότε ξεκινούσε μάχη με ρεσάλτο των πεζοναυτών στα πλοία.
Η σύγκρουση γενικεύεται
Η δεξιά πτέρυγα των Ελλήνων που ανήκει στις δυνάμεις των Σπαρτιατών, των Αιγινιτών και των Μεγαρέων συγκρούεται με σφοδρότητα με την αριστερή των Περσών που κατέχουν οι δυνάμεις των Ιωνικών πόλεων και οι Κάρες σύμμαχοι.
Στο κέντρο των αντίπαλων στόλων πολεμούν με πείσμα και γενναιότητα οι Τριήρεις των μικρότερων Ελληνικών πόλεων ενάντια στις μοίρες της Παμφυλίας, της Λυκίας, της Κιλικίας και της Κύπρου.
Στην Αριστερή πτέρυγα των αντιπάλων, μάχονται με μοναδική δεινότητα και πάθος οι Αθηναϊκές τριήρεις ενάντια στους Φοίνικες της Σιδώνας και της Τύρου και είναι αυτές που τελικά γέρνουν την πλάστιγγα της νίκης υπέρ των Ελλήνων. Μέρος από το έργο του Ευάγγελου Ν. Γρυπιώτη
ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ
ΠΟΛΕΜΙΚΑ
